انواع صندوق های سرمایه گذاری در ایران

 صندوق‌های سرمایه‌گذاری مشترک به انواع مختلفی تقسیم می‌شوند. بنابراین همه می‌توانند با هر مقدار درآمد و دانشی که دارند، صندوق مناسب خودشان را از میان انواع صندوق‌های سرمایه گذاری پیدا کنند.

مهم‌ترین خدمت صندوق‌ها بازدهی مطلوب و کاهش ریسک سرمایه‌گذاران است که این ویژگی در صورت آشنایی با انواع صندوق‌های سرمایه گذاری، برای سرمایه‌گذاران غیر حرفه‌ای بسیار کاربردی است؛ زیرا با انتخاب یک صندوق سرمایه‌گذاری مناسب، دیگر نیازی به کسب اطلاعات تخصصی و صرف وقت اضافه در بازار سرمایه نیست.

همچنین با توجه به اینکه برخی از صندوق­‌ها دارای تضمین سودآوری و برخی بدون تضمین هستند، افراد می­‌توانند با توجه به میزان ریسک­‌پذیری خود در یکی از انواع صندوق‌های تضمین اصل سرمایه، سرمایه‌گذاری کنند؛ به طوری که دیگر نگران از دست رفتن اصل سرمایه خود نباشند.

ممکن است شما فردی ریسک‌گریز باشید که دریافت سود سالانه و بدون ریسک را ترجیح می‌دهید و یا بالعکس فردی ریسک‌پذیر باشید که به دنبال کسب سود بیشتر است و برای رسیدن به اهداف خود هرگونه ریسکی را می‌پذیرد. صندوق‌های سرمایه‌گذاری می‌توانند نیاز هر دو گروه را تامین کنند. به عبارتی صندوق‌ها برای هر دو دسته قابل استفاده هستند.

متداول‌ترین تقسیم‌بندی صندوق‌های سرمایه‌گذاری بر مبنای ترکیب دارایی‌های آن‌ها است؛ به این معنی که صندوق‌ها، سرمایه جمع آوری شده از افراد را در دارایی‌های مختلفی سرمایه‌گذاری می‌کنند.

این دارایی‌ها می‌توانند گزینه‌های کم‌ریسک مانند سپرده بانکی و اوراق با درآمد ثابت یا گزینه‌های  پرریسک مانند سهام بورسی باشند.

ترکیب دارایی هر صندوق سرمایه گذاری نشان از نحوه مدیریت دارایی‌ها و رویکرد مدیر صندوق دارد.

سرمایه گذاران با بررسی ترکیب دارایی صندوق‌های سرمایه‌گذاری می‌توانند صندوق مورد نظر خود را انتخاب کنند.

در نتیجه برای انتخاب بهترین صندوق سرمایه ‌گذاری ابتدا نیاز به آشنایی با انواع صندوق‌های سرمایه‌گذاری در ایران دارید.

ترکیب دارایی صندوق های سرمایه گذاری

ترکیب صندوق‌های سرمایه‌گذاری شامل اوراق مشارکت، سهام، سپرده‌های بانکی، وجه نقد و سایر دارایی‌ها است.

صندوق‌ها، سرمایه‌های خود را در دارایی‌های مختلف سرمایه‌گذاری می‌کنند و با این عمل، علاوه بر تعیین استراتژی سرمایه‌گذاری گزینه‌های متنوعی برای سرمایه‌گذاری افراد به وجود می‌آورند.

معمول‌ترین روش تقسیم‌بندی انواع صندوق‌ سرمایه‌ گذاری بر همین اساس است که صندوق‌ها را به سه نوع اصلی با درآمد ثابت، سهامی و مختلط تقسیم می‌کنند، هر چند در ادامه با طیف وسیع‌تری از انواع صندوق آشنا می‌شوید.

برای کاهش ریسک و کنترل جریان نقدینگی موجود در صندوق‌ها قوانین محدودکننده‌ای از طرف سازمان بورس اوراق بهادار برای صندوق‌های سرمایه‌گذاری لحاظ شده است.

طبق قانون بازار اوراق بهادار جمهوری اسلامی ایران و مواردی که در اساسنامه هر صندوق ذکر شده است، صندوق‌ها موظف‌اند میزان مشخصی از سرمایه‌های دریافتی را صرف دارایی‌های خاص کنند.

