لزوم واقع‌بینی در مسیر گذار انرژی

علاوه‌بر این، JPMorgan پیچیدگی‌های مالی سرمایه‌گذاری در انرژی‌های تجدیدپذیر را مورد تاکید قرارداده و به بازدهی پایین‌تر انرژی‌های پاک نسبت به سوخت‌های فسیلی و پتانسیل ناآرامی اجتماعی در بحبوحه افزایش قیمت‌های انرژی اشاره دارد. به‌‌‌‌رغم این معضلات، جی‌‌‌‌پی مورگان با توجه به ضرورت پرداختن به تغییرات اقلیمی، بر اهمیت حیاتی هدایت موثر دروه گذار تاکید می‌کند. در همین حال، شرکت مشاوره و تحقیقات انرژی وود مکنزی ضمن تایید داده‌های بانک آمریکایی، بر تاثیر قابل‌توجه نرخ بهره بالاتر بر تلاش‌ها برای گذار به اقتصاد جهانی کربن‌صفر خالص پافشاری می‌کند. پیتر مارتین، اقتصاددان ارشد وود مکنزی به پیامدهای افزایش هزینه سرمایه‌گذاری، به‌ویژه برای پروژه‌های انرژی‌های تجدیدپذیر و هسته‌ای اشاره کرده‌است.

درمیان این چالش‌ها، هر دو نهاد مالی بر نیاز به برنامه‌‌‌‌ریزی استراتژیک و تلاش‌های هماهنگ برای مدیریت موثر پیچیدگی‌های انتقال انرژی تاکید می‌کنند. گزارش استراتژی جهانی انرژی معمولا بینش‌هایی را در مورد وضعیت فعلی صنعت انرژی، از جمله روندها، چالش‌ها و پیش‌بینی‌های آینده ارائه و اغلب موضوعاتی مانند تولید انرژی، مصرف، روند سرمایه‌گذاری، تحولات سیاست و فناوری‌های نوظهور را پوشش می‌دهد. این گزارش‌ها اغلب توسط موسسات مالی، شرکت‌های مشاوره انرژی یا سازمان‌های تحقیقاتی تهیه می‌شوند تا اطلاعات را در اختیار ذی‌نفعانی مانند سرمایه‌گذاران، سیاستگذاران و متخصصان صنعت قرار دهند.

دستیابی به انتشار کربن‌صفر

طبق گزارش استراتژی جهانی انرژی، دستیابی به انتشار کربن‌صفر خالص – یک نقطه‌عطف مهم در رسیدگی به تغییرات آب و هوا – ممکن است به یک بازه زمانی بسیار طولانی‌‌‌‌تر از آنچه در ابتدا پیش‌بینی شده‌بود نیاز داشته‌باشد که نه‌تنها سال‌ها، بلکه به‌طور بالقوه نسل‌‌‌‌ها را دربر می‌گیرد. گزارش اخیر درمیان پس‌‌‌‌زمینه متغیرهای متعدد، از جمله نرخ‌های بهره بالاتر، فشارهای تورمی و تنش‌های منطقه‌ای در مناطقی مانند اوکراین و خاورمیانه منتشرشده که همگی حاکی از آن است که تلاش‌ها برای کاهش وابستگی به زغال‌سنگ، نفت و گاز با مشکل مواجه شده‌اند. کریستیان ملک، رئیس دپارتمان استراتژی انرژی جهانی جی‌‌‌‌پی‌مورگان و نویسنده اصلی گزارش، با اشاره به تغییرات قابل‌‌‌‌توجه در بدهی‌‌‌‌های دولتی، بر چشم‌‌‌‌انداز تغییریافته بازار انرژی تاکید کرده‌است.

