صندوق سرمایه گذاری غیرقابل معامله چیست؟ مقایسه صندوق غیرقابل معامله و قابل معامله در بورس (ETF)
تا سال 1987 و دوشنبه سیاه که شاخص داوجونز 508 واحد (22.61 درصد) سقوط کرد، خبری از صندوق های سرمایه گذاری قابل معامله(ETF) نبود و همه صندوقها، صندوق سرمایه گذاری غیرقابل معامله بودند.
علت اصلی این سقوط شدید 500 میلیارد دلاری این بود که سرمایه‌گذاران سعی کرده بودند هر چه زودتر سهام‌شان را بفروشند و از آن خارج شوند. همچنین برنامه‌های کامپیوتری جدیدی که طراحی شده بودند در تشدید آن نقش داشتند، چرا که امکان فروش اوراق در مقادیر تعیین شده را به صورت خودکار فراهم کرده بودند. پس وجود این برنامه‌ها، به سقوط بازار دامن زد.
در این میان سرمایه گذاران صندوق های سرمایه گذاری غیرقابل معامله برای اولین بار فهمیدند نمی‌توانند واحدهای خود را سریعا بفروشند و مجبورند تا پایان روز صبر کنند تا قیمت واحدها تعیین شود. بنابراین سرمایه‌گذاران خرد باید تا پایان روز دوشنبه سیاه صبر می‌کردند تا واحدهای سرمایه‌گذاری خود را بفروشند. در حالی که همه سهام‌داران، سهام خود را فروخته بودند و قیمت به پایین‌ترین میزان خود رسیده بود! این شد که سرمایه‌گذاران صندوق های سرمایه گذاری مشترک (غیرقابل معامله) بیشترین ضرر را در این بحران متحمل شدند.
بعد از این بحران بود که برخی شرکت‌ها به فکر راه اندازی مدلی از صندوق سرمایه گذاری افتادند که قابلیت داد و ستد واحدهای آن در تالار بورس مهیا باشد. به این ترتیب در سال 1993 اولین صندوق قابل معامله راه اندازی شد. این صندوق با نام مخفف SPDR و در تلفظ عام به نام اسپایدر، عنکبوت بزرگی بود که به کف تالار افتاد. ویژگی این صندوق نسبت به صندوقهای دیگر در کارمزد بسیار کم، نبود سقف و کف برای خرید، و مبادله واحدهای آن مثل اوراق سهام بود.
تعریف صندوق سرمایه‌گذاری مشترک (غیرقابل معامله)
صندوق سرمایه گذاری مشترک یا غیرقابل معامله به صندوقی گفته میشود که واحد آن قابل معامله در بورس نمی‌باشد و برای خرید و فروش واحدهای صندوق یا باید بصورت حضوری به یکی از دفاتر صندوق مراجعه کرده و یا از طریق سایت صندوقها واحدهای سرمایه‌گذاری را خرید و فروش کنید.
در حال حاضر در بازار سرمایه ایران، صندوق های سرمایه گذاری غیرقابل معامله مثل صندوق های سرمایه گذاری قابل معامله در سه قالب سهام، اوراق با درآمد ثابت و مختلط وجود دارند. صندوق های سرمایه گذاری مشترک غیرقابل معامله دارای ویژگی‌هایی هستند که برخی از آن‌ها به شرح زیر است:
- سرمایه‌گذاران صندوق های مشترک، واحدهای سرمایه‌گذاری را از طریق شرکت (کارگزاری) متولی صندوق خریداری می‌کنند و نمی‌توانند آن را در بازار ثانویه به سایر سرمایه‌گذاران بفروشند.
- قیمتی که سرمایه‌گذاران به ازای هر واحد سرمایه‌گذاری در صندوق های مشترک پرداخت می‌کنند، برابر است با خالص ارزش دارایی هر واحد سرمایه‌گذاری صندوق به اضافه تمام هزینه‌ها و کارمزدهایی که در هنگام خرید تعیین میشود.
- واحدهای سرمایه‌گذاریِ صندوق های مشترک «قابل بازخرید» هستند، به این معنا که سرمایه‌گذاران می‌توانند واحدهای خود را به صندوق بفروشند (یا گارگزار این کار را انجام دهد).