برای مثال صندوق‌های سرمایه‌گذاری مجاز نیستند که از هیچ سهمی بیشتر از 10% در سبد سرمایه‌گذاری خود داشته باشند؛ یا مثلا نگهداری بیش از 5% از هر سهم فرابورسی برای صندوق‌های سرمایه‌گذاری مجاز نیست.شما می‌توانید برای مطالعه قوانین و مقررات جامع بازار اوراق بهادار جمهوری اسلامی منتشر شده از سوی بانک مرکزی جمهوری اسلامی ایران  اینجا کلیک کنید.

انواع صندوق های سرمایه گذاری مشترک در ایران

ممکن است شما بخواهید با کمترین ریسک وارد بازار سرمایه شوید و امنیت پولتان را تضمین کنید، یا اینکه انتظار سودآوری بالایی از سرمایه خود داشته باشید و بخواهید با قبول ریسک منطقی، میزان سودتان را حداکثر کنید.

انواع صندوق‌های سرمایه گذاری مشترک در ایران را می‌توان از جهات مختلفی از جمله ترکیب دارایی‌ها، هدف سرمایه‌گذاری و اندازه دسته‌بندی کرد که مهم ترین‌های آن عبارتند از :

---

صندوق سرمایه‌گذاری با درآمد ثابت

---

یکی از انواع صندوق‌ها صندوق سرمایه گذاری با درآمد ثابت است. صندوق‌های سرمایه‌گذاری با درآمد ثابت وجوه دریافت شده از سرمایه‌گذاران را در اوراق با درآمد ثابت، مثل اوراق بدهی یا سپرده‌های بانکی سرمایه‌گذاری می‌کنند و همواره جریان نقدینگی ثابتی را برای سرمایه گذاران خود فراهم می‌کنند.

سرمایه‌گذاری در این نوع صندوق‌ برای کسانی مناسب است که نمی‌خواهند ریسک کنند.

صندوق‌های سرمایه‌گذاری درآمد ثابت موظف به سرمایه‌گذاری حداقل ۷۵% و حداکثر 95% از دارایی‌های خود در اوراق با درآمد ثابت هستند.

برای مثال میانگین ترکیب دارایی‌های یک صندوق با درآمد ثابت می‌تواند به شکل زیر باشد.

همچنین حدود نیمی از صندوق‌های سرمایه‌گذاری با درآمد ثابت، تقسیم سود دوره‌ای دارند که هنگام انتخاب صندوق باید به آن توجه کرد.

سرمایه‌گذاران با سرمایه‌گذاری در صندوق‌‌های با درآمد ثابت از دو راه می‌توانند کسب درآمد کنند :

1. دریافت سود دوره‌ای

برخی از صندوق‌ها (مثل درآمد ثابت و مختلط) به صورت ماهانه یا سه ماهه سود حاصل از افزایش ارزش دارایی‌های خود را بین سرمایه‌گذاران تقسیم می‌کنند. باید توجه داشت زمانی که صندوق سود تقسیم می‌کند، قیمت هر واحد صندوق افت می‌کند و به ارزش اسمی خود باز می‌گردد. در زیر نمودار قیمت صندوق با درآمد ثابتی را می‌بینید که پرداخت سود ماهیانه دارد:

2. افزایش ارزش خالص دارایی‌ها یا NAV

زمانی که ارزش دارایی‌های صندوق بیشتر می‌شود، قیمت واحدهای صندوق نیز افزایش می‌یابد. در این حالت سرمایه‌گذار از افزایش قیمت واحدهای سرمایه‌گذاری سود می‌برد. در نمودار زیر افزایش ارزش صندوقی را می‌بینیم که تقسیم سود دوره‌ای ندارد و فقط از افزایش ارزش دارایی‌ها سود می‌سازد:

---

صندوق سرمایه گذاری سهامی

---

صندوق سهامی یکی دیگر از انواع صندوق‌های سرمایه گذاری است. براساس الزامات سازمان بورس و اوراق بهادار، این نوع صندوق‌ برعکس صندوق‌ درآمد ثابت حداقل 70% از وجوه دریافت شده از سرمایه‌گذاران را در سهام شرکت‌های پذیرفته‌شده در بورس اوراق ‌بهادار سرمایه‌گذاری می‌کند.

