پنج ترند اقتصادی که در 2022 نابود شدند
عجیب‌ترین اتفاقات بازارهای مالی زمانی رقم می‌خورند که بدیهیات زیر سوال می‌روند. این بدیهیات می‌توانند شامل حبابهای قیمتی یا حتی عملکرد نظام بانکی باشند. سرمایه‌گذاران در سال 2022، دوره سختی را پشت سرگذاشتند و ترندها روز به روز تغییر کردند تا هر روز افقی جدید در بازار ترسیم شود.
پایان پول ارزان
زمانی که مورخان مالی آینده به اتفاقات 2010 نگاه کنند، از اینکه مردم فکر می‌کردند نرخ بهره همیشه نزدیک به صفر می‌ماند، متعجب خواهند شد. حتی در سال 2021 هم تعدادی از شرکت‌های سرمایه‌گذاری معتبر مقالاتی در ارتباط با ماندگاری نرخ بهره صفر منتشر می‌کردند. هزینه‌های استقراض برای دهه‌ها در حال کاهش بودند. از طرفی بحران مالی 2008 و همه‌گیری کرونا باعث شد که دیگر کسی به افزایش نرخ بهره امید نداشته باشد.
اما با افزایش مداوم تورم در 2022 تمام این تفکرات نقش بر آب شد. آمریکا شدیدترین سیاست انقباضی پولی از 1980 تا کنون را اعمال کرد و نرخ بهره را تا 4.5 درصد افزایش داد. سایر بانکهای مرکزی جهان هم به دنبال آمریکا این سیاست را پیش گرفتند. بازارها انتظار دارند که نرخ بهره در کشورهای آمریکا، بریتانیا و اتحادیه اروپا در محدوده 5 ، 4.5 و 3.5 درصد متوقف شوند اما تقریبا بازگشت آن‌ها به صفر غیرممکن است. به عنوان مثال فدرال رزرو پیش بینی می‌کند که نرخ در سال 2023 به بالای 5 درصد افزایش خواهد یافت و در بلند مدت در محدوده 2.5 درصد قرار می‌گیرد. این یعنی دوران پول ارزان به پایان رسیده است.
مرگ بازارهای صعودی طولانی مدت
بازارهای صعودی تمایل دارند روند خود را ادامه دهند تا بانکهای مرکزی دست به کار شوند و ترمز قطار صعود بازار را بکشند. سال 2022 هم از این قضیه مستثنی نیست ولی با این تفاوت که این بازار صعودی بیشتر از گذشته رشد کرده بود. از بحران بدهی 2009 تا پایان 2021 شاخص S&P500 بیش از 600 درصد رشد کرد. حتی اصلاحی که در اثر آغاز پاندمی کرونا رخ داد هم مانع این روند صعودی نشد.
امسال برخلاف 2019 سقوط شاخص S&P 500 ماندگار است و با 19 درصد کاهش روندی تلخ را برای سرمایه‌گذاران رقم زد. شاخص MSCI هم 20 درصد کاهش را تجربه کرده است. با این حال سهام تنها دارایی نیست که متضرر شده. افزایش نرخ بهره موجب افزایش سود اوراق قرضه شد، در نتیجه دارایی‌های ریسکی مثل سهام جذابیتشان را از دست دادند. افزایش بازدهی اوراق قرضه به بهای کاهش قیمت آن‌ها تمام شد. بر اساس گزارش بلومبرگ، قیمت اوراق قرضه در جهان، آمریکا ، اروپا و بازارهای نوظهور به ترتیب 16، 12، 18، و 15 درصد کاهش یافته است. چه قیمت‌ها بیشتر کاهش یابند یا نه، روند صعودی در تمام بازارها به پایان رسیده است.
سرمایه در حال تبخیر
در سال‌های پایانی بازار صعودی، سرمایه فقط ارزان نبود بلکه در همه جا بود. سیاست‌های انقباضی که با هدف ایجاد ثبات در زمان بحران ابداع شده بودند در دوران کرونا با مشکل مواجه شدند. بانکهای مرکزی آمریکا، بریتانیا، اتحادیه اروپا، و ژاپن برای جمع آوری دارایی‌های امنی مثل اوراق قرضه دولتی بیش 11 تریلیون دلار پول جدید خلق کردند و بازدهی این دارایی‌ها را کاهش دادند.
