ضرورت همکاری معماران و توسعه‌گران برای خلق معماری ماندگار/ وظایف توسعه‌گر چیست؟
در پنل تخصصی “دیالوگ معماری و توسعه‌گری”، نقش مهم هم‌افزایی میان هنر معماری و مدیریت فرآیندهای توسعه‌گری در شکل‌گیری پروژه‌های ماندگار و فاخر، همچنین چالش‌ها و فرصت‌های موجود در این مسیر مورد بحث و بررسی قرار گرفت.
به گزارش خبرنگار اقتصاد آنلاین؛ پنل تخصصی «دیالوگ معماری و توسعه‌گری» با حضور چهره‌های برجسته این حوزه در دانشکده هنرهای زیبا دانشگاه تهران برگزار شد.
در این پنل، رضا دژآگاه ، توسعه‌گر در صنعت ساختمان و محمدسعید ایزدی ، معمار، استاد دانشگاه و معاون سابق وزیر راه و شهرسازی، به بررسی و تحلیل دیالوگ و تعامل میان معماران و توسعه‌گران پرداختند.
این گفت وگو به بررسی نقش مهم هم‌افزایی میان هنر معماری و مدیریت فرآیندهای توسعه‌گری در شکل‌گیری پروژه‌های ماندگار و فاخر پرداخت و چالش‌ها و فرصت‌های موجود در این مسیر را بررسی کرد.
در این پنل، تاکید ویژه‌ای بر لزوم همکاری مستمر و هم‌افق‌سازی میان معمار و توسعه‌گر برای تحقق پروژه‌هایی با کیفیت بالا و تاثیرگذار در جامعه و صنعت ساختمان انجام شد.
توسعه‌گر در صنعت ساختمان، مسئول مدیریت یکپارچه همه فرایندهای مرتبط با طراحی است
رضا دژآگاه، توسعه گر ساختمان با تعریفی از مفهوم توسعه گری پنل را آغاز کرد و گفت: توسعه‌گر در صنعت ساختمان، مسئول مدیریت یکپارچه همه فرایندهای مرتبط با طراحی، تامین تجهیزات، ساخت، تامین مالی، مشاوره املاک، فروش، تعمیر و نگهداری و حتی خدمات هتلینگ است. درواقع، توسعه‌گر وظیفه دارد همه این زنجیره را به‌صورت یکپارچه مدیریت کند و همچنین مسئول انتخاب مشاوران پروژه نیز هست.
وی بیان‌داشت: او باید پروژه‌ای را با مفهومی مشخص انتخاب کند، مطالعات اقتصادی آن را انجام دهد، مجوزهای لازم را بر اساس آن مفهوم دریافت کند و در نهایت، با انتخاب پیمانکار و تامین منابع مالی، اجرای پروژه را پیش ببرد؛ از این منظر، توسعه‌گری یک رشته مستقل محسوب نمی‌شود؛ بلکه یک فرایند و مدیریت یک فرایند است.
وی افزود: در این میان، برخی توسعه‌گر را با سرمایه‌گذار اشتباه می‌گیرند، در حالی که این دو نقش، کارکردهای متفاوتی دارند. توسعه گری تنها به تامین مالی پروژه محدود نمی‌شود و سرمایه‌گذار لزوماً توسعه‌گر نیست. به عبارت دیگر، توسعه‌گر نه تنها تامین مالی می‌کند بلکه در اجرای پروژه نیز نظارت دارد.
دژآگاه گفت: توسعه‌گر در ریسک پروژه شریک است و این موضوع جایگاه او را حیاتی می‌کند. زمانی که توسعه‌گر درگیر ریسک پروژه باشد، از سوی سایر سرمایه‌گذاران جدی گرفته می‌شود. وی اضافه کرد: سرمایه‌گذاران دیگر پذیرش شراکت یا پیش‌خرید پروژه را به مسئولیت‌پذیری و پاسخ‌گویی توسعه‌گر در برابر ریسک‌ها مشروط می‌کنند. در این فرایند، ملاحظات فرهنگی و جنبه‌های معماری نیز نقش مهمی دارند. توسعه‌گر نه‌تنها به مسایل مالی توجه دارد، بلکه مشاوران املاک و مسکن نیز می‌توانند از تجربیات او بهره‌مند شوند زیرا با در نظر گرفتن عوامل مختلف از جمله کیفیت اجرا و خدمات پس از فروش، سعی دارد بهترین پروژه را تحویل دهد.
وی خاطرنشان‌کرد: امروزه موضوعاتی همچون سیستم‌های مدیریتی نوین، طراحی استاتیک و بازیافت الکترونیکی مصالح اهمیت زیادی پیدا کرده‌اند. در کشور ما به دلایل مختلف، این مسائل به حاشیه رانده شده و در برخی موارد به فراموشی سپرده شده‌اند.
