فهم رفتار دلار | قیمت دلار چگونه تعیین می‌شود؟
دلار در حال حاضر به متغیر پیش‌ران برای تمامی بازارهای دارایی در ایران تبدیل شده است، به این معنی که هرگونه تغییر در قیمت دلار، انتظارات در کلیت اقتصاد را شکل می‌دهد و به تعبیر اقتصادی، دلار در اقتصاد ایران به لنگر اسمی تبدیل شده است. بنابراین فهم رفتار دلار نیز از اهمیت بسیار بالایی برخوردار است.
قیمت دلار اساسا بیانگر چه چیزی است؟
دلار و به طورکلی ارزها بیانگر قیمت‌های نسبی در کشورهای مختلف هستند؛ به عنوان مثال، اگر در ایران سطح عمومی قیمت‌ها به میزان بیشتری رشد نماید و درنتیجه با تورم‌های افسار گسیخته و بالا مواجه باشیم، درواقع قدرت خرید ما با سرعت بالایی در حال کاهش است، این درحالی است که در آمریکا به واسطه اینکه تورم به خوبی مهار شده و به دلیل ثباتی که در اقتصاد کلان وجود دارد، قدرت خرید آنها با سرعت کمتری رو به کاهش خواهد بود؛ در نتیجه، تورم مذکور در نهایت در قیمت ارز و مشخصا دلار نمایان خواهد شد.
به بیان دقیق‌تر وقتی در ایران با تورم به نسبت بالاتری مواجه هستیم، قیمت همه‌ی اقلام و کالاها، من‌جمله دلار افزایش می‌یابد. و به تعبیر دیگر ارزش ریال در مقابل دلار کاهش می‌یابد.
عامل کلیدی تعیین قیمت دلار چیست؟
از آنجائیکه در دهه‌های گذشته تورم ایران همواره بالاتر از آمریکا بوده بنابراین قدرت خرید ایرانیان به نسبت آمریکایی‌ها به میزان بیشتری کاهش یافته است و این بدان معنی است که دقیقا دلار نیز باید به همین نسبت در مقایسه با ریال تقویت گردد. نمودار1 روند تورم در این دو کشور را به نمایش می‌گذارد.
مطابق نمودار فوق، تورم (بخوانید کاهش قدرت خرید) در ایران به مراتب بالاتر بوده و همین امر دلیل محکمی برای کاهش ارزش ریال در مقابل دلار است. در واقع این اختلاف قدرت خرید، به مرور زمان خود را در قیمت دلار نشان داده است و در نتیجه دلار در طی زمان سر به فلک گذاشته است. نمودار2 این موضوع را به خوبی نشان می‌دهد.
شاید این سوال پیش بیاید که چرا دلار طی چند سال اخیر به اعداد بسیار بالایی رسیده است؟ یک دلیل آن سرکوب‌های ارزی در دهه هشتاد بوده است. به دلیل وفور درآمدهای ارزی در دهه مذکور، قیمت دلار به شکل قابل توجهی تثبیت و سرکوب شده و درنتیجه تورم انباشته در قیمت دلار، نهایتا با اضافه جهش‌هایی در سال‌های اخیر مواجه گردیده است.
نکته حائز اهمیت این است که نباید قدرت خرید کشورها را فقط در ارزش پول ملی آنها خلاصه کرد؛ چرا که گاهی اوقات بعضی کشورها تعمدا سیاست کاهش ارزش پول ملی را در پیش می‌گیرند تا بتوانند از صادرات و تولیدکننده داخلی حمایت کنند( چین یکی از همین کشورها است). همچنین برای سنجش دقیق قدرت خرید کشورها باید متغیر تورم را در کنار متغیر رشد اقتصادی به بحث گذاشت.
رشد پایین تولید دلیل تضعیف ریال؟
از آنجائیکه در ایران رشد تولید هم‌پای تورم پیش نرفته، و همواره تورم به طرز قابل توجهی فراتر از رشد تولید بوده است، بنابراین باید ارزش پول ملی در مقایسه با دلار کاهش یابد و این اتفاق دقیقا در طی زمان رخ داده است. پس تا به اینجای کار این مسئله روشن شد که رفتار دلار به شدت متاثر از تورم داخلی و خارجی در کنار متغیر رشد اقتصادی است. بنابراین، رشد پایین تولید و تورم بالا، دو روی یک سکه‌اند.
سوالات اساسی دیگری نیز ممکن است به ذهن شما خطور نماید:
- چگونه می‌توان قیمت تعادلی دلار را تخمین زد؟
- آیا در حال حاضر دلار در محدوده تعادلی خود قرار دارد؟
- سیاست دولت‌‌ها در خصوص تعیین نرخ ارز چگونه است؟
- · اساسا نظام ارزی ایران به چه صورت است؟
- رویکرد دولت جدید نسبت به دلار چگونه است؟
سوالات خود را ذیل همین مقاله با ما در میان بگذارید، سلسله مقالات آموزشی در خصوص موضوع ارز با اولویت پاسخگویی به سوالات فوق، ادامه‌دار خواهد بود.
سلام ممنون میشم این سوالات رو در زمان کنونی که قیمت دلار با این نوسانات این روز ها بالا پایین میشه بدید.
چگونه می‌توان قیمت تعادلی دلار را تخمین زد؟
آیا در حال حاضر دلار در محدوده تعادلی خود قرار دارد؟
سلام،
1-روش‌های مختلفی وجود دارد که با استفاده از متغیرهای کلان(نقدینگی، تولید ناخالص داخلی و تورم و…)می‌توان بازه تعادلی را حدودی تخمین زد.
2-دلار تعادلی در حال حاضر(آبان 1401) در بازه‌ی 34 الی 36 هزار تومان است.
سلام در اين شرايط قعطنامه جديد دلار بخرم؟
سلام در اين شرايط قعطنامه جديد دلار افزايش پيدا ميكند؟