انواع سکه و وزن سکه های طلا در ایران

انواع سکه‌های بهار آزادی (طرح جدید و قدیم و در وزن‌های مختلف) جزو انواع سکه‌های رایج و پرطرفدار در ایران به شمار می‌روند. همان طور که در مطالب آموزشی قبلی سایت سیگنال گفتیم، متداول‌ترین روش سرمایه گذاری در طلا و سکه در ایران خرید فیزیکی آن است. خرید فیزیکی طلا به اشکال مختلف سکه طلا، شمش طلا، جواهرات و … امکان‌پذیر است.  اما در این میان، سکه طلا به دلیل ویژگی‌هایی مانند سهولت در خرید و فروش، ثبات مشخصات،  دسترسی آسان‌تر نسبت به شمش طلا و … بیشتر مورد توجه سرمایه‌گذاران می‌باشد. بنابراین آشنایی با انواع سکه طلا و بررسی وزن‌های هر کدام نظیر وزن سکه تمام، وزن سکه بهار آزادی، وزن نیم سکه و … با یکدیگر اهمیت زیادی دارد.

در مطلب پیشرو، قصد داریم شما را با انواع سکه طلا در ایران و ویژگی‌های هر کدام آشنا کنیم، اما ابتدا بهتر است ببینیم سکه چیست و خرید آن چه مزایای برای سرمایه‌گذاری دارد.

سکه طلا چیست؟

سکه طلا مانند سکه تمام بهار آزادی، قطعه‌ای فلزی به شکل دایره است که وزن، جنس، عیار و شکل مخصوص به خود را دارد. به طوری که هر کدام از انواع سکه‌های طلا در دو طرف خود دارای اشکال و علائم رسمی مختلفی هستند که آن‌ها را از یکدیگر متمایز می‌کند. عیار طلای سکه‌ها در ایران (طرح جدید و قدیم) 900 از 1000 است. در ادامه با انواع سکه طلا و وزن و عیار هر کدام آشنا خواهید شد.

عیار سکه امامی چقدر است؟

قبل از دانستن عیار سکه امامی بهتر است از خود سوال کنید که آیا می‌دانید که منظور از عیار طلا چیست؟ عیار، شاخصی برای تعیین خلوص طلا است. به عبارتی زمانی که بخواهیم عیار یک قطعه طلا یا سکه را مشخص کنیم ابتدا باید میزان درصد خلوص طلای آن را اندازه‌گیری کنیم. در واقع به نسبت طلای استفاده شده در هر قطعه طلا به وزن کل آن قطعه عیار گفته می‌شود. عیار طلای خالص برابر با 1000 در نظر گرفته می‌شود، یعنی در یک کیلوگرم طلا 1000 گرم طلای خالص وجود دارد. طلای 24 عیار یعنی طلایی که کاملا خالص است، با این وجود در عمل هیچگاه طلایی با این خلوص وجود ندارد. در عمل خالص‌ترین طلایی که به‌عنوان طلای 24 عیار شناخته می‌شود، خلوص 99.9% دارد.

اکنون نوبت آن است که بفهمیم عیار سکه امامی چقدر است؟ عیار سکه امامی معادل 22 یا همان 900 از 1000 است. علاوه بر عیار سکه امامی، عیار سکه بهار آزادی هم معادل 22 است. به عبارتی سکه امامی، تمام بهار آزادی، نیم و ربع هم عیاری معادل با 22 دارند.

حال سوالی که پیش می‌آید این است که آیا طلا در کشور‌های مختلف با عیار یکسان معامله می‌شود؟ پاسخ این سوال خیر است، چرا که عیار طلا و جواهرات متداول در کشورهایی مانند عربستان، امارات و کویت 22 است، در حالی که در برخی کشورهای اروپایی مانند انگلستان و آلمان، این عدد معمولا 9 می‌باشد. همچنین طلا و جواهراتی که در ایران ساخته می‌شوند، معمولا عیار 750 یا همان عیار 18 در آنها به کار می‌رود.

