بازگشت خودرو به بورس کالا؛ شفافیت یا چالش جدید؟

سیر تا پیاز عرضه خودرو در بورس کالا

مدیرعامل ایران خودرو از ارائه طرحی خبر داد که در صورت موافقت سیاست‌گذار، خودروهای سواری بار دیگر در بورس کالا عرضه خواهند شد. چندی قبل علیمردان عظیمی، به تشریح چالش‌های صنعت خودروی کشور پرداخت و در این بین، از ناهمخوانی قیمت مواد اولیه و قیمت دستوری خودروها صحبت به میان آورد.

وی در بخشی دیگر از اظهارات خود، آماری را ارائه کرد که طبق آن، مشخص بود که اختلاف قیمت کارخانه و بازار محصولات خودروسازان بزرگ کشور (هم دولتی و هم خصوصی) چقدر است. عظیمی اما پیشنهاد دیگری را مطرح کرد و آن، بازگشت خودرو به بورس کالاست. وی تاکید کرد که اگر قرار است مواد اولیه را از بورس خریداری کنیم، باید اجازه دهند محصولات را نیز در بورس کالا بفروشیم.

تاریخچه عرضه خودرو در بورس کالا

مساله عرضه خودرو در بورس کالا، یکی از مباحث پر حاشیه در سنوات اخیر بوده است. بیست و دوم اردیبهشت ماه 1401، مدیر کل نظارت بر کالا‌های فلزی سازمان حمایت در نامه ‌ای درخواست ممانعت خود را از عرضه خودرو در بورس کالا اعلام کرد. اما در کمال تعجب بعد از گذشت چند روز از این نامه، اولین عرضه خودرو در بورس کالا رقم خورد.

بعد از عرضه خودروهای کارا، فیدیلیتی و دیگنیتی، در نهایت در تاریخ ۱۸ خرداد عرضه خودرو در بورس کالا به دستور معاون صنایع حمل و نقل وزیر صمت، متوقف شد و تصمیم نهایی آن به شورای عالی بورس واگذار شد، بنابراین در ۲۱ تیر 1401، عرضه خودرو در بورس کالا به تصویب شورای عالی بورس رسید. سرانجام با مصوبه شورای عالی بورس و همراهی وزارت اقتصاد و صمت، شاهد ورود خودروسازان یکی پس از دیگری به بورس کالا بودیم تا چتر شفافیت پس از بسیاری از کالاهای کشور این بار بر بازار خودرو سایه بیاندازد.

اثر عرضه خودرو در بورس برای خودروسازان

بررسی روند معاملات خودرو در بورس کالا از ابتدای عرضه یعنی ۲۸ اردیبهشت ماه تا ۱۸ دی ماه 1401 نشان می‌داد که در نتیجه فروش ۳۴ هزار و ۸۱۶ خودرو در بورس کالا، ۱۰ هزار و ۴۱۰ میلیارد تومان سود از جیب دلالان به خودروساز و خریداران خودرو منتقل شده است.

در این میان ۵ هزار و ۹۹۰ میلیارد تومان منفعت تولیدکنندگان، ۴ هزار و ۴۲۰ میلیارد تومان منفعت خریداران خودرو و ۵۴۰ میلیاردتومان منفعت دولت از دریافت مالیات ارزش افزوده همگی از مزایای ورود خودرو به بورس است.

اثر عرضه خودرو در بورس بر قیمت­های بازار

به دنبال همکاری ‌های صورت گرفته بین مسئولان برای عرضه هر چه سریع تر انواع خودرو به بورس کالا، برخی ها مخالف اجرای این اقدام بودند و بازار سرمایه را عاملی بر افزایش قیمت خودرو عنوان می کردند، این اظهار نظرها در حالی مطرح شد که تقریبا قیمت تمام خودرو های عرضه شده در بورس با کاهش شدید قیمتی نسبت به بازار آزاد مواجه شدند و هر چه زمان گذشت و عرضه ها افزایش یافت، عیار قیمت های کاذب بازار غیررسمی نیز بیشتر مشخص شد تا مردم متوجه شوند قیمت واقعی خودروها در تابلوی بورس کشف می­‌شود و نه طبق درج یک آگهی در شبکه های فروش اینترنتی خودرو.

دلایل حذف خودرو از بورس کالا

البته که دلالان نیز در زمان عرضه خودرو در بورس کالا بیکار نماندند و با هزینه کلان در فضای مجازی و انتشار اخبار منفی علیه خودروسازان و بازارسرمایه تمام تلاش خود را برای اثرگذاری بر روی مردم و مسئولان کردند. اما آمار های واقعی بیانگر اصلاح روندهای نادرست گذشته،احیای صنعت خودرو، حمایت از مصرف کنندگان خودرو و سهامداران بود و به نظر می رسید که افراد و مسئولان مخالف این عرضه به زودی با مشاهده و درک مزایای سازوکار بورس کالا به جمع موافقان این اتفاق بپیوندند. اما متاسفانه این مهم محقق نشد و عرضه خودرو در بورس کالا لغو شد.