تاثیر جنگ اوکراین و روسیه بر بورس ایران و بازارهای جهانی

بروز جنگ بین روسیه و اوکراین تمامی جهان را تحت تاثیر قرار داده است و شاید پوتین هیچوقت فکر نمی کرد که با این حجم از واکنش و طبعات سیاسی و اقتصادی مواجه شود. بنظر می رسد بروز این رویداد باعث شده است تا آمریکا حداکثر استفاده را از این شرایط برای به گوشه راندن روسیه بنماید و اقتصاد روسیه را تحت فشار قرار دهد.

روسیه با تحریم هایی مواجه شده است که برای رفع آنها شاید سالها مذاکره نیاز باشد واقتصاد روسیه شدیدترین شوک خود را از زمان فروپاشی شوروی تا کنون  تجربه نموده است. طی روزهای گذشته شاخص بورس روسیه بیش از نیمی از ارزش خود را از دست داد و خروج شرکتهای بین المللی در عرصه های مختلف اقتصادی، صنعتی و بانکی سبب تضعیف و کوچکتر شدن اقتصاد روسیه خواهد شد.

نمودار شاخص بورس مسکو:

روسیه رتبه یازدهم اقتصاد جهانی را دارا است اما با توجه به اجماع جهانی علیه روسیه ممکن است دنیا بتواند با شرایط حذف یا کاهش اثر روسیه در اقتصاد و عبور از بحران انرژی افق جدیدی در مبادلات جهانی مشاهده نماید.

تاثیر جنگ بر قیمت نفت و گاز

بروز جنگ و نقش تاثیر گذار روحیه در تولید نفت باعث شد که نفت به بالاتر از قیمت سالهای 2014 برسد افزایش قیمت نفت سبب کاهش مصرف سوخت خواهد شد و بخشی از تقاضای مصرف نفت به سوی استفاده از گاز متمایل خواهد شد . با توجه به شرایط استخراج گاز طبیعی ، تولید کنونی گاز ایران نهایتا کفاف مصرف داخل را داده و اگر راه برای فروش نفت باز شود در کوتاه مدت ایران می تواند قسمتی از تقاضای نفت را پوشش دهد اما صادرات گاز به اروپا با نبود خط لوله در بازه کوتاه مدت غیر ممکن است.

آمریکا نیز با چرخش نسبت به عقاید قبلی و تمایل نسبت به خرید نفت ونزوئلا درنظر دارد با خرید نفت از این کشور کسری عرضه نفت روسیه را جبران نماید.

نمودار قیمت نفت:

تولید گندم جهان توسط روسیه و اوکراین

روسیه رتبه سوم و اوکراین رتبه هفتم تولید گندم را در اختیار داشته و با همدیگر حدود یک هشتم گندم جهان را تولید می کنند و جنگ اوکراین احتمالا باعث به تاخیر افتادن زمان کشت گندم خواهد شد. حدود یک ماه دیگر زمان کشت جدید است و اگر این رویداد انجام نشود می تواند تاثیرات عمیقی بر تولید غله جهان بگذارد و احتمالا شاهد افزایش قیمت محصولات غذایی خواهیم بود. با کاهش کاشت، طبیعتا نیاز به کود هم کاهش خواهد یافت و از طرف دیگر با بالا رفتن قیمت گاز، تولید اوره در اروپا گرانتر از قبل خواهد شد.

محدوده های تولید گندم جهان:

همچنین با توجه به اینکه روسیه و بلاروس تولید کنندگان دوم و سوم پتاس  جهان هستند، تحریم ها و احتمال کاهش تولید این محصول سبب تغییر در نرخ تولید مواد غذایی خواهد شد.

فولاد

با بروز جنگ و کم شدن عرضه نفت و  نگرانی نسبت به محدود شدن یا قطع کردن گاز اروپا توسط روسیه ، هزینه تولید فلزات مس، آلومینیوم و فلز روی بشدت افزایش یافته است و درگیر شدن کشورهای منطقه CIS سبب شده تا محموله های فولادی که از این نواحی به سمت اروپا می رفتند نایاب شوند.

از سویی دیگر شیلی که تولید بیش از یک چهارم مس دنیا را برعهده دارد در ماه ژانویه2022 کمترین میزان تولید خود را از سال 2021 داشته است و این کاهش عرضه سبب رشد قیمت شده است. با توجه به اینکه بانکهای جهانی عملیات بانکی خود با روسیه را با محدودیت هایی مواجه کرده اند و گشایش اعتبار جدیدی برای روسیه باز نمی شود احتمالا کسری عرضه فلزات ادامه خواهد داشت و بالاماندن قیمت گاز، بهای تمام شده تولید را در کشورهای اروپایی بالا نگه خواهد داشت.

تحریم روسیه فرصتی به نفع ایران

این احتمال می رود که با وضع و پایدار ماندن تحریم ها علیه روسیه، در صورت توافق برجام ، کشورهای اروپایی در زمانی کم به سمت خرید از ایران متمایل شوند. در سالهای قبل از تحریم ایران ، شرکت فولاد مبارکه شریک اقتصادی مهمی در صادرات ورق  به اروپا بوده اما با وضع تحریم ها  معمولا فولاد را تقریبا با ده درصد تخفیف نسبت به قیمت های جهانی به کشورهای شرق آسیا صادر نموده است.

فولاد و پتروشیمی

تحریم روسیه و مشکلاتی که پیش روی تولید فلزات قرار دارد قیمت این محصولات را بالا نگه خواهد داشت اما از آن سو در پالایشگاه ها محصولات نهایی کمتر از ماده اولیه افزایش قیمت داشته اند و در کوتاه مدت و میان مدت، احتمالا سرمایه گذاری بر روی فلزات اساسی پر رونق تر از محصولات پتروشیمی خواهد بود. 

اوره و متانول

افزایش قیمت کود در جهان ممکن است بر کاشت محصولات غذایی تاثیر منفی بگذارد اما کشورهای شرق آسیا و جنوب آمریکا امنیت غذایی خود را با افزایش سطح زیر کشت حفظ خواهند نمود و با احتمال زیاد قیمت اوره بالا خواهد ماند

از سویی دیگر متانول خاصیت مخلوط شدن با بنزین و استفاده بعنوان سوخت را خواهد داشت و این موضوع نیز سبب حفظ سطح مصرف و قیمت های فعلی خواهد شد.

تاثیر پذیری بورس ایران از بازار جهانی

بررسی شرایط نشان می دهد بهترین اتفاقات برای بورس ایران، پایان یافتن جنگ روسیه و اوکراین، تداوم داشتن تحریم روسیه، انجام توافق برجام یا رفع تحریم های ایران و ثبات داشتن قیمت دلار نیمایی خواهد بود. در این صورت باز شدن راه صادرات به کشورهای اروپایی،  شرکت های ایرانی می توانند با هزینه کمتری نسبت به کشورهای شرق آسیا صادرات داشته باشند و اگر قیمت های جهانی به دلیل کسری عرضه فلزات اساسی و محصولات پتروشیمی  بالا بماند می تواند به نفع شرکتهای فعال در این زمینه باشد.