برای مثال ترکیب دارایی نمونه‌ای از صندوق‌های سهامی بصورت زیر است:

برای سرمایه‌گذارانی که علاقه‌مند به سرمایه‌گذاری در بازار سهام هستند، خرید واحدهای این صندوق‌ها می‌تواند جذاب­تر باشد. قاعدتا ریسک این نوع صندوق‌ها از صندوق‌های دیگر بیشتر است و به همین میزان سرمایه‌گذاران انتظار بازده بالاتری از آنها دارند.

صندوق‌های سهامی اغلب تقسیم سود دوره‌ای ندارند و سرمایه‌گذاران فقط از افزایش قیمت واحدهای صندوق سود می‌برند.

باید توجه داشت که این نوع صندوق‌ها به علت وابستگی زیاد به بازار بورس در دوران رشد اقتصادی عملکرد بهتری دارند در عوض در دوران رکود اقتصادی سود پایینی داشته یا حتی زیان‌ده هستند.

در ادامه به بررسی 3 نوع مختلف از صندوق‌ها که زیرمجموعه صندوق‌های سرمایه گذاری سهامی هستند می‌پردازیم:

---

صندوق سرمایه گذاری اهرمی

---

صندوق‌های سرمایه‌گذاری اهرمی یکی از زیرمجموعه‌های صندوق‌های سرمایه‌گذاری در سهام هستند. این نوع صندوق‌ها، با ایجاد فرایندهایی خاص باعث می‌شوند که سرمایه گذاران بتوانند به صورت اهرمی از نوسانات قیمت سهام سود کسب کنند. در واقع کارگزاری، اعتبار بیشتری را به سرمایه‌گذاران صندوق می‌دهد و شخص می‌تواند با چند برابر سرمایه اصلی خود اقدام به سرمایه‌گذاری کند.

صندوق‌های سهامی اهرمی «بیدار»، «نارنج»، «موج فیروزه»، «کاریزما»، «توان مفید» و … نمونه‌هایی از این نوع صندوق هستند.

---

صندوق سرمایه گذاری بخشی

---

یکی دیگر از زیرمجموعه‌های صندوق‌های سرمایه‌گذاری سهامی صندوق‌های سرمایه‌گذاری بخشی هستند.

صندوق‌های سرمایه‌گذاری بخشی این‌گونه هستند که به‌جای سرمایه‌گذاری در صنایع مختلف، روی یک صنعت خاص متمرکز شده و به سرمایه‌گذاران اجازه می‌دهند تا به کسب سود از یک صنعت واحد مانند دارو، فلزات یا … بپردازند.

برای مثال یک صندوق بخشی پتروشیمی، دارایی خود را در سهام شرکت‌های فعال در بخش صنایع پتروشیمی سرمایه‌گذاری می‌کند.

---

صندوق سرمایه گذاری شاخصی

---

صندوق شاخصی نیز از زیرمجموعه‌های صندوق‌های سرمایه‌گذاری سهامی هستند.

 شاخص مدنظر در این صندوق‌ها می‌تواند شاخص کل یا یکی دیگر از شاخص‌های بازار سهام باشد. در نتیجه عملکرد و بازدهی آن‌ها مشابه با شاخص مربوطه است.

به عنوان مثال، صندوق‌های هم‌وزن، سعی می‌کنند تا با چینش خاص سبد سهامی خود، بازدهی قیمتی صندوق را بسیار نزدیک به شاخص هم‌وزن قرار دهند؛ به طوری که اگر شاخص هم‌وزن 30 درصد رشد داشت، صندوق‌های هم‌وزن هم حدود 30 درصد رشد کنند.

مزیت اصلی این صندوق‌ها حذف هزینه‌های ناشی از سبدگردانی و مدیریت صندوق است.

---

صندوق‌ سرمایه گذاری مختلط

---

صندوق‌های سرمایه‌گذاری مختلط را می‌توان حد میانی صندوق‌های با درآمد ثابت و صندوق‌های سهامی و یکی از سه دسته بندی اصلی انواع صندوق سرمایه گذاری دانست. در حقیقت صندوق‌های سرمایه‌گذاری مختلط نیمی از سرمایه خود را در سهام شرکت‌های پذیرفته‌شده در بورس اوراق بهادار و نیم دیگر را در اوراق بهادار با درآمد ثابت سرمایه‌گذاری می‌کنند.

