تردید بورس و دلار در ابهام برجام | 5 اسفند 99
این روزها تمامی بازارهای دارایی(اعم از دلار، بازار سرمایه، طلا و…) در دوراهی بازگشت و عدم بازگشت برجام قرار دارند، مشخصا طی یک هفتهی اخیر، به واسطهی فرا رسیدن موعد ضربالعجل تعیین شده توسط مجلس ایران در خصوص کنار گذاشته شدن پروتکل الحاقی و درنتیجه احتمال انجام هرگونه اقدام مثبت توسط آمریکا در خصوص رفع برخی محدودیتهای ارزی و نهایتا بهرهمندی ایران از مواهب اقتصادی ناشی از بازگشت احتمالی برجام، متعاقب آن، اکثر بازارها گارد نزولی به خود گرفتند، اما تعیین مسیر نهایی آنها به جدیت کشورهای دو طرف مذاکره، در بازگشت به برجام گره خورده است.
آنچه که مسیر بازارها را جهتدهی میکند
معمولا در هرکدام از کشورها، بسته به بافت و ساختار اقتصادی آنها، یکی از متغیرهای مهم اقتصادی تمامی بازارها و جریان ورود-خروج نقدینگی میان بازارها را جهتدهی میکند و در حال حاضر دلار به متغیر جلودار و پیشرو در اقتصاد ایران تبدیل شده است، به این معنی که هرگونه تغییر احتمالیِ آن؛ تغییرات متناسب در سایر بازارها را رقم میزند.
این همبستگی میان دلار و بورس به میزان قابل توجهی بالاتر است و دلیل آنرا باید در درآمدهای صنایع بزرگ و موثر در بازار سرمایه جستجو کرد؛ چراکه درآمدهای مزبور به میزان زیادی با قیمت دلار گره خورده است و به تعبیر دقیقتر صنایع بزرگ، درآمد دلاری دارند.
دلار همچنین تاثیر سریع و مستقیم بر قیمت کالاهای وارداتی به کشور دارد و درنتیجه تا حدود زیادی، انتظارت تورمی طی روزها و ماههای آتی را میان فعالان بازار جهتدهی میکند؛ به همین دلیل، سیاستگذار پولی نیز حساسیت بیشتری روی قیمت آن داشته و تثبیت قیمت آن را به اهرم کنترلی تورم تبدیل کرده است.(اگرچه در سایر کشورها این اهرم، نرخ بهره است). اینروزها، دلار بیشتر از هر متغیر اقتصادی دیگری در انتظار نتایج حاصل از رفت و برگشتهای برجامی است.
چرا تابلوهای بورس به نسبت باقی بازارها قرمزتر است؟
اخیرا به واسطهی جدیتر شدن مذاکرات برجامی، اگرچه همهی بازارها واکنشهایی را در جهت کاهش قیمت نشان دادند و به نتایج احتمالی آن نیز چشم دوختهاند؛ در این بین، گویا بازار سرمایه بیشتر از هر بازار دیگری، کفهی ترازو را به سمت ریزش قیمتها سنگینتر کرده و درنتیجه اکثر سهام در صف فروشها قفل شدند.
ما این همهی ماجرا نیست، در حال حاضر مطابق قوانین جدید شورای عالی بورس، بازار سرمایه با اعمال محدودیت در دامنهی نوسان از سمت منفی آن همراه گردیده؛ از اینرو، امکان اصلاح قیمتها به شدت کاهش یافته است؛ درنتیجه، هیچگونه انگیزهای برای نمایان شدن بازیگران در سمت تقاضا وجود ندارد. نتیجهی همهی اینها کاهش شدید ارزش معاملات و نقدشوندگی سهام است. نمودار ذیل، این مهم را به خوبی به تصویر میکشد.
اگرچه سابقا از همین درگاه در اینخصوص هشدار داده شده بود و تاثیر احتمالی قوانین جدید بر بازار سرمایه تجزیه و تحلیل گردید، بنابراین برای جلوگیری از تکرار مکررات، علاقهمندان میتوانند به مقاله مربوطه مراجعه نمایند.
فروکش کردن شوک برجامی
در حالیکه بازارها با اصلاح قیمت، به استقبال سوم الی پنجم اسفندماه(یا همان 21 الی 23 فوریه) میرفتند، نتایج جلسه رافائل گروسی(رئیس آژانس بینالمللی انرژی اتمی) با مقامات ایرانی، این سیگنال را به بازار آزاد دلار مخابره کرد که اقدامات عملی در خصوص برجام و رفع تحریمها به زمان دیگری موکول شده(طبق مفاد خروجی جلسه، زمان و مهلت داده شده به آمریکا برای بازگشت عملی به برجام، حداکثر سه ماه تعیین گردید) همین امر، بازگشت رو به بالای قیمت دلار(هرچند به میزان ناچیز) را به همراه داشت.
آزادسازی درآمدهای بلوکه شده به کجا رسید؟
اگرچه در ظاهر امر، درحال حاضر صحبتی از بازگشت عملی آمریکا به برجام به میان نیامده؛ اما روی دیگر سکه، برخی اقداماتی است که مشخصا در عرصهی بینالمللی صورت گرفته است.
در اینخصوص، مشخصا میتوان به تسهیل دسترسی ایران به منابع ارزی بلوکه شدهی آن در سایر کشورها اشاره کرد؛ به عنوان مثال، در رابطه با دو کشور ژاپن و کرهجنوبی اقداماتی در دستور کار قرار گرفته است.
مشخصا روز گذشته ریاست کل بانک مرکزی به امکان استفاده از دلارهای بلوکه شده در ژاپن در جهت خرید واکسن کرونا اشاره کرد؛ همچنین، عبدالناصر همتی در یادداشتی اینستاگرامی از توافق با کرهجنوبی در خصوص اعلام لیست بانکهای مقصد و نحوه جابجایی بخشی از درآمدهای ارزی ایران در کشور مزبور صحبت به میان آورد.
این دو خبر، سیگنال معنیداری برای بازار دلار بود به گونهای که با انتشار این اخبار، قیمت آن مجددا در مسیر نزولی قرار گرفت و سکه نیز به زیر کانال یازده میلیون رسید. اینروزها ابهام دلار در تعیین مسیر حرکت خود، بیش از پیش است، همین امر سایر بازارها را نیز به میزان زیادی تحت تاثیر قرار داده است.
روند دلار در سال آینده کاهشی خواهد بود
امیدوارم با لغو تحریم ها این کاهش بیشتر شود و آرامش به اقتصاد کشور برگردد