او ضمن اشاره به هزینه‌های مرتبط با انتقال به انرژی‌های تجدیدپذیر که سالانه بین 3 تا 4‌تریلیون دلار تخمین‌زده می‌شود، هشدار داده که این هزینه‌ها احتمالا دولت‌ها را وادار می‌کند تا سیاست‌های انرژی بلندپروازانه خود را مورد ارزیابی مجدد قرار دهند. تحولات اخیر، مانند تصمیم دولت اسکاتلند برای کنار گذاشتن اهداف بلندپروازانه کاهش انتشار کربن، به‌دست‌نیافتنی‌بودن اهداف اقلیمی در کوتاه‌مدت اشاره دارد. گزارش بانک آمریکایی تاکید می‌کند که تغییر سیستم انرژی جهانی تلاشی بلندمدت است که باید به‌جای نقاط عطف کوتاه‌مدت، در طول گذر دهه‌ها به‌ثمر خواهد نشست. این گزارش همچنین نگرانی‌هایی را در مورد چشم‌‌‌‌انداز سرمایه‌گذاری کنونی در انرژی‌های تجدیدپذیر ایجاد و اشاره می‌کند که انرژی‌های پاک در حال‌حاضر بازده نسبتا کمی دارند. علاوه‌بر این، این نگرانی وجود دارد که افزایش قابل‌توجه قیمت انرژی می‌تواند به ناآرامی اجتماعی منجرشود.

عقب‌نشینی از اهداف اقلیمی

این اتفاق با اقدامات اخیر شرکت‌های نفتی مانند شل و بریتیش پترولیوم که از اهداف اقلیمی خود عقب‌نشینی کرده‌اند و شکست شرکت‌های متعدد در رسیدن به اهداف بلندپروازانه، پشتیبانی می‌شود. پیش‌بینی‌های جی‌‌‌‌پی‌مورگان تصویری از جهانی را نشان می‌دهد که در آن تقاضا برای نفت و گاز به‌ویژه در کشورهای درحال‌توسعه ممکن است بر مبنای پیش‌بینی‌های انجام‌شده به اوج خود نرسد ولی با وجود پیشرفت‌‌‌‌ها در فناوری انرژی‌های تجدیدپذیر، این موسسه مالی تخمین می‌زند که تقاضای جهانی نفت تا سال‌2030 با تقاضای روزافزون برای منابع تجدیدپذیر، به 108‌میلیون بشکه در روز برسد. با این‌حال، همه دیدگاه JPMorgan را قبول ندارند.

 Kingsmill Bond از موسسه Rocky Mountain استدلال می‌کند که این ادعا که هزینه‌های انرژی‌های تجدیدپذیر در حال افزایش است، بی‌‌‌‌اساس است. Bond ادعا می‌کند که انرژی تجدیدپذیر؛ در واقع ارزان‌تر و کارآمدتر از انرژی سوخت‌های فسیلی است، زیرا انرژی خورشیدی و بادی باعث افزایش ظرفیت‌های جدید تولید برق شده و خواهند شد. شرکت مشاور انرژی Wood Mackenzie هشدار می‌دهد که نرخ‌های بهره بالاتر می‌تواند گذار به اقتصاد جهانی کربن‌صفر را پیچیده‌تر کند. آنها استدلال می‌کنند که افزایش هزینه سرمایه به‌طور نامتناسبی بر انرژی‌های تجدیدپذیر و پروژه‌های انرژی هسته‌ای به دلیل شدت سرمایه بالا و بازدهی نسبتا کم آنها تاثیر می‌گذارد، با این حال آنها خاطرنشان می‌کنند که بسیاری از شرکت‌های صنعت نفت و گاز سطح پایینی از وام‌های بانکی را دریافت کرده‌اند و چندان تحت‌تاثیر نرخ‌های بالاتر قرار نخواهند گرفت.

به‌طور خلاصه، گزارش هشداردهنده JPMorgan بر چالش‌ها و عدم‌قطعیت‌‌‌‌های چندوجهی پیرامون انتقال انرژی جهانی تاکید می‌کند و نیاز به یک رویکرد جامع و بلندمدت برای رسیدگی موثر به این مسائل را برجسته می‌کند. چالش‌های پیش‌روی انتقال از سوخت‌های فسیلی به انرژی‌های تجدیدپذیر موارد متعددی را شامل می‌شود که برخی از آنها به شرح زیر است:

زیرساخت‌ها و وابستگی اقتصادی: سوخت‌های فسیلی ستون اصلی سیستم‌های انرژی جهانی برای دهه‌‌‌‌ها بوده و زیرساخت‌ها و صنایع گسترده‌ای حول استخراج، تولید و توزیع آنها ساخته شده‌اند. دور‌شدن از سوخت‌های فسیلی مستلزم سرمایه‌گذاری قابل‌توجهی در زیرساخت‌های جدید برای تولید، انتقال و ذخیره انرژی‌های تجدیدپذیر است. علاوه‌بر این، بسیاری از اقتصادها به‌شدت به درآمد حاصل از صنایع سوخت فسیلی متکی هستند که از نظر سیاسی و اقتصادی حذف تدریجی آنها را چالش‌برانگیز می‌کند.

