جدال دو شاخص تورمی در واکنش به تحولات؛ تورم واقعی چند است؟

به گزارش اکوایران، مرکز آمار ایران در تازه‌ترین گزارش خود وضعیت درآمد ملی خالص به قیمت‌های ثابت را منتشر کرده است. از مقایسه قیمت جاری و ثابت این آمار می‌توان به شاخص ضمنی درآمد ملی این نهاد دست پیدا کرد که تورم بدست آمده از دل این شاخص نسبت به تورم سالانه این مرکز آمار در سطوح بالاتری قرار گرفته است.

برای خارج کردن اثر تورم از متغیرهای جاری مانند قیمت کالاها و خدمات یا درآمد از حقیقی کردن متغیر با سال پایه خاص استفاده می‌شود. برای مثال زمانیکه درآمد ملی جاری کشور در سال 1402 به قیمت‌های ثابت سال 1400 تبدیل می‌شود در حقیقت درآمد سال 1402 به ارزش سال 1400 محاسبه شده است. به بیان دیگر می‌توان گفت اگر درآمد مربوط به سال 1402 در سال 1400 رخ میداد ارزشی معادل مبلغ حقیقی شده می‌داشت.

زمانیکه درآمد تمامی سال‌ها با قیمت‌های سال 1400 حقیقی می‌شود، قابلیت مقایسه پیدا می‌کند و تغییرات آن معنادار می‌شود. چراکه اثر تورم از متغیری مانند درآمد خارج شده و تمامی تغییرات حقیقی است.

شاخص قیمتی که برای تبدیل متغیرهای جاری از هر سال به سال پایه (مانند 1400) استفاده می‌شود عموما شاخص قیمت مصرف‌کننده نهادهای آماری مانند مرکز آمار ایران است. همچنین باید دقت داشت که تغییرات این شاخص تورم سالانه را نشان می‌دهد.

اما شاخص قیمتی که برای تعدیل و حقیقی سازی متغیر درآمد ملی استفاده می‌شود شاخص ضمنی درآمد ملی است که تورم بدست آمده از این شاخص با تورم سالانه بدست آمده از شاخص قیمت مصرف‌کننده متفاوت است.

در ادامه این گزارش به بررسی تفاوت نرخ تورم حاصل از این دو شاخص پرداخته شده و ابعاد آن مورد بررسی قرار گرفته است.

تورم شاخص ضمنی درآمد ملی از تورم مصرف‌کننده جلو زد

همانطور که گفته شد از داده‌های درآمد ملی مرکز آمار ایران می‌توان به شاخص ضمنی درآمد ملی دست پیدا کرد که تغییرات آن به نوعی تورم را در اقتصاد نشان می‌دهد. البته این تورم با تورمی که به صورت رسمی توسط مرکز آمار ایران منتشر می‌کند متفاوت است. تورم حاصل از شاخص ضمنی درآمد ملی در برهه‌هایی پاسخ شدیدتری نسبت به تورم مصرف‌کننده مرکز آمار ایران نشان داده است.

مقایسه این دو آمار نشان می‌دهد تورم شاخص ضمنی درآمد ملی در سال 94 نرخی پایین‌تر نسبت به تورم سالانه مصرف‌کننده و در سال‌های 97و 99 نرخی بسیار بالاتر نسبت به تورم سالانه مصرف‌کننده داشته است.

این آمار نشان می‌دهد تورم شاخص ضمنی درآمد ملی در سال 94 معادل 3.4 درصد بوده درحالیکه این تورم سالانه شاخص مصرف‌کننده این سال 11.1 درصد به ثبت رسیده است.

در سال‌های 97 و 99 نیز نرخ تورم شاخص ضمنی درآمد ملی به ترتیب سطوح 50.9 درصد و 55.8 درصد را به ثبت رسانده که این آمار در تورم سالانه مصرف‌کننده این نهاد معادل 26.9 درصد و 40.2 درصد بوده است. 

به عبارتی می‌توان گفت تورم شاخص ضمنی درآمد ملی، تحولات اقتصادی مثبت مانند توافق برجام را موثرتر در تورم دانسته و سال‌های خروج ترامپ از برجام و پاندمی کرونا را در افزایش تورم اقتصاد ایران کلیدی‌تر از تورم سالانه مصرف‌کننده شناخته است. لذا می‌توان گفت واکنش تورم شاخص ضمنی درآمد ملی به تحولات اساسی اقتصاد ایران، شدیدتر از تورم شاخص قیمت مصرف‌کننده سالانه بوده است.

منبع: اکو ایران