اهمیت فزاینده مدیریت پایدار و مسئولیت‌پذیر در توسعه پروژه‌ها
دژاگاه خاطرنشان‌کرد: تا سال 2030، بسیاری از کشورهای جهان از جمله امارات، عربستان سعودی و قطر، مقرراتی را اجرایی خواهند کرد که فقط مصالح با سابقه مدیریت کیفیت و پایداری قابل‌قبول اجازه ورود خواهند داشت. این روند نشان‌دهنده اهمیت فزاینده مدیریت پایدار و مسئولیت‌پذیر در توسعه پروژه‌هاست.
نقش معمار و توسعه‌گر در قالب یک «زنجیره ارزش» در صنعت ساختمان
وی بیان‌داشت: نقش معمار و توسعه‌گر در قالب یک «زنجیره ارزش» در صنعت ساختمان به هم پیوسته است. در این زنجیره، حداقل 15 شاخه فنی، مهندسی، اجرایی و نظارتی فعالند و بیش از 80 درصد منافع اقتصادی صنعت بر پایه این زنجیره استوار است.
وی یادآور شد: بسیاری از افراد با انگیزه کسب‌وکار وارد این حوزه‌ها شده‌اند، اما آنچه معمار و توسعه‌گر را به هم نزدیک می‌کند، ویژگی خاصی به نام «آرزومندی» است؛ یعنی داشتن رؤیا و نگاه آرمان‌گرایانه به حرفه.
وی توضیح‌داد: معمار با فلسفه‌ای ترکیبی از هنر و مهندسی در حال خلق است. هنر، خلاقیت و زاییده شدن ایده‌ها در قوه خیال است. برای متمایز بودن، معمار باید دارای «زیست جهانی» در ذهن خود باشد و جهانی تازه را خلق کند. این‌گونه است که معمار و توسعه‌گر، هر دو در مسیر خلق و رؤیاسازی، به هم می‌رسند.
وی اظهارداشت: در مورد توسعه‌گری، انگیزه اقتصادی تنها عامل شکل‌گیری یک شرکت یا هلدینگ دولتی نیست.توسعه‌گری، زنجیره‌ای از مسئولیت‌ها و نگاهی بلندمدت است که نمی‌توان آن را فقط برپایه انگیزه اقتصادی خلق کرد.
دژاگاه گفت: وجه مشترک معمار و توسعه‌گر، رؤیا، آرزو و زیست‌جهانی است که با آن زندگی می‌کنند و تلاش می‌کنند تا رؤیاهای ذهنی‌شان را به محصولی واقعی تبدیل کنند که دیگران بتوانند با آن ارتباط برقرار کنند. این تلاش، دغدغه انسان برای جاودانگی است.
این توسعه گر صنعت ساختمان ادامه‌داد: این بُعد از رؤیامندی، چالش‌هایی را ایجاد می‌کند. معمار می‌خواهد رؤیاهایش را به پروژه‌ای واقعی تبدیل کند و آن را به‌عنوان یادگار در دنیا بگذارد. در بسیاری از توسعه‌گران جهان، حتی در برخی از توسعه‌گران کشور ما، این رؤیا وجود دارد.
وی با بیان اینکه معماری را هنر به علاوه مهندسی می‌بینم، اضافه کرد: خلق فضا را باید یک «فرآیند» دید.
ایجاد پیوند میان معمار و توسعه‌گر
در این پنل، محمدسعید ایزدی ، معمار، استاد دانشگاه و معاون سابق وزیر راه و شهرسازی اظهار داشت: برای ایجاد پیوند میان معمار و توسعه‌گر، باید به سه موضوع در فرآیند معماری و خلق فضا توجه کرد. نخستین نکته این است که می‌توان معماری را به‌مثابه یک «محصول» در نظر گرفت، اما می‌توان به‌طور همزمان نگاهی «فرآیندمحور» نیز داشت که در آن معماری به‌عنوان یک فرآیند شکل می‌گیرد.
وی گفت: اگر صرفاً به محصول بیندیشیم، بسیاری از عوامل مؤثر در خلق فضا نادیده گرفته می‌شوند و معماری به کالبدی بی‌روح تبدیل می‌شود. بنابراین، اولین موضوع این است که به «فرآیندمحور بودن خلق فضا» توجه کنیم.
ایزدی ادامه‌داد: این نگاه امروزه در آموزش معماری و تجربیات جهانی پذیرفته شده است که معماری از دل یک فرآیند شکل می‌گیرد.
