شبکه های اجتماعی غیر متمرکز
در ماه‌های اخیر توکن‌های NFT و دنیای متاورس (Metaverse) داغ‌ترین موضوعات کریپتو بوده‌اند. حالا برخی از توسعه‌دهندگان به فکر رونمایی از پدیده جدیدی هستند. شبکه های اجتماعی غیر متمرکز می‌توانند شگفتی بعدی در دنیای کریپتو باشند.
چرا به شبکه های اجتماعی غیر متمرکز نیاز داریم؟
شبکه های اجتماعی در سال‌های اخیر دنیا را متحول کرده‌اند. امروزه افراد زیادی ساعت‌ها مشغول گشت‌وگذار در بسترهای اینترنتی هستند. کسب‌وکارها و اینفلوئسرها نیز به کمک این شبکه‌ها درآمد‌زایی می‌کنند.
در سال‌های اخیر برخی کشورها تلاش کرده‌اند تا نظارت بیشتری روی شبکه‌های اجتماعی داشته باشند. موضوعات سیاسی، هنجارهای اخلاقی، کلاهبرداری‌ها و حملات سایبری باعث شده تا سازمان‌های مرتبط، داده‌های تبادل‌شده در شبکه‌های اجتماعی را کنترل کنند. گرچه این موضوع می‌تواند به پیشگیری و پیگیری حملات سایبری کمک کند اما مدافعان حریم خصوصی مخالف این فرایندها هستند. شبکه های اجتماعی غیر متمرکز توسعه داده خواهند شد تا اطلاعات تبادل شده دیگر قابل بررسی نباشند.
چالش دیگر تولیدکنندگان محتوای شبکه‌های اجتماعی، هدایت ذهن کاربران توسط مدیران این شبکه‌ها است. این افراد معتقدند محتوای تولید شده توسط آن‌ها وارد فرایندهای ناعادلانه توزیع و نمایش می‌شود. شبکه‌های اجتماعی محتوا را بر اساس معیارهایی به کاربران نشان می‌دهند که بیشتر جنبه تجاری و تبلیغاتی دارد. در حقیقت این پلتفرم‌ها پیش از آن که به فکر انتشار محتوای مفید و کاربردی باشند، به دنبال تحقق اهداف سازمانی و مالی خود هستند. بنابراین بعید نیست اگر یک محتوای غیراخلاقی، سرقت شده یا زرد در شبکه‌های اجتماعی به سرعت منتشر و وایرال شود. به همین دلیل در بسیاری از مواقع محتوای مفید و کاربردی شانس زیادی برای جذب مخاطب ندارد.
یکی دیگر از موضوعاتی که باعث نارضایتی کاربران می‌شود، سانسور محتوا و ایجاد چارچوب‌های قانونی است. گرچه شبکه های اجتماعی مدعی هستند اطلاعات خود را در اختیار دولت‌ها قرار نمی‌دهند، اما بارها دیده شده این پلتفرم‌ها در مقابل دستورها و فشارهای دولتی کرنش کرده‌اند. این موضوع گاهی باعث خشم کاربران می‌شود. شبکه های اجتماعی با شعار ارتباط‌های آزاد و تعاملات بین‌المللی توسعه داده می‌شوند اما در نهایت باید از قوانین سیاسی تبعیت کنند. به کرات دیده شده است که این پلتفرم‌های پرمخاطب مجبور به حذف محتوا، بلاک کردن کاربران، جهت‌گیری سیاسی و اقداماتی مشابه شده‌اند.
شبکه اجتماعی غیر متمرکز قدرت را به مردم باز می‌گرداند
استانو کولچوف (Stani Kulechov) مدیرعامل بنیاد آوه (Aave)، معتقد است تولیدکنندگان محتوا باید کانال‌هایی آزاد برای توزیع و انتشار محتوا داشته باشند که در برابر سانسور و اصلاح مقاوم کنند. سال گذشته کولچوف اعلام کرده بود تیم توسعه آوه امکان ایجاد پلتفرمی شبیه به توییتر در شبکه اتریوم را بررسی خواهد کرد.
مایکل مارا، بنیانگذار و مدیر عامل یک برنامه رسانه اجتماعی که بر روی بلاک چین اجرا می‌شود، معتقد است که شبکه‌های اجتماعی غیر متمرکز واقعاً در مورد “بازگرداندن قدرت به مردم” هستند. به گفته وی، یکی از مشکلات پلتفرم‌های متمرکز، سانسور است. در حالی که مشکل دیگر کسب درآمد است که بعداً در مورد هر دوی این مشکلات بیشتر صحبت خواهد شد.
