کالبد شکافی نرخ بهره و تأثیر آن بر نرخ برابری ارزها (4 دی ماه 1398)
به میزان بهره ای که به سپرده گذار تعلق می گیرد و با درصدی مشخص توسط بانک مرکزی به بانک ها اعلام می شود نرخ بهره گفته می شود.
کاربرد نرخ بهره در اقتصاد
- نرخ بهره باعث کنترل نرخ تورم می شود
- افزایش نرخ بهره باعث کاهش نرخ تورم و کاهش نرخ بهره باعث افزایش نرخ تورم
- می توان از طریق نرخ بهره مقایسه کرد که آیا بازدهی بازار های دیگر جذاب است یا خیر
چرا نرخ بهره در ایران اهمیت بسزایی دارد؟
زیرا محوریت اقتصاد ایران در دست بانک مرکزی می باشد و بطور کلی اقتصاد ایران بانک محوری است و تغییرات جزئی نیز در سیستم بانکداری مرکزی باعث تغییرات عظیمی در اقتصاد ایران می شود و نرخ بهره جایگاه مهمی در سیستم بانکی دارد.
محاسبه ارزشمندی یا عدم ارزشمندی سرمایه گذاری در بانک
- نرخ بهره ی اسمی: درصدی است که بانک ها به سپرده های بهره می دهند.
- نرخ بهره ی واقعی: درصدی است که به طور واقعی میزان سرمایه شما مورد افزایش قرار می گیرد که از کاهش تورم به وجود می آید.
به طور مثال:
- با فرض این که بانک به شما 20% بهره دهد و تورم در سطح جامعه 40% باشد، ارزش روز سرمایه ی شما طی یک سال 20% کاهش پیدا کرده است.
- حال اگر بانک به شما 20% بهره دهد و تورم سطح جامعه 5% باشد، ارزش روز سرمایه شما طی یک سال 15% افزایش پیدا می کند.
تاثیرات نرخ بهره بر روی نرخ برابری ارزها
به طور کلی افزایش نرخ بهره سیاستی است که باعث کاهش تورم می شود و نشان از این دارد که بانک مرکزی عموم جامعه را تشویق به ایجاد سپرده در بانک می کند و از این طریق نقدینگی در سطح جامعه کم شده و باعث کاهش تورم می شود و تاثیر زیادی در ارزش پول ملی دارد و باعث افزایش قدرت پول ملی می شود زیرا سرمایه گذاران در بخش های ارز، طلا، کالا، بورس و … با دید اینکه نرخ بهره بانکی در حال افزایش می باشد در جهت دریافت کسب سود بیشتر دارایی های خود را نقد و سپرده می کنند.
حال با کاهش نرخ بهره، انتظارات از افزایش نرخ تورم افزایش یافته و باعث این می شود که سپرده گذاران بانکی با انتظار کسب سود بیشتر، موقعیت مناسب برای سرمایه گذاری بهتر همچون طلا، ارز، کالا، بورس و … مد نظر قرار دهند و سرمایه های خود را به بازار های دیگر هدایت کنند و تاثیر این رخداد هم باعث افزایش سطح نقدینگی در جامعه و افزایش تورم می گردد و تورم ناشی از سرمایه گذاری بر روی ارز و طلا، باعث افزایش رقابت در تقاضا و کم ارزش شدن پول ملی می شود.
به طور نمونه تصویر زیر گویای این می باشد که کاهش نرخ بهره باعث کاهش شاخص دلار آمریکا و افزایش نرخ بهره نیز باعث افزایش شاخص دلار آمریکا می شود و این رابطه در نرخ برابری ریال با دیگر ارز ها نیز صدق می کند.
بررسی تاریخچه نرخ بهره در اقتصاد ایران
با توجه به نمودار فوق، مشاهده می شود که بالا ترین درصد نرخ بهره ثبت شده در نمودار بالا مربوط بازه ی سال 2014 تا 2015 میلادی می باشد که برابر با سطح 22 درصد می باشد و کمترین نرخ بهره در بازه ی سال های 1980 تا 1984 میلادی می باشد که در سطح 10 درصد می باشد.