زمانی که می‌گوییم عیار یک قطعه طلا 18 است، منظور این است که در هر یک گرم از آن قطعه طلا، 750 میلی‌گرم طلای خالص و 250 میلی‌گرم از آلیاژهای دیگر استفاده شده است. در واقع عیار این قطعه طلا 750 از 1000 است.

منطقه	کشورها	عیارهای استاندارد
آمریکای شمالی	ایالات متحده، کانادا، مکزیک	10–18 (ایالات متحده)، 8–9 (کانادا، مکزیک)
آسیا	چین، هند، ترکیه	24 (چین)، 22 (هند)، 14–22 (ترکیه)
اروپا	انگلستان، آلمان، روسیه	8–18 (عمومی)، 9–14 (روسیه)

وزن سکه تمام (وزن سکه امامی و وزن سکه تمام بهار آزادی) چقدر است؟

جدای از عیار انواع سکه طلا، وزن انواع سکه مانند وزن سکه تمام، وزن نیم سکه و غیره نیز از اهمیت بالایی برخوردار است؛ اما مگر وزن سکه‌ها یکی نیست؟

در پاسخ به این سوال می‌توان گفت که انواع سکه در ایران از سکه تمام بهار آزادی و امامی گرفته تا سکه‌های گرمی، هر کدام وزن متفاوتی دارند. در ادامه وزن سکه تمام (شامل وزن سکه امامی و وزن سکه بهار آزادی) وزن نیم سکه و وزن ربع سکه را به شما خواهیم گفت:

• وزن سکه تمام: وزن سکه‌ تمام 8 گرم و 133 سوت می‌باشد. از آنجایی که هر سوت معادل 1 میلی‌گرم است، 8 گرم و 133 سوت معادل 8.133 گرم می‌باشد. لازم به ذکر است که وزن سکه امامی (سکه‌ تمام بهار آزادی طرح جدید) و وزن سکه‌ تمام بهار آزادی طرح قدیم با هم برابر و معادل همان 8.133 گرم است.
• وزن نیم‌سکه: وزن نیم سکه بهار آزادی 4 گرم و 66 سوت یا به عبارتی معادل 4.066 گرم است. اگر شما هم متوجه شده باشید وزن نیم سکه دقیقا نصف وزن سکه تمام بهار آزادی است.
• وزن ربع سکه: وزن ربع سکه بهار آزادی هم معادل 2 گرم و 33 سوت می‌باشد که در حقیقت یک چهارم وزن سکه تمام است.

تاریخچه سکه طلا در ایران

سکه طلا برای اولین بار در دوران هخامنشیان و حکومت داریوش اول (بین سال‌های 486 الی 521 پیش از میلاد) ضرب گردید. در آن زمان با ارزش‌ترین سکه “دریک” نام داشت که وزن آن 8.41 گرم بوده است.

از دیگر سکه‌های دوران هخامنشی، سکه‌ای با نام “سیگل” بود که جنس آن از نقره و وزن آن 5.61 گرم بوده است. این سکه‌ ارزشی معادل یک گوسفند را داشت و نرخ تبدیل آن 20 سیگل در برابر یک دریک بود. یعنی ارزش هر دریک برابر با 20 سیگل بوده است.

پس از ورود ماشین ضرب سکه و مشخص شدن وزن و اندازه استاندارد سکه‌ها به صورت رسمی در سال 1293 نخستین سکه‌های طلا با عیار 900 در 1000 ضرب و واحد چرخه مالی کشور شدند.

بعد از انقلاب اسلامی، در سال 1358 سکه‌های بهار آزادی به مناسبت اولین سالگرد پیروزی انقلاب اسلامی با وزن و عیار فعلی به عنوان مسکوکات رایج و رسمی در معاملات بازار طلا و سکه عرضه شدند.

چرا سرمایه گذاری و خرید سکه طلا، نسبت به سایر انواع طلا محبوبیت بیشتری دارد؟

خرید فیزیکی طلا می‌تواند به اشکال و روش‌های مختلفی انجام شود. طلا فیزیکی را می‌توان بصورت شمش، سکه طلا، طلای آبشده یا جواهرات زینتی خریداری کرد. همچنین شایان ذکر است که جهت سرمایه‌گذاری غیر مستقیم در بازار طلا و سکه، می‌توان از صندوق‌های سرمایه گذاری طلا بهره جست.