مایکل مارا (Michael Marra)، بنیانگذار و مدیرعامل پلتفرم اینتر (Entre) معتقد است شبکه اجتماعی بلاک چین بهترین ابزار برای بازگرداندن قدرت به مردم است. پلتفرم Entre یک شبکه اجتماعی است که بر روی بلاک چین دسو (DeSo) توسعه داده شده است. پیرامون این شبکه در ادامه بیشتر صحبت خواهیم کرد.
شبکه اجتماعی مبتنی بر بلاکچین چیست و چطور کار می‌کنند؟
پلتفرم‌های اجتماعی سنتی را می‌توان پادشاهان داده نامید. برای مثال تمام داده‌های تبادل شده در بستر توییتر توسط سرور‌های این شرکت ثبت و پردازش می‌شود. این موضوع در مورد ایسنتاگرام، تلگرام و سایر شبکه‌های مشهور متمرکز نیز صادق است.
در طرف مقابل شبکه های اجتماعی غیر متمرکز در بستر بلاک چین توسعه داده شده‌اند. تراکنش‌ها و نقل و انتقال داده در این بستر به صورت رمزنگاری‌شده ذخیره خواهد شد. هر شخصی می‌تواند به یک نود (Node) شبکه تبدیل شود و در فرایندهای ثبت و پردازش داده شرکت کند.
شبکه اجتماعی غیر متمرکز نیز مانند پلتفرم‌های سنتی الگوریتم‌هایی برای انتشار محتوا دارد. همچنین قابلیت‌هایی برای جستجوی کاربران و یافتن مخاطبین در این شبکه‌ها طراحی شده است.
مشهورترین پروژ‌های شبکه های اجتماعی غیر متمرکز
شبکه دسو یک بلاک چین لایه یک بوده که به طور اختصاصی برای توسعه شبکه های اجتماعی طراحی شده است. فناوری بلاک چین متن‌باز است و تمامی کدهای توسعه در دسترس همگان قرار دارد. بنابراین توسعه‌دهندگان می‌توانند به راحتی نرم‌افزارها و پلتفرم‌های خود را در این شبکه طراحی و اجرا کنند. ساخت پروفایل و استفاده از خدمات این شبکه‌ها نیز معمولا رایگان است.
ENTRE
Entre یک شبکه اجتماعی مبتنی بر بلاکچین است. کلمه Entre مخفف عبارت Entrepreneur است. این برنامه یک شبکه اجتماعی در فضای وب ۳ به حساب می‌آید. در این شبکه فریلنسرها، صاحبان کسب‌وکارهای سنتی، تجار و … می‌توانند توانایی‌ها، خدمات و محصولاتشان را به سایرین معرفی کنند. همچنین امکان برگزاری رویدادها و حتی جذب کارکنان جدید نیز در این شبکه میسر است. در حقیقیت این پتلفرم را می‌توان جایگزینی غیرمتمرکز برای LinkedIn، Zoom و Google Calendar دانست.
SUBSOCIAL
پلتفرم Subsocial یک بستر برای توسعه شبکه‌های اجتماعی است. در این بستر توسعه‌دهندگان می‌توانند شبکه و نرم‌افزار خود را طراحی کرده یا شبکه‌های اپن‌سورس را شخصی‌سازی کنند. این بستر روی بلاک چین پولکادات (Polkadot) توسعه یافته است و اولین محصول آن Reddit-Medium بود.
گفته می‌شود بزودی شکل نمایش پروفایل‌ها در پلتفرم Subsocial دچار تغییراتی خواهد شد و از شناسه محتوای IPFS برای معرفی کاربران استفاده می‌شود.
سایر پروژه‌ها
در حالی که توسعه دهندگان پروژه‌های Entre و Subsocial نسل بعدی پلتفرم‌ها و برنامه‌های اجتماعی غیرمتمرکز Web3 را می‌سازند، بسترهای دیگری مانند Theta و Audius مشغول ادغام ابزارهای رسانه‌های اجتماعی در سرویس‌های پخش ویدئو و صوتی هستند.
تتا (Theta) یکی دیگر از شبکه های اجتماعی غیر متمرکز است. این پلتفرم یک شبکه همتا به همتا برای تبادل محتوا ویدیوئی است. استیو چن (Steve Chen)، یکی از بنیان‌گذاران یوتیوب، معتقد است که این پروژه می‌تواند انقلابی در حوزه محتوای ویدوئي ایجاد کند.