بنابراین این صندوق‌ها نسبت به صندوق‌های سهامی دارای ریسک کمتر و نسبت به صندوق‌های با در‌آمد ثابت بازدهی بیشتری دارند.

ترکیب دارایی‌ها در این نوع صندوق‌ها، بر اساس الزامات بورس، بین ۴۰ تا ۶۰ درصد در سهام و مابقی در اوراق بهادار با درآمد ثابت در نظر گرفته ‌شده است.

برای مثال ترکیب دارایی نمونه‌ای از صندوق‌های سرمایه‌گذاری مختلط را در زیر می‌بینیم:

از آنجایی که صندوق‌های سرمایه‌گذاری مختلط نیمی از ترکیب دارایی خود را به سرمایه‌گذاری در سهام اختصاص می‌دهند، نسبت به صندوق‌های سهامی تاثیر پذیری کمتری از تورم دارند. و از طرفی در شرایط رکودی نیز به دلیل سرمایه‌گذاری نیمی از دارایی خود در اوراق با درآمد ثابت، از فشار افت قیمت‌ها تا حدودی در امان هستند.

---

صندوق سرمایه گذاری تضمین اصل سرمایه

---

صندوق تضمین اصل سرمایه نوع جدیدی از صندوق‌ها و زیرمجموعه صندوق‌های مختلط است که به‌تازگی وارد بازار سرمایه شده‌‌ است.

وظیفه اصلی این صندوق‌ها، کاهش ریسک سبد سرمایه‌گذاری است که در کنار تضمین اصل سرمایه اولیه سرمایه‌گذاران، باعث حذف ریسک‌های بازار می‌شود.

 در حقیقت صندوق‌های تضمین اصل سرمایه در کنار تضمین سرمایه اولیه شما، باعث کسب سود از موج‌های صعودی بازار بورس نیز می‌شود.

---

صندوق ‌سرمایه گذاری کالایی

---

صندوق‌های کالایی دارایی‌های خود را در کالای فیزیکی یا اوراق بهادار مبتنی بر آن سرمایه‌گذاری می‌کنند.

برای مثال، صندوق طلا دارایی‌های خود را در سکه‌های قابل معامله در بازار بورس و همچنین اوراق مبتنی بر سپرده‌های طلا و سکه سرمایه‌گذاری می‌کند.

صندوق‌های کالایی کشاورزی و طلا از انواع صندوق‌های کالایی قابل معامله (ETF) در بازار بورس هستند.

این صندوق‌ها مناسب افرادی است که علاقه‌مند به سرمایه‌گذاری در حوزه کالایی می‌باشند.

---

صندوق سرمایه گذاری طلا

---

همانطور که در بالا گفته شد صندوق‌های سرمایه گذاری طلا زیر مجموعه‌ای از صندوق‌های ‌سرمایه گذاری کالایی می‌باشند.

صندوق های سرمایه‌گذاری مبتنی بر طلا یکی دیگر از انواع صندوق‌های سرمایه گذاری در ایران می‌باشند که روش نوینی برای سرمایه‌گذاری غیرمستقیم بر روی طلا با استفاده از گواهی سپرده‌ مبتنی بر طلا یا سکه ایجاد کرده‌اند.

اما قبل از آن باید بدانیم که گواهی سپرده طلا چیست؟

گواهی سپرده طلا سندی است که نشان می‌دهد شما به عنوان یک سرمایه‌گذار صاحب مقدار معینی طلا در بانک یا سازمان بورس هستید.

این اوراق در کنار قدرت نقدشوندگی بالا سایر معایب طلای فیزیکی مانند دزدی، تقلب و … را ندارند.

صندوق‌های سرمایه‌گذاری مبتنی بر طلا حدود دو سوم سرمایه‌گذاری‌های خود را در سکه طلا یا اوراق مشتقه مبتنی بر طلا و سکه و مابقی را در اوراق با درآمد ثابت سرمایه‌گذاری می‌کنند.

توجه داشته باشید که مدیران صندوق‌های سرمایه‌گذاری در ازای نگهداری اوراق در صندوق ها، اقدام به دریافت هزینه‌ای جهت پوشش ریسک ناشی از نگهداری می‌کنند.