- صندوق های سرمایه گذاری مشترک برای سرمایه‌گذاران جدید صندوق، واحدهای جدیدی ایجاد می‌کنند و می‌فروشند. اگر چه بعضی از صندوقها گاهی فروش خود را متوقف می‌کنند (مثلا زمانی که خیلی بزرگ شده‌اند).
- مدیریت پرتفویِ سرمایه‌گذاریِ صندوق های مشترک، عموما توسط اشخاص جداگانه‌ای تحت عنوان «مشاوران سرمایه‌گذاری» انجام میشود که وظیفه خرید و فروش اوراق بهادار و انتخاب ترکیب بهینه دارایی‌ها را بر عهده دارند.
محدودیت‌های صندوق سرمایه گذاری غیرقابل معامله
هر نوع سرمایه‌گذاری دارای محدودیت‌هایی است که سرمایه‌گذار باید در ابتدای سرمایه‌گذاری به آن‌ها توجه کند. می‌توان مزایای گفته شده درمورد صندوق های سرمایه گذاری را به صندوق های سرمایه گذاری مشترک هم تعمیم داد اما محدودیت یا معایب خاصی برای این صندوق وجود دارد که سعی شده در صندوق های سرمایه گذاری قابل معامله رفع شوند. مانند:
هزینه‌ها با وجود بازدهی منفی
سرمایه‌گذاران باید کارمز ابطال، کارمزدهای سالانه و سایر مخارج را صرف نظر از این که صندوق چگونه عمل کرده است، بپردازند. البته ذکر این نکته بسیار مهم است که برخی از این هزینه‌ها بصورت دوره‌ای می‌باشند و چون بین تمامی سرمایه‌گذاران سرشکن میشوند مقادیر زیادی نیستند. در صندوق قابل معامله هزینه‌ها کاهش پیدا می‌کند و همچنین معاف از مالیات است.
عدم کنترل
معمولا سرمایه‌گذاران نمی‌توانند به طور دقیق پرتفوی صندوق را در هر زمانی تعیین کنند، همچنین قادر نیستند در زمان خرید و فروش اوراق بهادار توسط مدیر صندوق یا در زمان مبادله آن‌ها، به طور مستقیم اثر بگذارد.
بروزرسانی روزانه قیمت واحدها
قیمتی که درآن یونیت صندوق (واحد سرمایه گذاری) خرید یا بازخرید میشود، معمولا به NAV صندوق بستگی دارد که ممکن است صندوق تا چند ساعت پس از قرار دادن سفارش خرید یا فروش، آن را محاسبه نکند. به طور کلی، صندوق های سرمایه گذاری غیرقابل معامله یک بار در هر روز کاری و پس از بسته شدن مبادلات، NAV خود را محاسبه می‌کنند. این در حالی است که در صندوقهای قابل معامله NAV بصورت آنی محاسبه میشود.
رقیق شدگی
از آن‌جا که یکی از ویژگی‌های اصلی صندوق های سرمایه گذاری مشترک تنوع بخشی پرتفوی آن‌هاست، گاهی تنوع بیش از اندازه موجب میشود که بازده بالای تعداد کمی از شرکتهای سودآور، نمی‌تواند اثر چندانی بر بازده کل صندوق بگذارد. همچنین گاهی به دلیل اینکه یک صندوق موفق عمل کرده، پول‌ها و منابع مالی زیادی برای سرمایه‌گذاری به صندوق سرازیر میشود، اما مدیر در یافتن سرمایه‌گذاری‌های خوب برای کسب عواید بیشتر و یا در حد همان عایدی‌های قبلی برای پول‌های جدید، با مشکل مواجه میشود و نمی‌تواند موفقیت‌های قبلی را به دست آورد.
صندوقهای سرمایه‌گذاری قابل معامله
پذیره‌نویسی واحدهای صندوق های قابل معامله در ایران، برای اولین بار در بازار فرابورس و به تاریخ 29 مردادماه سال 1392 انجام شد. افتتاح تابلوی ETF هم در 6 مهرماه همان سال صورت گرفت.
صندوق قابل معامله صندوقی متشکل از دارایی‌های مختلف است که با ساختاری شبیه به صندوق سرمایه گذاری مشترک مانند سهام عادی شرکتهای مختلف در بورس اوراق بهادار معامله میشود. یعنی برای سرمایه گذاری در این صندوق ها باید کد معاملاتی فعال در بورس داشته باشیم.
