قوانین متعدد و عطف‌ به ما سبق، صادرات را تهدید می‌کند

صادرکننده را تهدید نکنید

درباره وضعیت این‌روزهای بازار صنایع پایین‌دست آلومینیوم، امیرحسین بابایی، رئیس بازرگانی خارجی گروه کارخانه‌های تولید نورد آلومینیوم در گفت‌وگو با صمت عنوان کرد: درحال‌حاضر ثباتی در بازار آلومینیوم وجود ندارد. هرچند در ماه‌های گذشته نرخ دلار روند کاهشی داشت اما همچنان تورم در تمام کالاهای بازار وجود دارد؛ از مواد غذایی تا خودرو و مسکن. وی افزود: زمانی‌که نرخ مسکن افزایش پیدا می‌کند، بازار آلومینیوم نیز تغییر می‌کند. در زمینه خودرو هم همین‌گونه است؛ خودرو که گران می‌شود بازار آلومینیوم را متاثر می‌کند. برای نمونه نرخ یک اتوبوس به بالای یک میلیارد تومان رسیده است. یکی از مشتری‌های ما تولیدکننده اتوبوس شهری و نیمه‌شهری است که در چند ماه گذشته به‌شدت میزان سفارش خود را کاهش داده است. بابایی در ادامه خاطرنشان کرد: موضوع دیگر مسئله تحریم‌ها است که اثرات منفی روی بازار گذاشته و مشکلات بسیاری در زمینه واردات‌وصادرات و حمل‌ونقل ایجاد کرده است. کشتیرانی‌های بین‌المللی دیگر با ایران کار نمی‌کنند و فقط کشتیرانی جمهوری اسلامی باقی مانده که این سازمان نیز با مشکلات عدیده‌ای همراه است چراکه تعداد کشتی‌های آن اندک است و همین موضوع سبب شده این کشتیرانی نیز قیمت‌های خود را افزایش دهد. وی درباره بازار صادراتی آلومینیوم نیز عنوان کرد: در زمینه بازار صادراتی هم‌اکنون با ۲ مشکل روبه‌رو هستیم؛ از سویی صادرات با مشکل روبه‌رو شده است چراکه درحال‌حاضر دیگر هر کشوری حاضر به همکاری با ایران نیست. از سوی دیگر یکی از بازارهای صادراتی ایران، کشور عراق است که با توجه به قوانینی که از سوی ایران وضع می‌شود هم این بازار را از دست داده‌ایم. بابایی ادامه داد: در فروردین ۹۷ معاون رئیس‌جمهوری اعلام کرد که هر صادرکننده‌ای باید ارز خود را به دولت بازگرداند، البته در این بخشنامه صادرات به کشورهای عراق و افغانستان را مستثنا کرد. از این‌رو ما نیز براساس این بخشنامه صادرات خود را به این کشورها برنامه‌ریزی کرده و به‌طور مداوم صادرات داشتیم و در این مدت نیز بازاریابی زیادی انجام دادیم که بانک مرکزی در بخشنامه‌ای اعلام کرد تمام صادرکنندگان بدون استثنا ارز صادراتی خود را از ماه نخست سال ۹۷ به دولت تحویل دهند. این فعال حوزه آلومینیوم خاطرنشان کرد: از آنجا که فروش به‌طور عمده به عراق و افغانستان بوده است، چگونه جنسی را که به فروش رسیده و پول آن را به ریال دریافت کرده‌ایم تبدیل به ارز کرده و تحویل دولت بدهیم؟ به علاوه اینکه دولت مدعی است دلار را به نرخ ۸ هزار تومان به سامانه بازگرداند، درحالی‌که بهای آلومینیوم به کیلویی ۳۰ هزار تومان رسیده است و این نرخ بازگشت ارز منطقی نیست. بابایی در ادامه خاطرنشان کرد: از آبان یک بخشنامه دیگر صادر شده که از ۱‌میلیون دلار صادرات مشمول یک برنامه و ۳میلیون دلار مشمول یک برنامه دیگر می‌شود که این موضوع برای صادرکنندگان مسئله‌ساز شده است. 
موضوع دیگر آن است که همه قوانین و بخشنامه‌ها را به نوعی مانند گذشته می‌کنند. به عبارت دیگر، هر بخشنامه جدیدی که اعلام می‌شود، آن را از فروردین ۹۷ قابل اعمال می‌دانند درحالی‌که تا ماه ششم کالا به ریال به کشور عراق فروخته شده است بنابراین چگونه می‌توان از ماه نخست ارز آن را بازگرداند؟ از سوی دیگر، عراق کشوری است که بستر کار ارزی و دلاری ندارد. تمام عراقی‌ها به‌وسیله صراف‌ها اسکناس‌های خود را به شکل ریال به ایرانی‌ها می‌دهند، از این‌رو تمام اسناد و صادرات ما به این کشور به شکل ریالی است. وی تاکید کرد: اگر این روال ادامه داشته باشد تمام بازار عراق را چینی‌ها و ترکیه‌ای‌ها مصادره خواهند کرد. رئیس بازرگانی خارجی گروه کارخانه‌های تولید نورد آلومینیوم در پاسخ به این پرسش که بخشنامه جدید که صادرات زیر یک میلیون یورو را از بازگشت ارز صادراتی معاف کرده است، تا چه اندازه می‌تواند برای صادرکنندگان خرد مفید باشد، گفت: در این بخشنامه هم عنوان شده که در برابر صادرات، صادرکننده می‌تواند برای خود واردات داشته باشد یا به شکل ارز نیمایی، ارز را بازنگرداند و می‌تواند با ارز دیگر آن را بازگرداند اما موضوع مشکل‌ساز این بخشنامه‌ها آن است که خواستار اعمال آن از ماه نخست سال ۹۷ است. بابایی افزود: در چنین وضعیتی صادرکننده دچار سردرگمی می‌شود و گویی به‌نظر می‌رسد از سوی نهاد‌های مختلف در حال تهدید است. این درحالی است که سال‌های قبل صادرکننده را تشویق می‌کردند، پس از مدتی تشویق‌ها برداشته شد و هم‌اکنون نیز صادرکنندگان را تهدید می‌کنند، درحالی‌که کشور چین برای صادرات همین کالا به صادرکننده بین ۱۲ تا ۱۵درصد جایزه صادراتی می‌دهد. به علاوه اینکه امکانات و بانک‌های بین‌المللی نیز در اختیار دارد. وی افزود: ما به سختی صادرات انجام می‌دهیم و با کلی موانع و مشکلات روبه‌رو هستیم. در زمینه واردات نیز همین مشکلات را داریم چراکه ارز نیمایی در بازار وجود ندارد. در سال ۹۲ دست ما برای دور زدن تحریم‌ها باز بود اما هم‌اکنون دست ما برای دور زدن تحریم‌ها را نیز بسته‌اند. وی ادامه داد: بخشنامه‌های بانک مرکزی به طور گوناگون صادر می‌شود که بیشتر آنها برخلاف بخشنامه‌های مقام‌های بالاتر و حتی قانون است. قانون را که نمی‌توان نقض کرد مگر اینکه مجلس شورای اسلامی بخواهد آن را تغییر دهد. براساس قانون ماده ۱۳ مقررات صادرات و واردات، «تمامی کالاهای صادراتی‌کشور (به استثنای نفت خام و فرآورده‌های پایین‌دستی آن‌ که تابع مقررات خاص است) از هرگونه تعهد یا پیمان ارزی معاف هستند.» اما بخشنامه‌های مختلف این قانون را نقض کرده‌اند. اگر این وضعیت ادامه پیدا کند، بسیاری از صنایع تعطیل خواهد شد. بابایی افزود: شرکت ما نیز به همین دلیل چندماهی است که فروش صادراتی خود را متوقف کرده تا ببینیم شرایط چگونه است.