وی در ادامه گفت: در گام دوم، باید پرسید: «چه نیروها و عواملی باید بر طراح تاثیر بگذارند تا آنچه خلق می‌کند، به پدیده‌ای کارآمد و متناسب با نیاز استفاده‌کننده تبدیل شود؟» بر اساس نظریه گیدنز، سه ویژگی اصلی ساختارهای تاثیرگذار بر تولید فضا عبارتند از: قوانین و مقررات، منابع و تفکر و آرزو که این سه عامل می‌توانند به‌عنوان نیروهای کلیدی در تولید فرهنگ و شکل‌گیری فضا عمل کنند.
این استاد دانشگاه بیان‌داشت: حال این فرآیند توسط چه کسانی صورت می‌گیرد؟ در اینجا، مجموعه‌ای از «کنشگران» وارد می‌شوند که بر این امر تاثیر می‌گذارند. در کشور ما، کنشگران زیادی در فرآیند تولید فضا نقش دارند، از نهادهای دولتی و شهرداری‌ها گرفته تا بخش خصوصی اما نکته جالب این است که در میان این کنشگران، اصلی‌ترین گروه اغلب غایب هستند: مردم، یعنی استفاده‌کنندگان نهایی فضا.
این استاد دانشگاه گفت: در اصل دوم، با فرض اینکه تولید فضا یک «فرآیند» است، درمی‌یابیم که ساختارها و عاملیت‌ها بر آن اثر می‌گذارند. اما به‌دلیل نقش محوری عاملیت‌ها، اصل سوم را به «کنشگران» اختصاص می‌دهیم. در نگاه فرآیندمحور، معمار نمی‌تواند طراحی را به‌صورت مستقل انجام دهد، بلکه باید در تعامل با مجموعه‌ای از عوامل و کنشگران عمل کند. در این میان، توسعه‌گر نقش تسهیل‌گر را بر عهده دارد؛ یعنی با استفاده از راهبری معمار و طراح، توجه به همه نیروها و بازیگران دخیل در فرآیند تولید فضا را ممکن می‌سازد.
وی افزود: اگرچه سایر کنشگران همچون تامین‌کنندگان مالی، مدیران پروژه و نهادهای اجرایی نقش مهمی در این فرآیند دارند، اما معمار و طراح می‌توانند با ایفای نقش راهبر، حلقه اتصال این اکوسیستم پیچیده باشند. این نقش رهبری، نه‌تنها مکمل ایده توسعه‌گراست، بلکه عامل اصلی در یکپارچه‌سازی فرآیند نیز به‌شمار می‌رود.
وی تاکید کرد: توسعه‌گر به‌عنوان هماهنگ‌کننده عمل می‌کند و معمار، قلب تپنده این هماهنگی است.
ایزدی با تاکید بر اینکه خلق فضا را باید یک «فرآیند» دید، اضافه کرد: معمار با ایفای نقش راهبر، این فرآیند را در مسیر توسعه‌گری به هم پیوند می‌زند و در همکاری با توسعه‌گر، آن را به نتیجه می‌رساند.
در این بخش از پنل این سوال مطرح شد: در مسیر چندمرحله‌ای معماری، تعریف پروژه تا اجرا و بهره‌برداری، نقش توسعه‌گر در هدایت این فرآیند پیچیده چیست؟
در پاسخ، دژآگاه گفت: اگر معماری فقط یک هنر بود، معمار می‌توانست همچون یک نقاش اثر خود را خلق کند. اما معماری فاخر، حاصل یک مسیر چندلایه و پیچیده است که بدون همکاری و هم‌افق‌سازی مستمر میان معمار و توسعه‌گر، امکان‌پذیر نیست.
گفت‌وگوهای عمیق و مستمر، شرط لازم برای شکل‌گیری آثاری ماندگار
وی تاکید کرد: تجربه همکاری با معماران برجسته داخلی و خارجی نشان داده است که گفت‌وگوهای عمیق و مستمر، شرط لازم برای شکل‌گیری آثاری ماندگار و تاثیرگذار بر گفتمان جامعه است؛ آثاری که تنها در نتیجه پیوند خلاقیت، تعهد و نگاه مشترک میان بازیگران اصلی این فرآیند به وجود می‌آیند.
وی افزود: با این اوصاف، جنبه اقتصادی پروژه‌ها نتیجه تعامل و مطالعه مشارکتی در طول زمان است. تحقق یک پروژه معماری زمانی ممکن است که با اقتصاد، قوانین، ضوابط سازه و تاسیسات هماهنگ باشد. معماری موفق ترکیبی از خلاقیت و تطبیق با واقعیت‌های فنی و اجتماعی است تا پروژه به‌طور مؤثر به اجرا درآید.
منبع: اقتصاد آنلاین