دفتر کل توزیع شده (Distributed Ledger) چیست؟

اگر کمی با بازار ارزهای دیجیتال و تکنولوژی بلاک چین آشنایی داشته باشید، احتمالا واژه دفتر کل توزیع شده یا همان DLT به گوشتان آشنا باشد. زمانی که وارد بحث با افراد مختلف در رابطه با بلاک چین بشوید، اغلب افراد بلاک چین را به عنوان یک دفتر کل توزیع شده ساده توصیف می کنند. با توجه به اهمیت روزافزون ارز دیجیتال یکی از مفاهیم اصولی و بنیادی این بازار دفتر کل توزیع شده و نحوه عملکرد آن است. بدین منظور ما در این آموزش قصد داریم شما را بیشتر با این مفهوم آشنا سازیم.

تاریخچه دفتر کل : نگاهی به گذشته

برای آشنایی بهتر با مفهوم دفتر کل توزیع شده ابتدا بهتر است از لحاظ تاریخی این موضوع را بررسی کنیم.

هزاران سال پیش پس از انقلاب کشاورزی، جوامع دست خوش تغییرات زیادی شدند. با رشد جمعیت مردم علاقه کمتری به جوامع کوچک کشاورزی داشتند. در واقع مردم زندگی در روستاهای بزرگ تر با جمعیت بیشتر را ترجیح می دادند. اما افزایش مقیاس همیشه پیچیدگی های بیشتری نیز به دنبال دارد. با به وجود آمدن جوامع پیچیده تر و بزرگ تر پس از انقلاب کشاورزی استفاده از اعداد به عنوان سیستمی متفاوت برای مدیریت اطلاعات ضروری به نظر می رسید.

شخصی به نام جک در عهد قدیم را در نظر بگیرید که مسئولیت جمع آوری میوه جات برای خانواده اش را به عهده دارد. این کار نیاز به خاطر سپاردی تعداد میوه های تک تک درختان به صورت جداگانه ندارد به این علت که ذهن انسان قابلیت ذخیره سازی و پردازش اطلاعات در این حجم را دارا نمی باشد.

به هر حال با رشد جوامع جمع آوری مالیات از شهروندان توسط رهبر جامعه، روسای قبایل و پادشاهان امری ضروری به نظر می رسید. به این منظور نیاز به حضور افرادی معتمد برای ذخیره سازی و پردازش اطلاعات بصورت عددی حس می شد. بنابراین انواع مختلفی از اطلاعات شکل گرفت، اطلاعات درآمدی افراد، اطلاعات در رابطه با بدهی های بین افراد و همچنین داد و ستدهایی که بین آن ها انجام می شد.

به عنوان مثال، (قبیله الف) متشکل از چوپانان را در نظر بگیرید که در فصل کشاورزی ذخیره آب زیادی دارد. قبیله ای در همسایگی آن (قبیله ب) به علت میزان بارندگی کم و موقعیت جغرافیایی نامناسب با کمبود آب مواجه است. روسای این دو قبیله با هم وارد معامله ای می شوند به این ترتیب که قبیله “الف” 5000 لیتر اب در اختیار قبیله ب قرار می دهد و قبیله “ب” باید در ازای آن طی یک سال 2000 لیتر آب به همراه سه تن گندم به قبیله الف بدهد.

در مقیاس های بزرگ، معاملاتی مانند مثال ذکر شده نیاز به ذخیره سازی و پردازش اطلاعات زیادی دارد. اما ذهن انسان قادر نیست این حجم از اطلاعات را به خاطر سپرده و پردازش کند. بدلیل محدودیت ذهنی بشر شبکه های انسانی تا مدت ها ساده و کوچک باقی ماندند، تا زمانی که سیستمی جدید برای پردازش اطلاعات عددی با حجم بالا به وجود آمد. اما از چه مکانیزمی برای غلبه بر محدودیت های ذهن انسانی استفاده شد؟ جواب کوتاه و ساده برای این سوال یک کلمه است: زبان ! بخصوص اشکال و نمادهایی که نشان دهنده اعداد، محصولات و ارتباطات انسانی می باشند.

 به طور ساده سیستم دفتر کل کلاسیک را می توان به صورت یک سیستم ثبت کاغذی ساده به منظور ذخیره سازی اطلاعات و ارتباطات عددی بین افراد، خانواده ها و جوامع در نظر گرفت.

بنابراین، اگر مقداری گندم بین خانواده جک و همسایه اش در ازای میوه جات مبادله شود، این مبادله در سیستم دفتر کل ثبت می شد: سیستمی متشکل از وسیله ای برای نوشتن و برگه کاغذ که توسط روسای جوامع به منظور ثبت مبادلات و بدهی های افراد جامعه اداره می شد.

سال ها بعد این سیستم باعث به وجود آمدن اتحادیه ها در غرب اروپا شد که می شود آن ها را به عنوان نخستین نسخه از بانک ها در نظر گرفت. اتحادیه ها به منظور وام دهی به کشاورزان و سازندگان به وجود آمدند و در نتیجه از روش های پایه ای حسابداری برای مدیریت مبادلات مختلف بصورت متمرکز استفاده می کردند.

