یک قرن روایت از موتور تولید ثروت در ایران؛ رکورد‌ها پس از جنگ جهانی زده شد

به گزارش اکوایران، در سال 1322 نرخ رشد سرمایه‌‌گذاری در کشور نزدیک به منفی 39 درصد بوده که پایین‌ترین میزان را در بیش از یک قرن داشته است. در مقابل بالاترین نرخ رشد سرمایه‌گذاری در این مدت در سال 1328 اعلام شده که نزدیک به 74 درصد بوده است.

آمارها حاکی از آن است که در طول بیش از یک قرن گذشته رشد سرمایه‌گذاری در کشور نوسان زیادی داشته که این امر خود را در وضعیت رشد اقتصادی کشور نشان داده است. در واقع ثبات در سرمایه‌گذاری عاملی بسیار مهم جهت رسیدن به یک نرخ رشد اقتصادی مناسب و پایدار در هر کشور است که در ایران این امر مشاهده نشده است.

اهمیت سرمایه‌گذاری در اقتصاد

تولید ناخالص داخلی به دو روش مورد محاسبه قرار می‌گیرد؛ این دو روش ارزش افزوده و هزینه نهایی نام دارند. در روش هزینه نهایی تولید ناخالص داخلی از چهار جز تشکیل شده که شامل مصرف مردم، سرمایه‌گذاری، مخارج دولت و خالص صادرات می‌شوند. در ادبیات اقتصادی آنچه منجر به رشد پایدار و بلندمدت اقتصاد می‌شود، سرمایه گذاری است. به همین دلیل به این جزء موتور رشد اقتصادی گفته می‌شود.

تمام تلاش‌ها و سیاست‌گذاری‌ها در هر کشوری که قصد استفاده از ظرفیت‌های خود در جهت رشد اقتصادی را دارد باید به هدف رشد سرمایه‌گذاری صورت گیرد. حال این سرمایه‌گذاری از داخل یا خارج باشد اهمیتی ندارد، بلکه مهم آن است که روند صعودی سرمایه‌گذاری به شدت برای رشد اقتصادی لازم است. بر این‌ اساس می‌توان گفت در برخی مواقع و زمان‌ها کشورها می‌بایست از اهداف و هزینه‌های کوتاه‌مدت خود مانند رشد مصرف مردم و رشد حقوق و دستمزد (مخارج دولت) دست بکشند تا رشد سرمایه‌گذاری اتفاق بیفتد.

در ادامه این تخصیص منابع به سمت سرمایه‌گذاری منجر به استفاده از مواهب ناشی از رشد اقتصادی که شامل توسعه اقتصادی و افزایش رفاه و مصرف خواهد شد.

اعداد و ارقام سرمایه‌گذاری در ایران

پژوهشکده پولی و بانکی اقدام به برآورد و تخمین رشد ارقام تولید ناخالص داخلی و طبعا تشکیل سرمایه ثابت کشور از سال 1285 تا 1338 کرده است. بر اساس این آمارها رشد سرمایه‌گذاری در این مدت بالا و پایین زیادی را تجربه کرده است. به طور مثال در سال 1322 و هم‌زمان با تصرف ایران توسط نیروهای متفقین نرخ رشد سرمایه‌گذاری کاهش شدیدی داشته و برابر با منفی 39.2 درصد برآورد شده است. در مقابل در سال 1328 و پیش از ملی شدن صنعت نفت در ایران، نرخ رشد سرمایه‌گذاری بالاترین مقدار را در بیش از یک قرن ثبت کرده که برابر با 74 درصد محاسبه شده است.

از بعد از سال 1338 نیز مرکز آمار جزئیات مربوط به رشد تولید ناخالص داخلی را گزارش کرده است. بر این اساس در فاصله سال‌های 1338 تا 1403 بالاترین نرخ رشد سرمایه‌گذاری در سال 1355 اتفاق افتاده و برابر با 48 درصد بوده است. از طرف دیگر، پایین‌ترین رشد سرمایه‌گذاری در این بازه زمانی در سال 58 محاسبه شده و معادل منفی 36.3 درصد اعلام شده است.

بررسی‌ها نشان می‌دهد بعد از پایان جنگ تحمیلی هشت ساله، رشد سرمایه‌گذاری در اقتصاد ایران افزایش زیادی داشته و در سال 70 برابر با 44 درصد برآورد شده است. در سال‌های بعدتر نیز با شروع تحریم‌های آمریکا و سازمان ملل در سال 90 نرخ رشد سرمایه‌گذاری نزولی شده و به طور مثال در سال 92 ، منفی 10 درصد محاسبه شد.

با وقوع برجام اما رشد سرمایه‌گذاری زیاد شده و در سال 95 معادل 22 درصد بوده است. اما این روند صعودی ادامه پیدا نکرده و بعد از خروج آمریکا از برجام، نرخ رشد سرمایه‌گذاری کاهش یافته و در سال 99 برابر با منفی 17 درصد برآورد شده است.

آمارها حاکی از آن است که از بعد از سال 1400 روند رشد سرمایه‌گذاری نزولی بوده است.

منبع: اکو ایران