آشنایی با تریدینگ پلن یا همان پلن معاملاتی
برنامه‌ریزی مهمترین اصل موفقیت برای ورود به هر کسب و کار جدیدی است. شما برای شروع یک پیشه پیروزمندانه به نقشه راهی دقیق و مشخص نیاز دارید که با تکیه بر آن مهره‌های خود را چیده و با قدرت، حرکت خود را آغاز کنید. راه اندازی یک شرکت تولیدی را در نظر بگیرید. به نظرتان می‌شود بدون فکر و برنامه کارگر استخدام کرد و وارد فاز تولید شد؟ واضح است که چنین ایده‌ای عملی نیست، چرا که ورودِ بی‌برنامه به بازار، ضرر و شکست را در پی خواهد داشت. بازار بورس هم از این قائده مستثنا نیست و هر کسی برای ورود به آن و آغاز معاملات، نیازمند برنامه و استراتژی مشخصی است که به آن تریدینگ پلن میگویند.
تریدینگ پلن
اگر شما بدون تریدینگ پلن یا پلن معاملاتی وارد بازار بورس شوید، به راحتی سرمایه خود را از دست داده و از میدان بورس خارج خواهید شد. باید دقت داشته باشید که استراتژهای هر شخص، با توجه به شرایط و روحیات فردی افراد مشخص و تنظیم خواهد شد؛ پس با این تعریف، تریدینگ پلن‌ها به صورت شخصی و مجزا طراحی می‌شوند.
نحوه طراحی و تنظیم پلن معاملاتی
شناخت تواناییهای شخصی
اولین مرحله در نوشتن پلن معاملاتی، شناخت و ارزیابی تواناییهای خودتان است. قبل از هر کاری باید بدانید که در چه نوع معاملاتی خوب عمل میکنید؛ تا چه اندازه روی احساس و هیجانات خود غالب بوده و کنترل دارید، یا میزان اطلاعات شما در مورد بازارهای مالی چقدر است؟
میزان ریسک پذیری
ریسک پذیری یکی از مهمترین فاکتورهای مدیریت سرمایه و کسب سود در بازار است. شما باید بسته به روحیات و نوع معاملات خود، مقدار مشخصی را به عنوان مرز ریسک پذیری انتخاب کنید. تعیین استاپ لاس(stop loss) یا مقدار پذیرش ضرر در هر معامله یا در طول یک بازه زمانی در معاملات بسیار اهمیت دارد.
مثلا بعضی افراد درصدی از کل سرمایه خود را به عنوان حد ضرر مشخص میکنند که این میزان معمولا بین یک تا پنج درصد کل سرمایه است. برخی دیگر نیز بسته به حجم هر معامله، مقدار ضرر خاصی را برای آن معامله در نظر می‌گیرند. انتخاب میزان ریسک پذیری و تعیین استاپ لاس کاملا بستگی به خودتان دارد. مسئله مهمتر پایبندی به حد تعیین شده است؛ چرا که ممکن است در صورت نادیده گرفتن حد ضرر و امید به بازگشت، بخش زیادی از سرمایه خود را از دست بدهید.
تعیین بازه زمانی فعالیت در بازار
بازارها ساعت کاری مختلفی دارند مثلا بازار بورس ایران فقط در ساعاتی از صبح فعالیت دارد ولی بازار فارکس در تمامی 24 ساعت روز فعال است. شما بسته به بازاری که فعالیت دارید باید یک بازه زمانی خاص را انتخاب کرده و خود را موظف کنید تا همیشه در تایم مورد نظرتان پای سیستم بنشینید و چارتهای مورد نظر را دنبال کنید. طبیعتا شما نمیتوانید در بازاری مثل فارکس در تمام روز فعالیت کنید پس باید یک بازه زمانی را مشخص کرده و همان زمانِ مقرر معاملات خود را مدیریت کنید. به عنوان مثال یکی از محبوبترین بازههای زمانی ایرانیان برای فعالیت در بازارهای خارجی، ساعات 16:30 تا 20:30 است. ساعتی که مصادف با هم‌پوشانی دو بازار لندن و نیویورک به حساب می‌آید.