صندوق های سرمایه گذاری قابل معامله مزایای متعددی نسبت به صندوق های سرمایه گذاری مشترک دارند، که انعطاف پذیری معاملاتی، هزینه‌های پایین‌تر، شفافیت عملیاتی، معافیت مالیاتی و محاسبه NAV بصورت آنی را می‌توان به عنوان 5 مورد از برجسته‌ترین مزایای این صندوقها نسبت به صندوق های مشترک نام برد.
تفاوت‌های صندوق سرمایه‌گذاری مشترک (غیرقابل معامله) با صندوق قابل معامله در بورس (ETF)
در جدول زیر 7 تفاوت اصلی صندوق سرمایه گذاری مشترک و صندوقهای ETF را مشاهده می‌کنید:
لیست صندوق های سرمایه گذاری غیرقابل معامله و قابل معامله در بورس
با مراجعه به صفحه صندوقهای سرمایه‌گذاری سایت سیگنال می‌توانید لیست تمامی صندوقهای سرمایه‌گذاری مشترک (غیرقابل معامله) و صندوقهای قابل معامله در بورس (با درآمد ثابت – سهامی – مختلط – طلا و …) را مشاهده کنید. همچنین با استفاده از گزارش‌های تحلیلی سایت سیگنال می‌توانید صندوقهای مختلف را با هم مقایسه کرده و در نهایت بهترین انتخاب را برای سرمایه‌گذاری داشته باشید.
نتیجه‌گیری
در این مقاله صندوق سرمایه گذاری مشترک (غیرقابل معامله) و تفاوت آن با صندوق سرمایه‌گذاری قابل معامله در بورس را بررسی کردیم. هدف از این مطلب مشخص کردن تفاوت صندوقهای قابل معامله و غیرمعامله و نحوه عملکرد هرکدام از آن‌ها بود. با اینکه در این مطلب گفته شد صندوقهای قابل معامله مزایایی از جمله نقدشوندگی بهتر و هزینه‌های کمتر نسبت به صندوقهای غیرقابل معامله دارند اما ذکر این نکته بسیار مهم است که صندوق سرمایه گذاری مشترک (غیرقابل معامله) نیز کاملا مطمئن و دارای نقدشوندگی خوب و هزینه‌های کمی هستند و تمامی این موارد فقط در مقایسه با صندوقهای قابل معامله گفته شد و جزو معایب صندوقهای غیرقابل معامله نمی‌باشد. شما کدام نوع صندوق را ترجیح می‌دهید؟ غیرقابل معامله یا قابل معامله در بورس؟ نظرات خود را با سایت سیگنال در میان بگذارید.
در صندوق های غیر قابل معامله ، معامله خرید و فروش بر اساس NAV آن روز تعیین می شود ، یعنی NAV ابطال آن روز هر عددی باشد فروش بر اساس همان NAV ابطال و خرید هم بر اساس NAV صدور است ؟
مثلا من امروز تعدادی واحد درخواست فروش ثبت میکنم، همان روز با همان NAV ابطال فروش صورت می گیرد؟
با توجه به اینکه نقدشوندگی در صندوق های غیرقابل معامله دو الی سه روز است.
یا مثلا من امروز درخواست صدور تعدادی واحد را ثبت میکنم، همان روز با همان NAV صدور خرید صورت می گیرد؟
سلام دوست عزیز
معمولا نرخ صدور و ابطال با قیمت روز پس از درخواست محاسبه می شود.یعنی اگه شما امروز درخواست صدور بدید با قیمت صدور فردا براتون انجام میشه.
