صف خرید و فروش سهام در بازار بورس چیست؟

صف خرید و فروش در بورس دو مفهوم بسیار مهم هستند که سرمایه‌گذاران باید با آن‌ها آشنا باشند و بدانند در شرایطی که سهام خریداری شده‌شان وارد صف خرید یا صف فروش شد، چه واکنشی نشان دهند. بنابراین در این مقاله به توضیح اینکه صف خرید و فروش در بورس چیست و چه معنایی دارند پرداخته‌ایم.

محدودیت دامنه نوسان در معاملات سهام

قبل از اینکه دو مفهوم صف خرید و صف فروش را در بازار سهام توضیح دهیم، بهتر است اول عامل ایجاد کننده این دو را معرفی کنیم. در بورس مفهومی وجود دارد به نام «محدودیت دامنه نوسان» که ناظران بازار آن را برای هر سهم در نظر می‌گیرند.

گذاشتن این محدودیت باعث شده تا از نوسانات شدید و زیاد قیمت سهام در بازار بورس جلوگیری شود. این محدودیت برای سهام در بورس و همچنین فرابورس بین 5 درصد منفی تا 5 درصد مثبت نسبت به قیمت پایانی  روز قبل در نظر گرفته می‌شود. مثلا اگر قیمت پایانی دیروز یک سهم 500 تومان باشد، قیمت پایانی امروز آن فقط می‌تواند بین 475 تومان و 525 تومان قرار گیرد و از این بیشتر یا کمتر نمی‌شود. به عبارتی قیمت پایانی روز گذشته هر سهم، مبنا یا صفر بازه نوسان قیمت آن در روز جاری می‌شود.

این محدوده برای سهام بازار پایه 3 درصد است. یعنی قیمت پایانی هر سهم در روز می‌تواند بین 3 درصد مثبت و 3 درصد منفی قیمت پایانی همان سهم در روز قبل، نوسان داشته باشد.

گاهی برای کنترل بازار و در شرایطی که افت شدید شاخص بورس وجود دارد، برای جلوگیری از ضررهای شدید، این محدودیت نوسان را کاهش می‌دهند. مثلا پس در برخی شرایط ممکن است، این محدودیت نوسان را به 2 درصد کاهش دادند تا بازار به روال عادی خود بازگردد.

صف خرید سهام در بورس چیست؟

فرض کنید پیش‌بینی‌هایی مبنی بر افزایش ارزش سهام شرکتی که در قسمت قبل 500 تومان در نظر گرفته شده، انجام شده باشد که بر اساس آن قرار است قیمت سهام این شرکت به حدود 600 تومان برسد.

اما از آن جایی که محدودیت دامنه نوسان وجود دارد، سفارش‌های خرید بیشتر از 525 تومان ثبت نمی‌شوند. با این حال تعداد زیادی تقاضا برای خرید سهام این شرکت وجود دارد، چرا که پیش‌بینی‌ها نشان می‌دهد بازدهی 20 درصدی به دنبال خواهد داشت.

بنابراین افراد باید بر سر خرید سهام این شرکت وارد رقابت شوند و تقاضا از عرضه بیشتر می‌شود. همچنین وقتی سهام‌داران این شرکت می‌دانند سهام‌شان رو به افزایش است، اقدام به فروش نخواهند کرد.

به چنین وضعیتی که هیچ عرضه کننده‌ای وجود نداشته باشد و تقاضای خرید در سقف قیمت قرار داشته باشد، صف خرید سهام گفته می‌شود.

صف فروش در بورس چیست؟

حال خلاف شرایط قبل را تصور کنید. خبری منفی درمورد این شرکت منتشر شده و پیش‌بینی‌ها نشان می‌دهد که ارزش هر سهم آن کاهش پیدا می‌کند. بنابراین سهام‌داران برای جلوگیری از ضرر احتمالی و افت بیشتر ارزش سهامشان، ترجیح می‌دهند هر چه زودتر سهام خود را بفروشند.