انتخاب بازار مورد نظر خود
همان‌طور که میدانید در بورس، بازارهای مختلفی وجود دارد. شما باید اول از همه بازار دلخواهتان را انتخاب کنید. آیا می‌خواهید در زمینه معامله ارز فعالیت داشته باشید یا سهام کالا یا بیت کوین؟ اصلا دوست دارید فقط در بورس ایران کار کنید یا بازارهای بین المللی هم برایتان جذاب است؟ هر بازار قاعده و شرایط خاص خود را دارد و شما نمیتوانید با یک استراتژی ثابت در تمامی بازارها فعالیت داشته باشید؛ بنابراین انتخاب بازار و چیدن استراتژی مشخص برای هر کدام آن‌ها بسیار حائز اهمیت است. البته شما میتوانید هم‌زمان در بازارهای مختلف نیز معامله کنید و این موضوع بستگی به زمان و توانایی شما دارد.
تعیین اهداف
حتما برای خودتان هدف بگذارید. هدف گذاری یکی از عوامل روحیه بخش و مفید برای معامله گران است. بسته به تایم فریم معاملاتی خود که میتواند ماهانه، هفتگی، روزانه، ساعتی یا حتی دقیقهای باشد، میتوانید اهداف مختلفی را تعیین کنید. سپس وارد معامله شوید. مانند تعیین ریسک، این مورد نیز بسته به روحیه و تواناییهای خودتان دارد. معمولا تریدرها با توجه به ریسک اهدافشان را تعیین میکنند؛ مثلا میگویند اگر میزان سود این معامله حداقل 2.5 برابر میزان ریسک انتخابی باشد وارد معامله میشویم و اگر نباشد از خیر آن خواهیم گذشت. البته همان‌طور که در بالا عنوان کردیم، شما میتوانید این اهداف را به دلخواه خودتان و بدون در نظر گرفتن نسبت ریسک در نظر بگیرید.
روش و استراتژی معامله
شما میتوانید در بازار از هر استراتژی و سیستم معاملاتی که در آن مهارت دارید، استفاده کنید. در بازارهای مالی استراتژیهای فراوان و متنوعی وجود دارد؛ استراتژی‌هایی مثل سیستم ایچیموکو، رابرت ماینر و امواج الیوت.
نکته مهمی که باید در این بخش رعایت کنید، این است که در پلن معاملاتی خود به صورت دقیق و جزئی نکات آن را یادداشت برداری کرده و به آن‌ها پایبند باشید. پس حواستان باشد فقط در زمانهایی که سیستم به شما اجازه ورود میدهد، وارد معامله بشوید.
ثبت کردن معاملات
جزئیات تمامی معاملات خود را ثبت کنید، نقطه شروع، نقطه خروج، زمان معامله، ریسک، سود و ضرر؛ هیچ نکتهای را از قلم نیندازید چرا که پیشرفت شما در مسیر بازارهای مالی در گرو همین ریزه کاری‌ها قرار دارد. شما باید دقیق بررسی کنید که اگر در معاملهای سود کرده‌اید، آن معامله دارای چه ویژگیهایی بوده یا اگر در معاملهای متحمل ضرر شدهاید، ایراد از کجای کار نشات گرفته اشت؟
حتما شنیده‌اید که کسب تجربه در بازار از اهمیت بالایی برخوردار است؛ اما چگونه می‌توان بدون بررسی علل شکست‌ها و پیروزی‌های به موفقیت بیشتر دست یافت؟ پس حتما هفت نکته بالا را به خاطر بسپارید و با جدی گرفتن آن‌ها، زمان کافی برای تحلیل هر یک از موارد صرف کنید. موارد شرح داده شده را در جایی که دسترسی به آن محیا باشد بنویسید و بر اساس آن به فعالیت خود ادامه دهید. شما میتوانید پلن معاملاتی خود را با توجه به تجربیاتی که کسب میکنید به روز گردانید و نکات جدیدی که آموخته‌اید را به اندوخته‌های خود اضافه کنید.
کلام آخر
برای موفق بودن در بازارهای مالی، آمادگی ذهنی و روحی اهمیت ویژه‌ای دارند. معمولا ربات‌ها معامله گران بهتری نسبت به انسانهای معمولی هستند چرا که آن‌ها احساس و هیجانی ندارند که در برنامه‌های تنظیم شده، دخالت داده شوند. آن‌ها تغییر رفتار نداده و طبق برنامه پیش می‌روند؛ بنابراین هرگز اجازه ندهید مشکلات روزمره یا عصبانیت حاصل از شکست معاملات قبلی، روی پلن معاملاتی شما تاثیر بگذارد.