کاهش قیمت نفت باعث تعطیلی برنامه‌های عربستان می‌شود؟

عربستان در لایحه بودجه ۲۰۲۵ خود پیش‌بینی کسری بودجه‌ای معادل ۲۷ میلیارد دلار را اعلام کرده است. برای پوشش این کسری، ریاض امسال ناچار به افزایش استقراض خواهد بود.

برنامه‌های بلندپروازانه عربستان در قالب چشم‌انداز ۲۰۳۰ برای ساخت شهرهای آینده‌نگر و پروژه‌های توریستی عظیم در کنار پایین بودن قیمت جهانی نفت فشار زیادی بر بودجه دولت عربستان وارد کرده است.

در حال حاضر قیمت نفت در محدوده ۶۰ دلار نوسان می‌کند، سطحی که ۳۰ دلار پایین‌تر از قیمت سر به سر بودجه عربستان است (۹۱ دلار به‌گفته صندوق بین‌المللی پول)، بنابراین پیش‌بینی می‌شود که مقامات ریاض برای حفظ سرمایه‌گذاری‌ها مجبور به استقراض بیشتر خواهند بود.

افزایش تولید اوپک پلاس و فشار بر قیمت نفت

از ۱ آوریل، اوپک پلاس مطابق با توافق جدید، تولید نفت را حدود ۱۳۸ هزار بشکه در روز افزایش داده است. اما همین افزایش عرضه می‌تواند قیمت‌ها را تحت فشار بگذارد و مانع از رسیدن به قیمت مطلوب مورد نیاز برای تامین بودجه عربستان شود.

کاهش سوددهی آرامکو و تأثیر بر بودجه

شرکت نفتی آرامکو به‌عنوان منبع اصلی درآمد دولت سعودی نیز در سال ۲۰۲۵ پرداخت سود سهام خود را ۳۰٪ کاهش داده است؛ این یعنی درآمد عربستان از طریق سهام‌داری مستقیم (۸۱.۵٪) و غیرمستقیم (از طریق صندوق سرمایه‌گذاری عمومی PIF به میزان ۱۶٪) نیز کاهش خواهد یافت. سود کل پرداختی آرامکو برای ۲۰۲۵ حدود ۸۵.۴ میلیارد دلار اعلام شده که نسبت به سال گذشته (۱۲۴ میلیارد دلار) کاهش چشمگیری دارد.

کسری بودجه و استقراض بیشتر عربستان

• مجموع مخارج دولت در سال ۲۰۲۵ حدود ۳۴۲ میلیارد دلار برآورد شده
• درآمدهای دولت نیز حدود ۳۱۶ میلیارد دلار پیش‌بینی می‌شود
• این رقم منجر به کسری ۲۷ میلیارد دلاری (۱۰۱ میلیارد ریالی) می‌شود، معادل ۲.۳٪ از تولید ناخالص داخلی

برای جبران این کمبود، دولت عربستان قصد دارد با استقراض بیشتر و استفاده از فرصت‌های بازار بدهی، پروژه‌های کلیدی مانند طرح‌های چشم‌انداز ۲۰۳۰ را ادامه دهد.

بر اساس پیش‌بینی‌ها، بدهی عمومی عربستان تا پایان سال ۲۰۲۵ به ۲۹.۹٪ تولید ناخالص داخلی خواهد رسید که از ۲۹.۳٪ در سال ۲۰۲۴ کمی بالاتر است.

تعدیل پروژه‌ها برای حفظ ثبات مالی

آژانس رتبه‌بندی اعتباری فیچ در آخرین گزارش خود هشدار داده است که عربستان ممکن است برای حفظ تعادل مالی، ناچار به تعدیل و بازنگری در پروژه‌های عمرانی و توسعه‌ای شود. این تغییرات ممکن است به روند تنوع‌بخشی اقتصاد از نفت به سایر بخش‌ها آسیب بزند.

ریسک‌های جهانی و تأثیر بر درآمد نفتی عربستان

در شرایطی که آمریکا سیاست‌های تعرفه‌ای جدیدی را دنبال می‌کند و روابط دیپلماتیک جهانی دچار تنش شده، تقاضا برای نفت ممکن است کاهش یابد. کاهش رشد اقتصادی در آمریکا و چین نیز می‌تواند به کاهش بیشتر قیمت نفت و در نتیجه کاهش درآمد عربستان منجر شود.

همچنین دولت ترامپ از عربستان خواسته است که نزدیک به یک تریلیون دلار سرمایه‌گذاری بیشتر در این کشور انجام دهد. در صورتی که پادشاهی عربستان بخواهد این خواسته را عملی کند، مجبور به تحمل فشار بیش از پیش بر روی بودجه خود است.

اگر قیمت نفت در سال ۲۰۲۵ در همین حوالی باقی بماند (حدود ۶۰ دلار)، عربستان یا باید استقراض بیشتری انجام دهد یا اجرای پروژه‌های عظیم خود را به تعویق بیندازد. در هر دو حالت، چالش‌های بزرگی برای تحقق چشم‌انداز ۲۰۳۰ در راه خواهد بود.