حسن صندوق های غیر قابل معامله قیمت ابطال یا همون بازخرید واحدهای سرمایه گذاری با اختلاف بسیار جزئی از NAV است اما صندوق هایETF فقط عرضه و تقاضا قیمتگذار هر واحد است که با توجه به وضعیت دارایکم که الان ۳۰ درصد زیر قیمتNAV معامله می شود . عقل حکم می کنه ضمانت نقد شوندگی رو به بازار عرضه و تقاضا نسپری
سلام وقتتون بخیر
بنده یه سوالی داشتم که هیچ کجا نتونستم جوابش رو پیدا کنم
چرا طبق آمارهای اپ سیگنال بازدهی صندوق های مشترک زیادتر از صندوق های ای تی اف میباشد؟
گاها صندوق های غیرمعامله تا دوبرابر قابل معامله ها بازدهی داشتند؟ چرا اینطوریه؟
سلام دوست عزیز.. این موردی که شما گفتید تقریبا درسته ولی هیچ رابطه معناداری بین نحوه معامله صندوق ها و درصد بازدهی اونها وجود نداره. عملکرد صندوق ها مطابق مهارت و تخصص مدیران آن می باشد.
آیا برای ورود و خرید واحدهای صندوق های ETF باید نمودار تکنیکال صندوق رو هم مد نظر قرار داد و نقطه ورود مهم است یا اینکه نه هر نقطه و هر موقع خرید انجام دهیم تفاوتی ندارد .
سلام دوست عزیز
تحلیل تکنیکال برای سرمایه گذاری میتونه در صندوق ها هم مورد بررسی قرار بگیره.
سلام دوست عزیز
تحلیل تکنیکال برای سرمایه گذاری میتونه در صندوق ها هم مورد بررسی قرار بگیره.
سلام. کدام گزینه برای من با یک میلیارد تومان سرمایه بهتره؟ صندوق سهامی یا سبد اختصاصی شرکت های سبد گردان؟ فکر می کنید شاخص کل تاپایان سال روند رو به رشد داشته باشه؟
سلام
نمیشه به صورت کلی سبدگردانی و صندوق ها رو با هم قیاس کرد. خدمات سبدگردانی معمولا کارمزد بالاتری داره ولی اختصاصی عمل میکنه. به نظر میرسه که وضعیت بازار سرمایه همچنان رو به رشد باشد چراکه نشونه ی منفی مبنی بر برگشت شاخص کل دیده نمی شود.
سلام
آیا نقش بازارگردان مثل ضامن نقدشوندگی است؟در صورت نیاز به گرفتن سرمایه و نبود مشتری ،خودش ما را به اندوخته مان میرساند؟!
سلام دوست عزیز
بله نقش بازارگردان شبیه ضامن نقدشوندگی ست . با این تفاوت که بازارگردان وظیفه روان کردن معاملات و جلوگیری از قفل شدن سهام رو به عهده داره ولی ضامن نقدشوندگی چنین وظیفه ای نداره و فقط تضمین میکنه که دارایی سرمایه گذاران قابل نقدشدن می باشد.
سلام.وقت بخیر
تو شرکت هایی مثل فولاد،افشای اطلاعات یا شایعاتی مبنی بر رشد شرکت،باعث ایجاد صف خرید و معاملات اون سهام در مثبت ۵ میشه.با توجه به اینکه این ماجرا برای صندوق ها اتفاق نمیوفته،پس در نتیجه میشه گفت که صندوق ها هیچوقت در درصد های بالا مثل ۵ درصد مثبت معامله نشوند؟؟
سلام دوست عزیز… صندوق ها محدودیت نوسان روزانه ندارند و می توانند حتی بیشتر از 5 درصد هم نوسان قیمت داشته باشند.
سلام
آیا در صندوقهای غیر قابل معامله ممکن هست از اصل سرمایه کم بشه…با تشکر
سلام دوست عزیز… بله تفاوتی از این نظر در صندوق وجود نداره
در جمله ” به صندوقی گفته میشود که سهام آن قابل معامله در بورس نمی‌باشد” خطای تایپی وجود داره بجای سهام باید از واحد های استفاده بشه
با سپاس از سایت خوبتون
سلام دوست عزیز… ممنونیم از توجهتون. اصلاح شد. با ما همراه باشید.
با سلام و تشکر از وب سایت خودتون
سوال من این است که اگر سرمایه ما توسط سبد گردان صندوق مدیریت میشود بنابر این بایستی سود دهی بیشتری از شاخص کل داشته باشه و حتی در روزهای منفی بتونه با نوسانگیری درآمد کسب بکند
ولی چیزی که ما مشاهده میکنیم بصورت عرضه و تقاضا میباشد.