با این حال محدودیت قیمت‌گذاری وجود دارد و می‌توانند سهامشان را به قیمت کف 475 تومان به فروش برسانند. بنابراین تعدادی از سهام‌داران سهام خود را در کف قیمت برای فروش می‌گذارند اما تقاضایی برای خرید وجود ندارد. بنابراین عرضه بیشتر از تقاضا می‌شود و سهام‌داران مجبورند برای فروش سهامشان با هم رقابت کنند.

پس در صف رقابت قرار می‌گیرند و کسانی که زودتر از بقیه سهامشان را به قیمت کف برای فروش گذاشته باشند، در جلوی صف قرار می‌گیرند.

هر چه تعداد فروشندگان در صف فروش بیشتر باشد، اصطلاحا می‌گویند صف فروش سنگین است.

تشخیص صف خرید و فروش در بورس

هر نماد که به یک شرکت فعال در بورس مربوط است، در سایت tsetmc.com صفحه‌ای مخصوص به خودش دارد که در آن اطلاعات مورد نیاز سرمایه‌گذاران نمایش داده می‌شود.

تقریبا در قسمت میانی این صفحه دو کارد با عنوان‌های خرید و فروش وجود دارد که در یکی اطلاعات مربوط به درخواست‌های خرید و دیگری اطلاعات مربوط به فروشندگان آن سهم درج شده است. این اطلاعات در واقع همان سفارشاتی هستند که توسط کارگزاران یا معامله‌گران در سیستم‌های معاملاتی آنلاین ثبت می‌شوند.

وقتی سهام یک شرکت صف خرید داشته باشد، سفارشات خرید در کادر خرید در حداکثر قیمت و با تعداد و حجم بالا ثبت شده‌اند، در حالی که هیچ سفارش فروشی در کادر فروش ثبت نشده است. این یعنی متقاضیان زیادی حاضر به خرید سهام این نماد هستند ولی سهام‌داران آن حاضر به فروش سهام خود نیستند. مانند تصویر زیر:

این تصویر مربوط به نماد کلر است که همانطور که در تصویر پیداست، هیچ سفارشی برای فروش در کادر فروش آن ثبت نشده است.

در مقابل، اگر سهام شرکتی صف فروش داشته باشد، در کادر مربوط به خرید آن اطلاعاتی ثبت نشده است و در کادر فروش آن، تعداد و حجم زیادی از سهام آن نماد، به حداقل قیمت ثبت و برای فروش گذاشته شده است. مانند تصویر زیر:

این تصویر نیز مربوط به نماد فجام است که همانطور که از دو کادر پایین و سمت راست تصویر پیداست، وارد صف فروش شده و تقاضایی برای خرید آن وجود ندارد.

نکات مهم در زمان ایجاد صف خرید و فروش

مهمترین نکته‌ای که باید مد نظر داشته باشید این است که ایجاد صف خرید و صف فروش را نباید مبنای معاملات خود قرار دهید.اینکه یک سهم وارد صف فروش شده حتما دلیل بر این نیست که ارزش آن در آینده کمتر خواهد شد، یا ایجاد صف خرید برای یک سهم دلیلی بر بازدهی آن در آینده و افزایش قیمت آن نخواهد بود.

بسیاری از خرید و فروش‌ها در بازار سهام احساسی هستند و همین موضوع باعث ایجاد برخی از صف‌های خرید و فروش می‌شود و ممکن است پیش‌بینی‌ها را محقق نسازند.

نکته مهم دیگری که باید هنگام ایجاد صف خرید و فروش در نظر داشته باشید ارسال سفارش آنلاین است. در معاملات آنلاین، گزینه‌ای به اسم «حجم نمایشی» وجود دارد. اگر در این گزینه تعداد سهمی که وارد می‌کنید کمتر از مقداری که می‌خواهید به فروش برسانید باشد، زمانی که نوبت شما می‌شود همان مقداری که در حجم نمایشی وارد کرده‌اید به فروش می‌رسد و برای فروش بقیه سهم‌تان به آخر صف می‌روید.