اما شناخته‌شده ترین و محبوب‌ترین گزینه در بین موارد فوق، سکه طلا است. تا به اینجا با ماهیت سکه طلا و تاریخچه آن آشنا شدیم. با این حال چه چیزی سکه طلا را به محبوب‌ترین گزینه نسبت به سایر انواع طلا تبدیل کرده است؟

مهم ترین دلایل محبوبیت سکه طلا  بین افراد جامعه شامل موارد زیر هستند:

• سهولت در خرید و فروش: هر فردی که قصد سرمایه گذاری در مسکوکات طلا را داشته باشد، به راحتی با مراجعه به طلا و سکه فروشی‌های خیابان‌های محل زندگی خود می‌تواند این کار را انجام دهد اما مثلا برای سرمایه گذاری در طلای آبشده نیاز به مراجعه به مراکز خاص فروش آن (بنکداری‌ها و بازارهای اصلی طلا) می‌باشد.

• امکان سرمایه‌گذاری با مبالغ کمتر: خرید یک قطعه طلای آبشده که بر روی آن انگ ثبت شده باشد در حال حاضر با مبالغ بالای 50 میلیون تومان امکان پذیر است. در حالی که با مبالغ به مراتب کمتر می‌توان در انواع سکه طلا سرمایه‌گذاری کرد.

• قابلیت هدیه دادن: در فرهنگ ایرانی، هدیه دادن قطعات سکه طلا در مراسمات عروسی، تولد و … بسیار رایج است.

• هزینه‌های کمتر سکه نسبت به طلای زینتی: بر خلاف طلای زینتی که اجرت آن درصد قابل توجهی از قیمت تمام شده طلا را تشکیل می‌دهد، حق ضرب سکه درصد بسیار بسیار ناچیزی از قیمت سکه را تشکیل می‌دهد.

انواع سکه طلا در ایران کدامند؟

حالا که متوجه دلایل محبوبیت سکه طلا شدیم، وقت آن رسیده تا به سراغ بررسی انواع سکه طلا در ایران برویم. پس بیایید با هم انواع سکه و ویژگی‌های وزنی، ظاهری و عیار هر کدام را بررسی کنیم.

---

انواع سکه بهار آزادی در بازار

---

از سال 1358 به بعد انواع سکه بهار آزادی، به عنوان سکه‌های رایج در بازار طلا و سکه شناخته می‌شوند. سکه بهار آزادی را می‌توان از نظر طراحی، قطع و سال ضرب به سه دسته تقسیم کرد.

از نظر قطع سکه بهار آزادی به چهار مدل مختلف تقسیم می‌شود:

• سکه تمام
• نیم سکه
• ربع سکه
• سکه یک گرمی

در جدول زیر می‌توانید عیار، وزن و قطر هر کدام از انواع سکه‌های بهار آزادی را مشاهده کنید:

نام سکه	عیار	وزن (گرم)	قطر (میلی‌متر)
تمام سکه بهار آزادی	22	8.133	22
نیم سکه بهار آزادی	22	4.0665	19
ربع سکه بهار آزادی	22	2.0332	16
سکه یک گرمی	22	1.01	13

گفتنی است که عیار تمامی این سکه‌ها 22 از 24 یا 900 از 1000 است. یعنی از هر یک کیلوگرم طلایی که برای ساخت این سکه‌ها استفاده شده 900 گرم آن طلای خالص بوده است. در واقع این چهار نوع سکه بهار آزادی فقط در اندازه و وزن با یکدیگر متفاوت هستند.

---

سکه طرح جدید (امامی) و سکه طرح قدیم چیست؟ چه تفاوتی با هم دارند؟

---

از نظر طراحی ظاهری و سال ضرب، سکه بهار آزادی به دو نوع سکه طرح قدیم و سکه طرح جدید تقسیم می‌شود. بعد از انقلاب اسلامی در ایران تاکنون تمام و نیم سکه بهار آزادی به دو شکل ضرب و توزیع شده است. سکه بهار آزادی طرح قدیم که از سال 1358 تا 1386 ضرب می‌گردید، تصویر یک روی سکه طرح قدیم مزین به نام حضرت علی (ع) (3 بار تکرار نام حضرت علی (ع)) و روی دیگر آن بارگاه امام رضا (ع) همراه با عبارت “اولین بهار آزادی” است. گفتنی است که نیم سکه بهار آزادی هم از نظر طراحی ظاهری کاملا مشابه با تمام سکه بهار آزادی است. در پایین می‌توانید عکس سکه طلا امامی و سکه تمام بهار آزادی را مشاهده کنید.