پس نقش سبد گردان در این صندوق ها چیست؟
سلام دوست عزیز صندوق های سهامی تابع نوسانات بازار بورس هستند. نقش بازارگردان در صندوق روان کردن و متعادل کردن معاملات و جلوگیری از قفل شدن معاملات می باشد.
سلام خسته نباشید
اولا:حداقل خرید واحد از صندوق های سهامی چه تعداد یا مبلغی هستش؟ در تکمیل سوالم منظورم اینه که براساس قیمت هر واحد ،میشه یک یا دو واحد خرید یا نه؟
سوال دوم :من در حال حاضر ۲۰ واحد به مبلغ هر واحد ۱میلیون خرید. با افزایش قیمت واحد در روزای آتی چه اتفاقی برای واحد های کن میفته؟ آیا واحد های که من خرید افزایش پیدا میکنن؟ یا نه،سودی که بهم تعلق میگیره براساس قیمت خرید ابتدای هستش؟
ممنون میشم راهنماییم کنید
سلام دوست عزیز… سقف و کف قابل خریداری در صندوق ها بستگی به قیمت واحدهای اون صندوق و تصمیم مدیران صندوق داره. در این خصوص با روابط عمومی صندوق مدنظرتون تماس بگیرید. سود صندوق های سهامی با افزایش قیمت در واحد های سرمایه گذاری اتفاق می افتد.
با سلام و خسته‌نباشید
NAV ابطال در صندوقهای ETF به چه منظور هست؟
با سلام و عرض ادب. منظور از NAV ابطال ارزشیه که صندوق های ETF باید با اون معامله بشن. البته امکان داره با توجه به عرضه و تقاضا قیمت معاملاتی واحد صندوق با NAV فاصله داشته باشه.
از توضیح واضح و روشنتان سپاسگزارم. با آرزوی موفقیت روز افزون برای مجموعه سیگنال
با توجه به مطالب احتمالا ریسک حضور در صندوق غیرقابل معامله پایین تره؟
سلام، تمامی صندوق های سرمایه گذاری تحت نظارت سازمان بورس هستند. شاید بهتره بشه برای تعریف ریسک به نوع صندوق اشاره کرد، صندوق های سرمایه گذاری با توجه به پرتفوشون ریسک های مختلفی دارند. صندوق های درآمد ثابت کم ریسک ترین، مختلط ریسک متوسط و سهامی بیشترین ریسک رو در بین انواع صندوق ها دارند.
بله ریسک صندوق غیرقابل معامله کمتر از ETF چون قیمت سهم بر اساس NAV هست ولی در ETF براساس عرضه و تقاضا
تا اونجایی که یادمه اول مقاله فرمودین درصد سود صندوق ها در چند سال گذشته رو به جلو بوده و ضرر ندادن ، پس ضرر از چه طریقی به صندوق غیرقابل معامله وارد میشه؟
سلام، منظور این بوده که برآیند سود دهی صندوق های سرمایه گذاری اغلب مثبت بوده و اگر به دید میان مدت و بلند مدت در این صندوق ها سرمایه گذاری می‌کردید سودآوری خوبی داشتند. طبیعیه که ضرر شامل صندوق های قابل معامله هم میشه.
با سلام و احترام. اینطور که بنده متوجه شدم قیمت واحد صندوق های ETF ممکنه از قیمت خریداری شده کمتر بشه و خریدار متضرر‌بشه. آیا این اتفاق در صندوق های غیرقابل معامله هم رخ میده؟؟؟
سلام دوست عزیز. بله، شما با خرید واحد صندوق های سهامی و مختلط در سود و زیان شریک هستید. فقط صندوق های درآمد ثابت ارزش مبنای هر واحد رو تضمین می‌کنند.
