چین؛ سلطان بازار خودروهای برقی

به گزارش وبگاه الجزیره قطر، شرکت تسلا که شاید شناخته‌شده‌ترین تولیدکننده خودروهای برقی در بازارهای غربی باشد، فروش خود را در سه ‌ماه اول سال جاری نسبت به مدت مشابه در سال 2023 به میزان 20درصد کاهش داد و قیمت سهام آن از ابتدای سال تا کنون بیش از 25درصد کاهش ‌یافته است. به‌گفته کارشناسان، این شرایط حداقل تا حدی به دلیل ظهور فضای بسیار رقابتی است، زیرا شیائومی که در اصل یک تولیدکننده گوشی‌های هوشمند است و دفتر مرکزی آن در پکن قرار دارد، اولین خودروی برقی خود – SU7 – را همین چند هفته پیش عرضه کرد. رقابت تولیدکنندگان چینی، سازندگان غربی خودروهای برقی را مجبور کرده است که بنشینند و نظاره‌گر باشند. ایلان ماسک، رئیس تسلا، در دیداری با تحلیلگران در ژانویه امسال اظهار کرد: مشاهده ما به‌طور کلی این است که شرکت‌های خودروساز چینی، رقابتی‌ترین شرکت‌های خودروسازی در جهان هستند و من فکر می‌کنم آنها خارج از چین موفقیت چشمگیری خواهند داشت.

میزان محبوبیت و ایمنی خودروهای برقی چینی

به گفته آژانس بین‌المللی انرژی، مشاور انرژی مستقر در پاریس، خودروهای برقی چینی در حال حاضر 60درصد از فروش جهانی را تشکیل می‌دهند. تسلا و BYD طی چند سال اخیر برای کسب سهم بازار رقابت تنگاتنگی را آغاز کرده‌اند. طبق گزارش شرکت تحقیقات بازار «ترند فورس»، در فوریه سال 2024، تولیدکنندگان چینی در حال حاضر سه جایگاه از پنج جایگاه برتر را برای سهم بازار جهانی در اختیار دارند که «بی. وای. دی» با سهم 17درصد، در صدر قرار دارد.

این در حالی است که فولکس‌واگن آلمان با سهم 4.6درصد از بازار در جایگاه پنجم قرار دارد. در مقام مقایسه، تولیدکنندگان چینی تنها 0.1درصد از فروش جهانی خودروهای برقی را در سال 2012 – فقط 12 سال پیش – در اختیار داشتند. طبق گزارش 12365Auto، یک وب‌سایت چینی که کیفیت خودرو را با استفاده از سیستمی که تعداد ایرادهای موجود به ازای هر ده‌هزار خودروی فروخته‌شده را شمارش می‌کند، می‌گوید خودروهای تسلا با کمترین میزان نقص در رتبه‌های اول و سوم (برای مدل‌های مختلف خودرو) قرار دارند. بااین‌حال درصد تفاوت در خطاهای بین تسلا و سایر خودروهای برقی چینی ناچیز و حاشیه‌ای محسوب می‌شود.

در‌حال‌حاضر، برخی از مدل‌های خودروهای برقی چینی برای مصرف‌کنندگان خودرو در اروپا در دسترس هستند؛ اما در ایالات متحده نه. نزدیک‌ترین کشور به ایالات متحده که در آن خودروهای برقی چینی فروخته می‌شود مکزیک است -که این خودروها آنجا تا حدودی ارزان‌تر هستند. قیمت مدل دلفین مینی، ساخت شرکت «بی. وای. دی» در مکزیک 21هزار دلار است. این در حالی است که ارزان‌ترین خودروی مشابه در مقام مقایسه، نیسان لیف با قیمت 29هزار دلار یا شورولت بولت با حدود 27هزار دلار است. با‌این‌حال به دلیل رقابت ناشی از سایر رقبای چینی، ‌قیمت دلفین مینی در چین فقط 9640هزار است.

چرا خودروهای برقی چینی رقابتی هستند؟

بخش خودروهای برقی در چین از حمایت‌های مالی گسترده از جمله یارانه‌های عظیم در کنار معافیت‌های مالیاتی برای مصرف‌کنندگان و تولیدکنندگان برخوردار است. طبق گزارش‌ها از سال 2024، خریداران چینی از پرداخت مالیات بابت خرید خودروهای تمام برقی با رنج حداقل 200کیلومتر برای هر بار شارژ معاف هستند. در ژوئن سال گذشته، چین بسته حمایتی به ارزش 71.8میلیارد دلار از معافیت‌های مالیاتی نقل‌و‌انتقال را ارائه کرد که قرار است طی چهار سال اجرایی شود. بر این اساس خودروهای برقی با قیمت حداکثر 4144دلار در سال جاری تا سقف 2072دلار در سال‌های 2026 و 2027 از معاف مالیاتی برخوردار خواهند بود.

بر اساس گزارش مؤسسه کیل، یک اندیشکده آلمانی که به چین مشاوره می‌دهد، دولت چین همچنین یارانه‌هایی به ارزش حداقل 3.7میلیارد دلار به شرکت BYD اعطا کرده است. خودروهای برقی چینی نسبت به نمونه‌های مشابه غربی ارزان‌تر هستند، زیرا بخش عمده‌ای از فرآیند تولید مربوط به ساخت باتری خودرو توسط خود شرکت‌های چینی انجام می‌شود. اگرچه بزرگ‌ترین معدن کبالت در جمهوری دموکراتیک کنگو در آفریقا واقع است، این شرکت‌های چینی هستند که کبالت را در این معادن پردازش می‌کنند. علاوه بر این، چین کنترل سومین معدن بزرگ لیتیوم در جهان واقع در یاجیانگ، استان سیچوان در جنوب غربی چین را در اختیار دارد. لیتیوم و کبالت مواد اولیه ضروری برای ساخت باتری‌هایی هستند که برق خودروهای الکتریکی را تامین می‌کنند.