ترکیب دارایی‌های این صندوق می‌تواند به صورت زیر باشد:

---

صندوق سرمایه گذاری اختصاصی بازارگردانی

---

این نوع از صندوق‌ها با هدف بازارگردانی مجموعه‌ای از سهام مشخص شده در امیدنامه صندوق تأسیس شده‌اند.

بنابراین صندوق‌های اختصاصی بازارگردانی به غیر از سهام و حق تقدم خرید سهام، در سایر دارایی‌ها سرمایه‌گذاری نمی‌کنند.

عملکرد این صندوق‌ها نقدشوندگی سهام را زیاد می‌کند و باعث حرکت قیمت سهام به سمت ارزش ذاتی‌اش می‌شود.

همچنین صندوق‌های اختصاصی بازارگردانی از تشکیل صف‌های خرید و فروش در سهام جلوگیری می‌کنند و باعث روان شدن معاملات می‌شوند.

به دلیل ماهیت و ماموریت صندوق‌های اختصاصی بازارگردانی، مشتری‌های آنها معمولا افراد حقوقی هستند.

 برای مثال در زمان انتشار این مقاله نمونه‌ای از این صندوق‌ها بازارگردان سهام شرکت‌های «تدبیرگران فردا»، «آوای زاگرس»، «الگوریتم سرآمد بازار»، «توسعه بازار تمدن»، «افتخار حافظ» و … بوده است.

شما می‌توانید تمام صندوق‌های سرمایه‌گذاری اختصاصی بازارگردانی را در سایت سیگنال مشاهده و با هم مقایسه کنید.

---

صندوق ‌سرمایه گذاری نیکوکاری

---

یکی دیگر از انواع صندوق‌های سرمایه گذاری در ایران، صندوق ‌سرمایه گذاری نیکوکاری است.

هدف از تشکیل این نوع صندوق‌ها، تخصیص سرمایه افراد به امور خیرخواهانه است.

ساختار صندوق‌های نیکوکاری به نحوی است که از سرمایه گذاری در امور خیرخواهانه اطمینان حاصل می‌شود و برای این کار از ارکان نظارتی نظیر حسابرس و متولی صندوق استفاده می‌شود.

در این نوع سرمایه گذاری فرد سرمایه‌گذار می‌تواند مشخص کند که چه میزان از سرمایه‌ و سود ناشی از آن به امور خیرخواهانه تخصیص داده شود.

در واقع فرد می‌تواند کل یا بخشی از سود خود را به انتخاب خودش به امور خیرخواهانه تخصیص دهد.

همچنین این امکان وجود دارد که اصل سرمایه و سود آن به امور نیکوکارانه تخصیص داده شود که در این صورت پس از انحلال صندوق، اصل سرمایه فرد نیز صرف امور خیرخواهانه خواهد شد.

---

صندوق‌های سرمایه گذاری خصوصی

---

صندوق‌های سرمایه گذاری خصوصی که به آنها PE نیز گفته می‌شود، نوعی دیگر از انواع صندوق های سرمایه گذاری هستند که توسط شرکت‌های خصوصی اداره می‌شوند.

 این صندوق‌ها پس از جمع‌آوری سرمایه‌های سرمایه‌گذاران، اقدام به سرمایه‌گذاری در شرکت‌های خصوصی می‌کنند. معمولا هدف این صندوق‌ها بهبود عملکرد و بهره‌وری و افزایش ارزش شرکت‌های خصوصی است.

صندوق «خصوصی ثروت آفرین فیروزه» و «خصوصی اکسیر زیست پارسیان» دو نمونه از این مدل صندوق‌ها است.

---

صندوق در صندوق

---

صندوق در صندوق‌، نوع دیگری از صندوق‌های سرمایه گذاری هستند که سبد سرمایه‌گذاری خود را از صندوق‌های دیگر تامین می‌کنند. در واقع این صندوق‌ها ممکن است سبدی از انواع دارایی‌ها را در همه صنایع و بازار ها، از بورس گرفته تا طلا و …. سرمایه‌گذاری کنند. مهم‌ترین مزیت این صندوق‌ها، کاهش هزینه‌های رصد بازارهای مختلف برای سرمایه‌گذار است.