همچنین گفتنی است که از سال 1386 به بعد شاهد ضرب نیم‌سکه و سکه‌های بهار آزادی طرح جدید ( شایان ذکر است به سکه بهار آزادی طرح جدید سکه امامی می‌گویند) بوده‌ایم. این سکه‌ها از نظر طراحی و قیمت با سکه‌های طرح قدیم تفاوت دارند. سکه‌های طرح جدید امامی دارای نقش بنیان‌گذار جمهوری اسلامی ایران یعنی امام خمینی (ره) و تصویر بارگاه امام رضا (ع) هستند.

به علت تقاضای بیشتر برای سکه طرح جدید معمولاََ این نوع سکه با قیمتی بالاتر از سکه طرح قدیم معامله می‌شود. گفتنی است برای ربع‌سکه علاوه‌بر ربع سکه‌های ضرب 1386 و ماقبل آن، به تازگی ربع‌سکه‌های ضرب 1403 نیز در بازار عرضه شده‌اند. اما تفاوت ربع‌سکه ضرب 1403 با 1386 و ماقبل آن چیست؟

---

ربع سکه ضرب 1403

---

در حال حاضر و در مرحله نخست، تنها ربع‌سکه‌های ضرب سال 1403 عرضه شده‌اند. این سکه‌ها از نظر وزن، عیار و ظاهر هیچ تفاوتی با سکه‌های ضرب سال 1386 ندارند و تنها تفاوت آن‌ها در تاریخ ضرب است. در حال حاضر عرضه ربع‌سکه‌های ضرب سال 1403 به‌صورت انحصاری توسط مرکز مبادله ارز و طلا صورت می‌پذیرد. نخستین مرحله عرضه این ربع‌سکه‌ها از روز شنبه، 19 آبان‌ماه آغاز شده است. همچنین گفتنی است که این سکه هنوز در بازار طلا فروشان عرضه نشده است.

---

سکه یک گرمی چیست؟

---

ضرب سکه یک گرمی از سال 1389 به بعد آغاز شد، به همین دلیل کمتر بین مردم شناخته شده است. عیار این نوع سکه همانند سایر انواع سکه 22 و وزن آن 1.01 می‌باشد.

در عکس زیر می‌توانید، تصویر انواع سکه‌های طرح جدید و قدیم بهار آزادی را مشاهده کنید.

نکته‌ای که باید به آن اشاره شود این است که سکه طرح قدیم نیم و ربع بهار آزادی دقیقا طراحی مشابه با سکه تمام بهار آزادی طرح قدیم دارند و فقط اندازه و وزن آن‌ها کمتر است.

---

سکه پارسیان

---

سکه‌های پارسیان در واقع نوعی پلاک طلا هستند، اما به دلیل شباهت زیادی که با سکه دارند در بین افراد جامعه به عنوان سکه‌ شناخته می‌شوند. محبوبیت و کاربرد این نوع از سکه بیشتر برای هدیه دادن در مجالس و مهمانی‌ها است.

سکه پارسیان از دو منظر با سکه بهار آزادی متفاوت است:

• وزن
• عیار

سکه‌های پارسیان برخلاف سکه‌های بهار آزادی، هر کدام دارای وزن‌های متفاوتی هستند که این وزن در صورت پرسی بودن سکه، در توضیحات آن درج گردیده است. متداول‌ترین سکه‌های پارسیان از لحاظ وزن عبارتند از:

نام سکه	عیار	وزن (گرم)
پارسیان 50 سوتی	18	0.05
پارسیان 100 سوتی	18	0.100
پارسیان 150 سوتی	18	0.150
پارسیان 200 سوتی	18	0.200
پارسیان 250 سوتی	18	0.250
پارسیان 300 سوتی	18	0.300
پارسیان 400 سوتی	18	0.400
پارسیان 500 سوتی	18	0.500
پارسیان 1 گرمی	18	1
پارسیان 1.5 گرمی	18	1.5
پارسیان 2 گرمی	18	2

همانگونه که گفتیم، یکی دیگر از موارد تفاوت سکه پارسیان با سکه بهار آزادی عیار آن است. عیار سکه پارسیان 750 یا 18 است، در حالی که عیار سکه بهار آزادی 900 یا 22 می‌باشد.