حال با بررسی مطالب ذکر شده دفتر کل (متمرکز) به چه معنا است؟ به طور ساده، اگر شما با علم حسابداری سر و کار داشه باشید حتما با واژه دفتر کل آشنایی دارید.

به بیان دیگر، هر زمان که رویدادی مالی اتفاق می افتد از دفتر کل برای ثبت اطلاعات آن رویداد استفاده می شود. در حال حاضر در سیستم های حسابداری مدرن، دفتر کل دفتری است که تمامی رویدادهای مالی مرتبط با دارایی ها، سرمایه، بدهی شرکت ها، هزینه ها و درآمد نهایی در آن ثبت و نگهداری می شود. در شکل سنتی دفتر کل دفتری بزرگ بود که تمامی حساب ها و رویدادهای مرتبط با آن ها دارای صفحات جداگانه بودند، اما در حال حاضر با استفاده از نرم افزارهای حسابداری دفتر کل شرکت ها در این نرم افزارها ثبت و ضبط می شود. این امر باعث سرعت و دقت بالاتر در انجام این کار شده است.

حال که بیشتر با مفهوم دفتر کل آشنا شدید، این سوال پیش می آید که Distributed Ledger به چه معناست و چه تفاوتی با دفتر کل در حالت کلاسیک دارد؟

تکنولوژی دفتر کل توزیع شده یا DLT چیست؟

به بیان ساده، دفتر کل توزیع شده در واقع دفتر کلی است که به اشتراک گذاشته می شود. به بیان دیگر، مانند دفتر کل کلاسیک سیستمی برای مدیریت و ثبت حساب ها است که تفاوت آن با نوع کلاسیک در نگهداری و مدیریت آن است.

به عنوان مثال در سیستم بیت کوین هر گره (فرد در سیستم) یک نسخه کامل کپی شده از دفتر کل را دارد که می تواند تمامی تراکنش های ثبت شده را روی آن مشاهده کند. در واقع دفتر کل توزیع شده پایگاه داده ای است که در شبکه ای گسترده از node ها به اشتراک گذاشته می شود. این بدین معنی است که افرادی که به این پایگاه داده دسترسی دارند می توانند یک نمونه کپی از دفتر کل را از صفحه های نمایشگر کامپیوتر خود بصورت لحظه ای مشاهده کنند. بنابراین اگر تصمیم به ایجاد رکوردی در دفتر کل توسط یکی از افراد انجام شود، این رکورد برای تمامی افراد دیگر روی شبکه در عرض چند ثانیه یا چند دقیقه منعکس خواهد شد.

به منظور اجرای این رکورد، تمامی نودها باید این رکورد را اعتبار سنجی و تایید کنند، که در شبکه بیت کوین این عمل با آزاد سازی بلاک ها و از طریق عملیات استخراج مهیا می شود.

چه کسانی به دفتر کل توزیع شده دسترسی دارند؟

بطور کلی در دفتر کل توزیع‌شده افرادی که به آن دسترسی دارند در واقع افرادی هستند که باید به آن دسترسی داشته باشند. به بیان دیگر، هر فردی که قسمتی از شبکه را شکل داده باشد باید قابلیت دسترسی به دفتر کل را داشته باشد، و بتواند از طریق کلمه عبوری وارد دفتر کل شده و آن را مشاهده کند.

در رابطه با ارزهای دیجیتال و تکنولوژی بلاک چین نیز، نمایش دفتر کل به شکل عمومی امری عادی است، بدین معنی که هرکسی می تواند در پایگاه داده دفتر کل به اطلاعات تراکنش ها دسترسی داشته باشد و آن ها را مشاهده کند. باید خاطر نشان کرد که دسترسی عموم به اطلاعات تراکنش ها روی دفتر کل توزیع شده به این معنی نیست که، افرادی که قابلیت دسترسی دارند امکان تغییر و یا حذف این اطلاعات را داشته باشند. برای اعمال تغییری در دفتر کل توزیع شده، تمامی افراد داخل شبکه باید به توافق  متقابل برسند که به این عمل اجماع گفته می شود. به بیان ساده تر به منظور تایید و نهایی شدن تغییری روی رکوردهای شبکه افراد شبکه باید با یکدیگر به توافق برسند.

چه نوع دارایی هایی در دفتر کل توزیع شده مبادله می شوند؟

دفتر کل توزیع شده دارایی های متنوعی از جمله دارایی مالی (پول)، قانونی، الکترونیکی یا حتی فیزیکی را پوشش می دهد. به عنوان مثال، می توان از دفتر کل توزیع شده برای بازرسی گله ای از گاوها بین گروهی از کشاورزان به نام های پیت، جان و دیو استفاده کرد. تمامی این کشاورزان کیلومترها دورتر از زمین زراعی خود زندگی می کنند، به این دلیل فردی به نام استیو را برای مدیریت و بازرسی خرید و فروش گاوهای خود استخدام می کنند. هر روز صبح، استیو دفتر کل توزیع شده ای که پیت، جان و دیو به آن دسترسی دارند را بروزرسانی می کند و به این ترتیب هر سه نفر قادر به دیدن اطلاعات خرید و فروش گاوها و قیمت آن ها بصورت لحظه ای هستند.