اودیوس نیز (Audius) دیگر شبکه اجتماعی مبتنی بر بلاکچین بوده که در بلاک چین سولانا توسعه داده شده است. دسترسی کاربران به بانک عظیمی از فایل‌های صوتی و موسیقی و همچنین کسب درآمد تولیدکنندگان محتوای صوتی از اهداف پروژه اودیوس است.
شبکه اجتماعی بلاک چین چطور از انتشار محتوای بد جلوگیری خواهند کرد؟
شاید کمتر کسی موافق سانسور باشد اما قطعا هیچ انسان بالغ و عاقلی طرفدار و حامی محتوای بد نیست. در این بخش شبکه های اجتماعی غیر متمرکز از کاربران کمک خواهند گرفت. در این شبکه‌ها کاربران محتوای غیراخلاقی یا غیرقانونی را گزارش (Report) کرده و به حذف شدن، قطع دسترسی تولیدکننده محتوا و پاکسازی پلتفرم کمک خواهند کرد.
بسیاری معتقدند حذف پست یا قطع دسترسی یک یوزر نمی‌تواند اقدامی کارگشا و اساسی برای جلوگیری از ترویج محتوای غیرقانونی و غیراخلاقی باشد. حامیان شبکه اجتماعی غیر متمرکز مبتنی بر بلاکچین معتقدند تولید و انتشار این نوع محتوا همیشه انجام شده است و حتی پلتفرم‌های متمرکز نیز قادر به کنترل آن نیستند. این موضوع نشان می‌دهد تمام الگوریتم‌های حذف و شناسایی پست‌های غیرقانونی صرفا یک فرایند کنترلی است؛ فرایندی که تلاش می‌کند از بالفعل شدن یک نیروی پنهان جلوگیری کند.
توسعه بسترهای غیر متمرکز سبب خواهد شد تا نیاز بیشتری به حضور افراد جامعه در شبکه‌های اجتماعی حس شود. به کمک کاربران عادی امکان کشف و حذف محتوای بد وجود دارد. هر چه عکس‌العمل کاربران سریع‌تر باشد، بستر مورد نظر فضای سالم‌تری خواهد داشت. باید دقت داشت که شبکه اجتماعی تنهای نمایی از جامعه است.
اکوسیستم اقتصادی شبکه‌های اجتماعی مبتنی بر بلاک چین
شبکه های اجتماعی غیر متمرکز تلاش می‌کنند تا توزیع درآمد عادلانه‌تر باشد. برای مثال یوتیوب حدود ۴۵ درصد از درآمد تبلیغات را تصاحب می‌کند. شبکه اجتماعی مبتنی بر بلاکچین منصفانه‌تر عمل کرده و باعث صرفه‌جویی در هزینه‌های تبلیغ‌کننده و افزایش درآمد تولیدکننده محتوا می‌شود.
بنیاد دسو برای انجام مبادلات مالی و رمزارزی شبکه‌های اجتماعی توسعه داده در این بلاکچین توکن DESO را توسعه داده است. به کمک این توکن کسب درآمد برای تولیدکنندگان محتوا آسان‌تر خواهد بود. فروش بلیط، پرداخت پاداش در هنگام استفاده از محتوا، خرید محتوا، مشاوره و مربیگری از کاربردهای توکن DESO است. پلتفرم تتا نیز دارای دو توکن THETA و TFUEL است. کاربران شبکه اجتماعی Audius هم از توکن AUDIO برای تبادلات مالی بهره می‌گیرند.
جمع بندی
شبکه های اجتماعی غیر متمرکز این پتانسیل را دارند که شرایط را به نفع کاربران و تولیدکنندگان محتوا تغییر دهند. با ظهور وب ۳ احتمالا شاهد گسترش این شبکه‌ها خواهیم بود. بسیاری پیش‌بینی می‌کنند طی سال‌های آینده کاربران نیز آرام‌آرام به استفاده از شبکه اجتماعی غیر متمرکز جدید علاقه‌مند خواهند شد و قدرت نیز به مردم باز خواهد گشت.
شبکه های اجتماعی غیر متمرکز فکر خوب و جالبی هست اما اگر سخص یا گروه یا روباتی بخواهد از این بستر کار غیر اخلاقی انجام دهد ، چطور باید فهمید
فرص انید از ۱۰ میلیون نود برای حمله به یک دیتاسنتر مهم استفاده شود ایا برای این موارد چاره ای اندیشیده شده است