آیا اصل سرمایه در صندوق های سرمایه گذاری تضمین می شود و یا این امکان وجود دارد که ضرردهی در حدی باشد که اصل سرمایه هم بازنگردد؟؟
ضمن تشکر بسیار زیاد بابت مطالب خیلی مفیدتون درباره صندوق های سرمایه گذاری، ابهامی برای من درباره مکانیزم قیمت گذاری سهام صندوقهای قابل معامله و اعتبار ریزش قیمت اون تا مبلغی پایین تر از مبلغ صدور (خرید) سهام (مشابه قیمت سهام شرکتهای بورسی) است. لطفاً بفرمایید اولاً قیمت سهام این صندوقها تو بازار بورس چطور تعیین میشه؟ آیا بر اساس قیمت صدوری است که روزانه در سایت صندوق درج میشه؛ یعنی کف قیمت سهام این صندوق در بازار بورس میشه قیمت صدور اعلام شده توسط صندوق و از اون بالاتر بر اساس قانون عرضه و تقاضا تعیین میشه یا این که هیچ کف قیمتی ای وجود نداره و کلاً قیمت بر اساس عرضه و تقاضا تعیین میشه و حتی ممکنه از اصل مبلغ خرید سهام هم که قبلاً در بورس خریداری شده کمتر بشه و از سرمایه ضرر کنیم؟ ضمناً بفرمایید محدوده قیمتی 5 درصدی سهام در بورس برای سهام این صندوقها هم اعمال میشه یا خیر؟ باز هم سپاسگزارم
سلام دوست عزیز. قیمت واحدهای صندوق های سرمایه گذاری قابل معامله هم مثل سایر سهام بازار بورس براساس عرضه و تقاضا مشخص میشه و ممکنه از اصل مبلغ سرمایه گذاری شما هم کمتر بشه و متضرر بشید. درست مثل سهام بورسی. قیمت اعلام شده توسط سایت صندوق میشه صفر تابلوی روز بعدی معاملات. پیروز باشید.
سلام
روز بخیر
اول تبریک می گم به شما برای وجود این وب سایت بی نظیر و محتوی باکیفیت
من می خواستم بدونم این که می گید عمر صندوق سرمایه‌گذاری مشترک (غیرقابل معامله) محدود است یعنی چی ؟؟ یعنی احتمال داره صندوق جمع بشه و یا تغییر کاربردی بده ؟؟!!
ممنونم
سلام و عرض ادب. خیر منظور این چیزی که شما برداشت کردید نیست. صندوق های سرمایه گذاری مجوز فعالیت از سازمان بورس دارند. مجور صندوق های غیرقابل معامله منقضی میشه و زمانش نامحدود نیست. بعد از گذشت اون بازه زمانی صندوق باید مجوزشو تمدید کنه و به کار خودش ادامه بده به همین دلیل میگن عمرش محدوده.
سلام، کاش سیگنالُ زودتر میدیدم و مطالبش مطالعه میکردم.
ممنون میشم اگر به این سوال پاسخ بدید.
خرید و فروش در صندوق های ای تی اف هم ممکنه مثل خرید و فروش شرکت های بورسی دچار صف خرید و فروش بشه و مواقع خاص که بازار ریزشی یا صعودی هست به اصطلاح گره معاملاتی صورت بگیره و نشه به راحتی خرید و فروش انجام داد؟
سلام دوست عزیز. صندوق های بورسی به دلیل دارا بودن رکن بازارگردان مشکلی در نقد کردن سرمایه ندارند و با صف خرید و فروش مواجه نمی‌شوند.
سلام ،با تشکر از مقاله خوب شما
در مقایسه دونوع صندوق پیشنهادی ،قیمت گذاری با توجه به عرضه و تقاضا و ارزش خالص ناو ،درشرایط خریدو فروش هیجانی کدومش بهتره ؟ گاهی اوقات صندوق ارزنده هست ولی اسیر فروش هیجانی میشه و کل صندوق میره تو ضرر..
سلام و درود. بهتون پیشنهاد میکنم از گزارش های تحلیلی صندوق های سرمایه گذاری سایت سیگنال بخصوص گزارش 10 صندوق سرمایه گذاری برتر که بصورت ماهانه منتشر میشه استفاده کنید.
با سلام : آیا خرید واحد های صندوق سرمایه گذاری با درآمد ثابت قابل معامله در بورس علاوه بر سوددرمعاملات خرید وفروش مشمول سود ماهیانه نیز می شوند یا خیر. متشکرم
سلام و عرض ادب. اگر صندوقی که انتخاب کردید داری پرداخت سود ماهیانه باشه بله. لیست صندوق های سرمایه گذاری درآمد ثابت با پرداخت سود دوره ای رو میتونید از اینجا مشاهده کنید.
عالی و مفید
سلام. سپاس از نظر شما.