متناوب‌بودن و تغییرپذیری: برخلاف سوخت‌های فسیلی، منابع انرژی تجدیدپذیر مانند انرژی باد و خورشید متناوب و متغیر هستند و بستگی به شرایط آب‌و‌هوایی و زمان آن دارد. این تنوع چالش‌هایی را برای حفظ پایداری شبکه و تضمین تامین انرژی قابل‌اعتماد ایجاد می‌کند. پرداختن به این چالش مستلزم سرمایه‌گذاری در فناوری‌های ذخیره‌سازی انرژی، نوسازی شبکه و راه‌حل‌های شبکه هوشمند برای تعادل عرضه و تقاضا است.

هزینه و مقرون‌به‌صرفه بودن: درحالی‌که هزینه‌های بلندمدت انرژی‌های تجدیدپذیر رو به کاهش است، هزینه‌های سرمایه اولیه ساخت زیرساخت‌های انرژی تجدیدپذیر هنوز می‌تواند قابل‌توجه باشد. این امر می‌تواند مانع از سرمایه‌گذاری شود، به‌ویژه در مناطقی که سوخت‌های فسیلی ارزان و فراوان باقی می‌مانند. دولت‌ها و سیاستگذاران باید سیاست‌های حمایتی مانند یارانه‌‌‌‌ها، مشوق‌‌‌‌های مالیاتی و تعرفه‌های خوراک را اجرا کنند تا انرژی‌های تجدیدپذیر را از نظر اقتصادی، رقابتی‌‌‌‌تر و در دسترس‌‌‌‌تر کنند.

عوامل ژئوپلیتیک و شرایط اقتصادی: گذار به انرژی‌های تجدیدپذیر تحت‌تاثیر تنش‌های ژئوپلیتیک، درگیری‌ها در مناطق نفت‌خیز و اختلافات تجاری است. این عوامل می‌توانند بر قیمت انرژی، زنجیره تامین و بر سرعت و جهت سرمایه‌گذاری تاثیر بگذارند. علاوه‌بر این، شرایط اقتصادی جهانی، از جمله نرخ بهره، تورم و نوسانات بازار، می‌تواند بر سرمایه‌گذاری در پروژه‌ها و فناوری‌های انرژی تجدیدپذیر تاثیر بگذارد.

عدم‌قطعیت در سیاست‌ها و مقررات: سیاست‌ها و مقررات ناسازگار یا ناکافی می‌تواند برای سرمایه‌گذاران و توسعه‌دهندگان در بخش انرژی‌های تجدیدپذیر عدم‌اطمینان ایجاد کند. فقدان تعهدات بلندمدت سیاست، تغییر در مدیریت دولت‌ها و موانع نظارتی می‌تواند مانع سرمایه‌گذاری شود و سرعت استقرار پروژه‌های انرژی تجدیدپذیر را کاهش دهد. چارچوب‌های سیاستی روشن و پایدار، همراه با مقررات حمایتی، برای تقویت اعتماد سرمایه‌گذاری و انتقال به انرژی‌های تجدیدپذیر ضروری هستند.

ملاحظات اجتماعی و زیست‌محیطی: انتقال به انرژی‌های تجدیدپذیر باید ملاحظات اجتماعی و زیست‌محیطی، از جمله توزیع عادلانه مزایا و هزینه‌ها، عدالت زیست‌محیطی و حفاظت از تنوع‌زیستی و اکوسیستم‌ها را مورد‌توجه قرار دهد. جوامع متاثر از استخراج و آلودگی سوخت‌های فسیلی باید در فرآیندهای تصمیم‌گیری مشارکت داشته و فرصت‌هایی برای توسعه اقتصادی پایدار و ایجاد شغل در بخش انرژی‌های تجدیدپذیر را فراهم کنند.

پرداختن به این چالش‌ها مستلزم رویکردی کلی‌نگر است که شامل همکاری بین دولت‌ها، مشاغل، جوامع و سازمان‌های جامعه مدنی است. این امر مستلزم چشم‌انداز بلندمدت، برنامه‌ریزی استراتژیک و تلاش‌های هماهنگ برای غلبه بر موانع و تسریع گذار به آینده انرژی پاک‌تر و پایدارتر است.