---

صندوق‌های سرمایه گذاری تامین مالی

---

همان‌طور که ذکر شد انواع صندوق سرمایه گذاری در ایران بر مبنای فاکتورهایی از قبیل ترکیب دارایی‌ها، هدف، اندازه و … دسته‌بندی می‌شوند. در این میان چهار نوع صندوق وجود دارد که با هدف تامین مالی به وجود آمده‌اند که عبارتند از:

1) صندوق‌های سرمایه گذاری پروژه

صندوق پروژه صندوقی است که با هدف تامین مالی پروژه‌های مختلف و اجرای آن‌ها مورد استفاده قرار می‌گیرد. در واقع این نوع از صندوق‌ها سرمایه جمع آوری شده افراد را برای ساخت و بهره‌وری پروژه از پیش تعیین شده‌ای مورد استفاده قرار می‌دهند.

برای این‌کار ابتدا شرکت سهامی خاصی با عنوان شرکت پروژه تاسیس می‌شود. پس از اتمام پروژه این شرکت به سهامی عام تبدیل شده و به سرمایه گذاران به اندازه سهمی که داشته‌اند از سهام شرکت مربوطه واگذار می‌شود.

2) صندوق‌های سرمایه گذاری زمین و ساختمان

یکی دیگر از انواع صندوق سرمایه گذاری تامین مالی صندوق زمین و ساختمان است. این نوع از صندوق‌ها با هدف تامین مالی پروژه‌های ساختمانی به وجود آمده‌اند که با مجوز سازمان بورس در قالب یک شخصیت حقوقی تاسیس می‌شوند.

صندوق زمین و ساختمان می‌تواند به عنوان گزینه‌ای جایگزین وام عمل کند. یکی از اهداف این صندوق‌ها حفظ ارزش پول سرمایه گذاران در مقابل افزایش قیمت زمین یا ساختمان است، که پس از اتمام پروژه و فروش واحدهای ساختمانی سود آن بین افراد تقسیم می‌شود.

3) صندوق‌های سرمایه گذاری جسورانه

صندوق‌های جسورانه یکی دیگر از انواع صندوق سرمایه گذاری در ایران هستند که با هدف تامین مالی شرکت‌های نوپا و کوچک تاسیس شده‌اند. ریسک این نوع از صندوق‌ها بسیار بالا است و در نتیجه بازدهی انتظاری بالاتری هم دارند. به همین دلیل است که به این نوع از صندوق‌ها جسورانه گفته می‌شود.

این صندوق‌ها سرمایه جمع آوری شده را به سرمایه گذاری در شرکت‌هایی که به منابع مالی کافی دسترسی ندارند و صنایع نوظهور، تخصیص می‌دهد تا افراد بتوانند از آن نفع ببرند.

4) صندوق‌های سرمایه گذاری املاک و مستغلات

صندوق سرمایه گذاری املاک و مستغلات، فرصت سرمایه‌گذاری در حوزه املاک و مستغلات را با سرمایه‌های کم برای همه افراد فراهم می‌کند، در حالی که حداقل سرمایه مورد نیاز برای مشارکت در حوزه ساخت عملیاتی املاک و مستغلات چندین میلیارد تومان می‌باشد. در واقع این صندوق‌ها با جمع‌آوری مبالغ خرد از سرمایه‌گذاران مختلف، اقدام به خرید و فروش املاک کرده و سود حاصل از این معاملات و یا اجاره املاک را بین سرمایه‌گذاران تقسیم می‌کنند.

نتیجه‌گیری

در این مقاله آموزشی انواع صندوق‌های سرمایه‌ گذاری را بررسی کردیم.

گفتیم که متداول‌ترین نوع دسته‌بندی صندوق‌ها براساس ترکیب دارایی‌ آن‌ها است که بر این اساس می‌توان آن‌ها را به سه دسته اصلی درآمد ثابت، سهامی و مختلط تقسیم‌بندی کرد.

اما در کنار این سه دسته اصلی انواع مختلفی از صندوق‌‌ها مانند طلا، جسورانه، خصوصی، پروژه‌ای، اختصاصی بازگردانی و … نیز وجود دارند.

در نهایت به نظر شما کدام نوع صندوق برای سرمایه‌گذاری مناسب‌تر است؟ نظرات خود را با ما در میان بگذارید.