کشورهای غربی کجا ایستاده‌اند؟

خودروسازان غربی نیز برای تولید خودروهای برقی، از دولت‌های خود معافیت‌های مالیاتی دریافت می‌کنند. به‌ عنوان ‌مثال، قانون کاهش تورم ایالات متحده که در سال 2022 به تصویب رسید، به مصرف‌کنندگان این امکان را می‌دهد در قبال خرید خودروهای الکتریکی جدید و دست‌دوم، از 3750 تا 7500دلار اعتبار مالیاتی برخوردار شوند. این ارقام تقریبا دو تا سه برابر بیشتر از ارقامی است که مصرف‌کنندگان چینی از آن برخوردار هستند. در همین حال، دولت ایالات متحده در حال بررسی تدابیر شدیدتری برای کاهش شتاب و آهنگ موفقیت خودروهای برقی چینی در مقابل خودروهای تولید داخل در آمریکاست.

همچنین در راستای محافظت از سهم بازار خودروی ایالات متحده، دولت بایدن برای افزایش تعرفه واردات خودروهای برقی چینی از جانب نمایندگان کنگره تحت‌فشار قرار دارد. در دوران ریاست‌جمهوری دونالد ترامپ، دولت او 25درصد تعرفه مضاعف برای خودروهای چینی وضع کرد. در حال حاضر ایالات متحده روی تمام خودروهای وارداتی تعرفه 2.5درصدی اعمال می کند. این در حالی است که طبق قوانین جدید، تعرفه واردات خودروهای چینی به 27.5درصد افزایش خواهد یافت. دونالد ترامپ حتی وعده وضع تعرفه‌های 100درصدی برای خودروهای چینی تولیدی در مکزیک را داده است.

بااین‌حال، اتحادیه اروپا برای تمامی خودروهای وارداتی تعرفه 10درصدی وضع می‌کند. این شرایط می‌‌تواند راه را برای ورود خودروهای برقی چینی بیشتری در اروپا باز کند زیرا تعرفه‌های فعلی کمتر از تعرفه‌های ایالات متحده است. بااین‌حال یکی از نگرانی‌هایی که در میان سیاستمداران اروپایی مطرح شده، بهره‌مندی بازار خودروهای برقی چین از حمایت‌های «ناعادلانه» دولتی است و این پرسش را مطرح کرده که آیا لازم است تعرفه‌های خودروهای چینی در آینده افزایش یابد؟

اما ماه گذشته، وزارت بازرگانی ایالات متحده اعلام کرد در حال انجام بررسی و تحقیقاتی در خصوص مخاطرات احتمالی امنیتی خودروهای چینی برای امنیت ملی کشور است. در ماه فوریه، بایدن طی سخنانی نسبت به مخاطراتی که متوجه خودروسازی ایالات متحده است هشدار داد و گفت: « سیاست‌های چین می‌تواند بازار ما را با وسایل نقلیه‌اش اشباع کند و امنیت ملی کشور را به ‌عنوان ‌مثال از طریق گردآوری جمع‌آوری داده‌های حساس شهروندان، و زیر‌ساخت‌های کشور و ارسال برای چین، به مخاطره بیندازد.»

آینده خودروهای برقی

خودروهای برقی ساخت ایالات متحده، تنها با رقابت تولیدکنندگان چینی مواجه نیستند. هزینه‌های مرتبط همچنان مانع بزرگی برای استفاده گسترده‌تر از خودروهای برقی از جانب مصرف‌کنندگان است و خودروهای بنزینی، کماکان مقرون‌به‌صرفه‌تر هستند. بااین‌حال، مواد خام برای تولید باتری‌های خودروهای برقی مانند نیکل، لیتیوم و کبالت برای استخراج از معادن رفته‌رفته ارزان‌تر می‌شوند. طبق گزارش ماه مارس موسسه گلدمن ساکس با عنوان «شش گام بعدی برای مقابله با تورم کالاهای حامی طبیعت»،‌ هزینه بسته باتری‌ها 30درصد از هزینه کل تولید یک خودروی برقی را تشکیل می‌دهد. این گزارش تخمین می‌زند که با کاهش هزینه‌های تولید باتری، این نسبت در فاصله سال‌های 2040-2030 به 15 تا 20درصد کاهش یابد.

رشد و رونق بازار خودروهای برقی فقط محدود به ایالات متحده، اروپا و چین نیست. هند هم شاهد رشد قابل‌توجهی در بازار خودروهای برقی بوده است. طبق اعلام فدراسیون انجمن‌های فروشندگان خودرو (FADA) که در دهلی مستقر است، در فاصله ماه‌های آوریل 2023 تا مارس 2024، بازار خودروهای برقی هند با 91درصد افزایش سالانه نسبت به سال گذشته به 1.5میلیون خودرو در سال گذشته رسیده است. در مقایسه، ایالات متحده 1.8میلیون و چین 8میلیون خودرو فروخته‌اند. علاوه بر این، هند نیز وارد بازار صادرات خودرهای برقی شده است. شرکت چند‌ملیتی «استلانتیس» که حاصل ادغام دو گروه پی‌اس‌ای و فیات‌کرایسلر است، اخیرا صادرات خودروهای برقی را از هند با نام تجاری سیتروئن آغاز کرده است.