این مسئله باعث شد سرمایه گذاران با هدف کسب سود به سمت فعالیت‌های سوداگرایانه حرکت کنند و دارایی‌های پر ریسک رونق گرفتند. در دهه منتهی به 2007 شرکت‌های آمریکایی 100 میلیارد دلار اوراق ریسکی پر بازده منتشر کردند اما این رقم در 2021 به 486 میلیارد دلار رسیده است.
امسال اما رقم آن سه چهارم کاهش یافته است. فدرال رزرو و بانک مرکزی انگلستان برنامه خرید اوراق قرصه خود را معکوس کرده‌اند. بانک مرکزی اروپا نیز برای اجرای این سیاست آماده می‌شود. نقدینگی در حال تخلیه است و این مسئله تنها به بازار بدهی محدود نمی‌شود. عرضه اولیه‌های عمومی(IPO) در سال 2021 تمام رکوردها را شکستند و در سراسر جهان 655 میلیارد دلار افزایش یافتند. اما در حال حاضر IPO های آمریکا ه کمترین مقدار از 1990 کاهش یافته‌اند. ارزش جذب و ادغام‌های شرکتی هم امسال کاهش یافته‌اند اما کمتر. و حالا وفور سرمایه به کمبود سرمایه مبدل گشته است.
غلبه ارزش بر رشد
دوره صعودی بازار برای سرمایه گذاران ارزشی آزاردهنده بود. افرادی که به دنبال سهام ارزان قیمت نسبت دارایی و درآمد سهام هستند. کاهش نرخ بهره و افزایش ریسک پذیری باعث شد رویکرد این سرمایه‌گذاران از مُد خارج شود. در عوض سهم‌هایی که وعده رشدهای انفجاری را می‌دادند محبوب شدند. از ماه مارس 2009 تا پایان سال 2021 شاخص MSCI (شاخص رشد جهانی سهام) 6.4 برابر شد در حالی که شاخص ارزش معادل در این مدت حدود 3 برابر شده است.
امسال اما افزایش نرخ بهره بازی را عوض کرد. اگر بخواهید 10 سال بعد 100 دلار داشته باشید، باید امروز 91 دلار با نرخ سود 1 درصد سپرده گذاری کنید. اگر نرخ بهره به 5 درصد افزایش پیدا کند، مقدار سپرده مورد نیاز برای این هدف 61 دلار خواهد بود. پایان پول ارزان افق دید سرمایه‌گذاران را کاهش می‌دهد. لذا سودهای فوری را به سودهای آتی ترجیح می‌دهند. در نتیجه دوران سهام رشدی به پایان رسیده و دوره سهم‌های ارزشی فرارسیده است.
زمستان رمزارزها در ماه نوامبر
افرادی که فکر می‌کنند صنعت کریپتو مشابه قماربازی است، مثالی بهتر از فروپاشی صرافی FTX ندارند. کمک‌های بشردوستانه و روابط سیاسی سم بنکمن فرید، بنیانگذار اف تی ایکس، اعتبار این صرافی را بالا برده بود. اما این اعتبار ادامه نیافت و سم بنکمن به جرم کلاهبرداری بازداشت شد و ممکن است به حبس ابد محکوم شود.
سقوط FTX نشانه ترکیدن حباب اخیر بازار کریپتو بود. ارزش بازار در نقطه اوج 2021 به 3 تریلیون دلار رسیده بود. درحالیکه در ابتدای 2021 ارزش بازار تنها 800 میلیارد دلار بود. در حال حاضر ارزش بازار به همان 800 میلیارد دلار رسیده است. مثل تمام چیزهای دیگر ریشه این اتفاق، پول ارزان و فراوان و ذهنیتی که ایجاد کرد است.