روش‌ محاسبه قیمت سکه بهار آزادی

با فرمول زیر می‌توانید قیمت سکه بهار آزادی (بدون در نظر گرفتن حباب) را به دست آورید:

به عنوان مثال، در زمان ویرایش این مطلب نرخ اونس طلای جهانی 2620 دلار و نرخ برابری دلار به ریال 70000 تومان بوده است. با یک ضرب ساده این اعداد با هم قیمت سکه تمام بهار آزادی در زمان نگارش این متن برابر بوده است با:

ریال 431،645،220 = (700,000 * 2620 * 0.23533) + 5,000

توجه داشته باشید که این قیمت در حقیقت ارزش ذاتی سکه را نشان می‌دهد در حالی که قیمت اسمی سکه‌های موجود در بازار متشکل از ارزش ذاتی، همراه با حباب قیمتی همان سکه است.

روش‌ محاسبه قیمت ربع‌سکه و نیم‌سکه بهار آزادی

برای محاسبه قیمت ذاتی نیم‌سکه (بدون در نظر گرفتن حباب) کافی است که همان محاسبات مربوط به محاسبه قیمت سکه تمام بهار آزادی را انجام دهیم و فقط در انتها عدد حاصله را تقسیم بر 2 کنیم.

همچنین برای محاسبه قیمت ذاتی ربع‌سکه (بدون در نظر گرفتن حباب) لازم است تا عدد حاصله در محاسبات قیمت سکه تمام بهار آزادی را بر عدد 4 تقسیم کنیم.

روش محاسبه قیمت و ارزش سکه پارسیان چیست؟

شاید قبلا کسی یک سکه پارسیان به شما هدیه داده و اکنون می‌خواهید بدانید ارزش آن در حال حاضر چقدر است. برای این کار فقط کافی است که وزن مربوط به سکه پارسیان خود را در قیمت هر گرم طلای 18 عیار ضرب کنید.

به عنوان مثال ارزش سکه پارسیان دویست سوت در زمان نگارش این مقاله با توجه به ارزش هر گرم طلای 18 عیار مقدار زیر بوده است:

تومان 899,320 = 0.200 * 4،496،600

اگر قصد خرید سکه پارسیان داشته باشید، باید موارد زیر را هم به قیمت بدست آمده اضافه کنید.

• اجرت ساخت و بسته بندی، که با توجه به وزن کم سکه‌های پارسیان اغلب نباید بیشتر از 4000 تومان باشد.
• سود دریافتی طلافروش برابر با 7 درصد قیمت حاصل شده است. با این حال خیلی از طلا فروش‌ها به جای این 7 درصد، یک مبلغ ثابت 50 تا 200 هزار تومانی بسته به وزن سکه به عنوان سود بر‌می‌دارند.

در صورت مشاهده اختلاف قیمت بین مبلغ محاسبه شده با قیمتی که طلافروش اعلام می‌دارد، باید این نکته را اضافه کرد که مظنه لحظه‌ای طلا باعث ایجاد این اختلاف قیمت است. به عبارتی طلا فروشان قیمت تابلوی طلای 18 عیار را در وزن آن ضرب کرده و با اعمال سود دریافتی خود( مثلا 50 هزار تومان) آن را به شما می‌فروشند. در حالی که خریداران قیمت طلا با مظنه را در وزن سکه ضرب و قیمت آن را به دست می‌آورند. در نتیجه قیمتی که طلافروش به دست می‌آورد دقیق‌تر است.