مواد اولیه نایاب است

همچنین درباره وضعیت پایین‌دست آلومینیوم افشین مقتدر، مدیرعامل کارخانه آلومینیوم پارس در گفت‌وگو با صمت اظهار کرد: مهم‌ترین مشکلاتی که برای صنایع پایین‌دست آلومینیوم وجود دارد، تامین مواد اولیه است. تولید ما در رده دوم پس از تولید شمش آلومینیوم قرار می‌گیرد. به عبارت دیگر شمش را دریافت کرده و پس از تبدیل آن به عنوان مواد اولیه برای سایر کارخانه‌ها مانند صنایع خودروسازی، غذایی و لوازم خانگی در اختیار آنها قرار می‌دهیم. مقتدر در ادامه خاطرنشان کرد: البته پس از افزایش نرخ دلار درمجموع تقاضا در بازار ما افزایش یافت، به‌طوری‌که ظرفیت تولید ما در حال تکمیل است اما مشکل اساسی ما تامین مواد اولیه است چراکه وضعیت شرکت المهدی نامشخص است و شمشی در بازار ارائه نمی‌کند. عرضه‌های ایرالکو نیز محدود است و پاسخگوی کل بازار نیست. درنتیجه نرخ شمش بیش از اندازه افزایش پیدا کرده و در بازار کمیاب شده است. مدیرعامل کارخانه آلومینیوم پارس تاکید کرد: اگر فکری به حال وضعیت تامین شمش در بازار نشود، صنایع پایین‌دستی با مشکلات اساسی روبه‌رو می‌شود.
 البته اگر شرکت آلومینیوم جنوب و آلومینیوم جاجرم به تولید شمش آلومینیوم کشور اضافه شوند، ممکن است این مشکل تا حدی برطرف شود. مقتدر در پاسخ به این پرسش که وضعیت بازار صادرات چگونه است، گفت: در زمینه صادرات اتفاقی روی نداده است چراکه هنوز مواد اولیه‌ای وجود ندارد؛ در پایین‌دست هم اگر تولیدی وجود دارد، همان کفاف نیاز داخل را می‌دهد. در مقابل کاهش واردات مواد اولیه را داریم. وی با اشاره به آمار امسال در زمینه صادرات یادآور شد: در ۹ ماه امسال افزون‌بر ۹۰ میلیون دلار محصولات پایین‌دست آلومینیوم شامل فویل و ورق آلومینیوم صادر شده اما پس از ماه نهم این میزان صادرات به‌شدت کاهش یافته است.