بررسی گروه خودرویی در بازار بورس (30 اردیبهشت ماه 1399)
اولین بار در سال 1280 واردات دو دستگاه اتومبیل کالسکه ای از بلژیک مقدمه ای برای حضور خودرو در ایران شد و با سرعت نسبتاً بالایی متقاضیان خود را پیدا کرد. ورود صنعت خودرو سازی به داخل کشور از سال 1336 و با تاسیس اولین کارخانه مونتاژ خودرو در ایران اتفاق افتاد . از آن پس تحولات این صنعت در ایران را می توان به 4 دوره کلی تقسیم بندی کرد:
خودرو از صنایع مهمی است که می توان بعنوان یکی از نمادهای پیشرفت کشورها و نمایش قدرت صنعتی جوامع محسوب شود. در حال حاضر در سطح جهانی سرعت رشد و رقابت دراین صنعت فزاینده بوده و استفاده از تکنولوژی های جدید در کنار بهره بردای از سیستم های نوین مدیریتی از مشخصه های بارز رقابت در این صنعت است. صنعت خودرورسازی ایران پس از صنعت نفت بزرگترین صنعت بوده و شرکتهای فعال در این صنعت حدود 5% از کل ارزش بازار بورس را به خود اختصاص داده اند.
صنعت خودرو به لحاظ ارتباط گسترده با زنجیره ای از صنایع قبل و بعد از خود، صنعتی کلیدی محسوب شد و دارای پتانسیل بالایی در ایجاد اشتغال و توسعه اقتصادی است. درساخت خودرو مجموعه ای از تکنولوژی های فلزی، پلاستیکی، شیمیایی، چوب، پارچه، عایق، شیشه، الکتریکی، الکترونیکی، متالوژی، طراحی و غیره دخالت دارند به همین دلیل صنعت خودرو به لحاظ ضریب همبستگی پسین رتبه دوم را در بین صنایع کشور دارد. (شاخص پیوند پسین Backward Linkages برای هر بخش از نسبت جمع هزینه های واسطه ای بر کل ستانده آن محاسبه می شود و میزان وابستگی آن بخش را به بخش های دیگر نشان می دهد این شاخص بیان می دارد که بخش مورد نظر برای هر واحد تولید چه مقدار از محصولات سایر بخش ها را بعنوان نهادهای واسطه ای مصرف می کند. شاخص پسین بر اساس جدول داده ستانده و با الگوی تقاضا محور لئونتیف محاسبه می شود)
برخی برآوردها حاکی از آن است که به ازای تولید هر دستگاه خودرو 2 شغل ایجاد می شود که 17 درصد آن اشتغال مستقیم خودرو-قطعه سازی و 83درصد آن اشتغال غیر مستقیم صنایع بالادستی و فعالیتهای خدماتی به خودرو خواهد بود.
طبق آخرین آمار سایت سازمان بین المللی سازندگان وسایل نقلیه موتوری در سال 2019 کشور ایران با 25 درصد کاهش تولید نسبت به سال 2018 میلادی پس از ایتالیا رتبه 20 دنیا بر اساس تعداد تولید خودرو را به خود اختصاص داده است. در این جدول چین با فاصله یکه تاز تولید خودرو بوده و پس از آن کشورهای آمریکا، ژاپن ، آلمان و هند بیشترین تیراژ تولید خودرو را در اختیار دارند.
عوامل تاثیرگذار بر صنعت خودرو را می توان به دو گروه زیر طبقه بندی نمود:
الف) عوامل تاثیرگذار بر بازار فروش
- نیازهای مشتریان و قدرت خرید شان
- روش های فروش
- مقررات و قوانین قیمت گذاری
- تکنولوژی
- قیمت محصولات مشابه
- واردات
ب) عوامل تاثیرگذار بر فرایند تولید محصول و هزینه ها
- شرایط سیاسی
- تحریم ها
- نرخ ارز
- تعرفه های گمرکی
- مقررات قانونی
- قیمت بسته های حامل انرژی
- عوامل زیست محیطی
- جریان های نقدی
- هزینه های مالی (نرخ سود بانکی)
- وضعیت صنایع مرتبط و نرخ های مواد اولیه محصولات
- سرمایه گذاران خارجی
- سرعت تغییر فناوری و …
ریسک های حاکم بر صنعت خودروسازی
سرمایه گذاری وفعالیت در صنعت خودروسازی کشور با ریسکهای با اهمیتی همراه است که مهمترین آنها به شرح زیر میباشد:
- ریسک نقدینگی
- ریسک اعتباری
- ریسک نرخ سود (بهره)
- ریسک نوسانات نرخ ارز و ارزش پول
- ریسک های قانونی (تعرفه های گمرکی، تغییر قوانین، استانداردهای زیست محیطی)
- ریسک محیطی، بازار و معاملاتی
- ریسک شهرت
- ریسک سیاسی و …
شروع دور جدید تحریم ها در سال 97 باعث فشار بر صنعت خودر کشور شده و شرکتهای خودرویی برای تامین قطعات با مشکلات فراوانی مواجه شده و کاهش تولیدات و متعاقباً کاهش فروش تاثیرات عمده ای در وضعیت بنیادی شرکتهای خودرو سازی داشته است.
سهم از بازار در گروه صنعت خودرو سازی
در بین شرکتهای گروه خودروسازی و ساخت قطعات حاضر در بورس و فرابورس، ارزش سه شرکت ایران خودرو، سایپا و گسترش سرمایه گذاری ایران خودرو بیشتر از نیمی از دیگر شرکتهای گروه است.
مقایسه بازدهی شرکت های گروه خودرو و قطعات در سال 1398
سهام خودرویی در سهام عدالت
سهام عدالت از مجموعه سهام 60 شرکت تشکیل شده که در آن یک درصد از سهام ایران خودرو یک درصد از سهام سایپا به سهام عدالت اختصاص یافته است. با توجه به تصمیمات اتخاذ شده نسبت به آزاد سازی سهام عدالت ، درآینده نزدیک عموم افراد دارای سهام عدالت می توانند نسبت به نگهداری یا فروش سهام خود در این دو شرکت بزرگ خودروسازی تصمیم گیری نمایند.
سهام خودرویی و ETF های دولت
با تصویب دولت مبنی بر واگذاری سهام دولتی ، تصمیم گرفته شده باقیمانده سهام دولت در این شرکتها در قالب صندوقهای ETF به عموم عرضه گردد. واگذاری سهام ایران خودرو و سایپا در کنار فولاد مبارکه و صنایع مس در مرحله سوم واگذاری ها بوده و طبق برنامه ریزی ها در 6ماهه دوم 99 انجام خواهد شد.
چشم انداز آتی
افزایش سرمایه های صورت گرفته در شرکتهای خودروسازی باعث بهبود عملکرد شرکتهای خودروسازی شده است و درصورت رفع موانع می توان به آینده این صنعت امیدوار بود.