شناخت تجربی اصل بودن سکه‌های طلا

به صورت سنتی، برای تشخیص اصالت سکه، باید سکه را روی زمین بیندازید. با توجه به صدای زنگ‌دار و ممتدی که ایجاد می‌کند و همچنین نوشته‌های واضح و مشخصی که روی آن درج گردیده می‌توان سکه‌های طلا را تشخیص داد.

یکی از راه‌های تشخیص اصل بودن طلا و سکه از قدیم، گاز گرفتن فلز طلا یا سکه بوده است. احتمالا شما هم این حرکت را در فیلم‌ها، انیمیشن‌ها یا حتی در هنگام اهدای مدال به ورزشکاران دیده‌اید. این موضوع، پیشینه ای تاریخی دارد. در گذشته ها برای اطمینان از اصل بودن و خلوص سکه های رایج، آن را گاز می گرفتند، اگر سکه از طلای خالص باشد، جای دندان ها بر آن باقی می ماند.

در حال حاضر تنها مرجع قانونی برای تعیین عیار فلزات گرانبها در ایران، موسسه استاندارد و تحقیقات صنعتی ایران می‌باشد.

خرید سکه تمام بهار آزادی بدون فاکتور درست است؟

سکه‌ها دارای فاکتور هستند، اما این فاکتور با فاکتورهای سنتی و معمول تفاوت زیادی دارد. فاکتور سکه به‌صورت الکترونیکی از طریق سامانه جامع تجارت ایران صادر می‌شود.

در گذشته، بسته‌بندی و وکیوم سکه به‌تنهایی برای فروش کافی بود. اما با تغییر قوانین و الزامی شدن ثبت فاکتور، روند فروش سکه به شکل جدیدی اجرا می‌شود. اکنون، تمامی فروشندگان سکه یا مصنوعات طلا موظفند فاکتور فروش را در سامانه ثبت کنند و در صورت درخواست، نسخه‌ای از آن را به خریدار ارائه دهند.

سیر قیمتی سکه بهار آزادی از 10 سال پیش تاکنون (1403-1393)

بررسی نمودار قیمتی سکه طلا از سال 1393 تا 1403 نشان می‌دهد که این فلز گرانبها بیش از 5000 درصد بازدهی برای سرمایه گذاران خود به همراه داشته است. یعنی اگر شما 10 سال پیش به میزان 10 میلیون تومان سکه طلا خریداری می‌کردید الان ارزش سکه های شما تقریبا 510 میلیون تومان بود. (تقریبا 51 برابر).

این مهم نشان می‌دهد که سکه طلا را می‌توان به عنوان گزینه‌ای جذاب و مطمئن جهت سرمایه‌گذاری بلندمدتی و مصون بودن در برابر موج‌های تورمی به شمار آورد.

چگونه به قیمت انواع سکه طلا (بهار آزادی و پارسیان) دسترسی داشته باشم؟

شما به راحتی می‌توانید با مراجعه به صفحه طلا و سکه سایت سیگنال و با استفاده از داده‌هایی که در اختیار شما قرار می‌دهد به قیمت انواع سکه طلا از جمله: قیمت سکه تمام بهار آزادی – قیمت نیم سکه – قیمت ربع سکه –قیمت پارسیان 150 سوتی – قیمت 200 سوتی و … دسترسی داشته باشید.

به علاوه با استفاده از تحلیل‌های طلا و سکه که کارشناسان خبره تیم سیگنال در اختیار شما قرار می‌دهند، می‌توانید پیش بینی بهتری از قیمت انواع سکه و طلا داشته و سرمایه گذاری بهینه‌ای انجام دهید.

سخن پایانی

لازم به ذکر است سرمایه‌گذاری بر روی سکه، همانند سرمایه‌گذاری در بازارهای دیگر با ریسک‌هایی همراه است و نیاز به دانش و مهارت کافی دارد. بنابراین، تنها در صورت داشتن دانش کافی اقدام به خرید آن کنید. در صورتی هم که دانش کافی در این زمینه ندارید، می‌تواند از روش‌های غیر مستقیم سرمایه گذاری مثل خرید صندوق‌های سرمایه گذاری طلا استفاده کنید.

---

سوالات متداول

---