دفتر کل توزیع شده چگونه کار می کند؟

بدون نیاز به بررسی از دیدگاه فنی، بطور ساده می شود گفت یک دفتر کل توزیع شده از طریق نودها عمل می کند. نودها نقاط ارتباطی روی شبکه هستند که از طریق شبکه های توزیع شده می توانند اطلاعات دریافت، ارسال، ذخیره و یا ایجاد کنند. در واقع یک نود، کامپیوتری است که نرم افزار دفتر کل توزیع شده را اجرا می کند.

در مثال بالا، هر یک از کامپیوترهای پیت، جان و دیو که برای مدیریت گله خود از آن استفاده می کنند یک نود محسوب می شود. که با استفاده از آن این افراد می توانند شناسایی، پردازش و مبادله با یکدیگر داشته باشند. بنابراین نودها نقاطی در داخل یک شبکه یا سیستم هستند.

می توان کنفرانس تلفنی را به عنوان مثالی دیگر در نظر گرفت. هرشخص که در این کنفرانس شرکت می کند یک نود است که ارتباط شبکه ای بین آن ها تضمین می کند که این افراد می توانند با یکدیگر صحبت کنند.

بنابراین برای درک بهتر نحوه عملکرد دفتر کل توزیع شده آشنایی با مفهوم گره یا “node” امری ضروری است. نودها نقاط ارتباطی هستند که به افراد و دستگاه ها امکان برقراری ارتباط در یک شبکه را می دهند.

مفهوم دیگری که برای درک بهتر نحوه عملکرد دفتر کل توزیع شده باید با آن آشنایی داشت “مکانیسم اجماع” می باشد. منظور از اجماع توافق تمامی نودها برای اعمال تغییرات در یک شبکه است.

تفاوت بلاک چین و دفتر کل توزیع شده

در واقع  اینگونه می توان گفت که هر بلاک چین یک دفتر کل توزیع شده است، اما هر دفتر کل توزیع شده لزوماً بلاک چین نیست. در واقع دفتر کل توزیع شده مفهومی کلی تر از بلاک چین دارد و می توان بلاک چین را یک مورد از انواع دفتر کل توزیع شده دانست. بنابر این می توان گفت:

مزایا و معایب دفتر کل توزیع شده

مزایا

• غیرمتمرکز : همان طور که ذکر شد دفتر کل توزیع شده بین توسط نودها در سراسر دنیا عمل می کند و به یک سروز مرکزی مانند بانک یا موسسه های مالی متصل نیست.
• کنترل کامل افراد بر اطلاعات مالی خود : افراد با داشتن نسخه ای از دفتر کل توزیع شده دسترسی کامل به اطلاعات مالی خود و مدیریت آن دارند.
• امنیت بالا و کاهش ریسک : زمانی که شبکه بین نودهای مختلف در نقاط و توسط دستگاه های مختلف  گسترش یافته است، و همان طور که ذکر شد برای اعمال تغییری نیاز به اجماع نودها می باشد پس در این شبکه یک هکر باید حداقل به 51 درصد از شبکه کنترل داشته باشد تا بتواند در آن تغییری ایجاد کند، و از آن جایی که این امر تقریبا غیر ممکن است پس شبکه امنیت بسیار بالایی دارد و در مقابل حملات و هک بسیار مقاوم عمل می کند.
• جلوگیری از بی نظمی : دفتر کل توزیع شده به دلیل دادن امکان مدیریت لحظه ای اطلاعات به افراد باعث جلوگیری از بی نظمی می شود.

معایب

• پیچیدگی: درک دفتر کل توزیع‌شده و بکارگیری آن برای افراد عادی کمی مشکل است.
• خطاهای انسانی: همان گونه که ذکر شد اطلاعات روی دفتر کل توزیع شده غیر قابل ویرایش و حذف کردن هستند. بنابراین هنگام ثبت اطلاعات و انجام تراکنش ها باید صد در صد از صحت آن اطمینان داشت چون اگر به اشتباه ثبت شود دیگر امکان تغییر آن وجود ندارد.

نتیجه گیری

اگر از علاقه مندان به بازار ارزهای دیجیتال باشید، برای درک بهتر عملکرد این بازار باید با مفاهیم اولیه آن آشنایی داشته باشید. یکی از این مفاهیم تکنولوژی بلاک چین است. تکنولوژی بلاک چین در واقع نوعی از دفتر کل توزیع شده می باشد. بنابراین یکی از مفاهیم اصلی برای درک بهتر ارزهای دیجیتال آشنایی با دفتر کل توزیع شده و نحوه عملکرد آن است. ما در این مقاله سعی کردیم تا حد امکان و با زبانی ساده این مفهوم را برای شما بیان کنیم. تا بتوانید با بهره کافی از این مطلب وارد دنیای ارزهای دیجیتال بشوید.