نقشه‌راه پرهزینه اروپا برای وداع با انرژی روسیه / بلندپروازی سیاسی یا واقع‌گرایی اقتصادی؟
لندن – ایرنا – اتحادیه اروپا با انتشار یک نقشه‌راه ۹ مرحله‌ای مدعی شده است که قصد دارد وابستگی انرژی خود به روسیه را تا سال ۲۰۳۰ به‌طور کامل قطع کند؛ طرحی بلندپروازانه که اگرچه در ظاهر با شعار استقلال انرژی و همبستگی قاره سبز ارائه شده، اما در عمل با هزینه‌های نجومی، چالش‌های زیرساختی و تردیدهای جدی در زمینه واقع‌گرایی اقتصادی مواجه است.
به گزارش ایرنا ، کمیسیون اروپا در سندی با عنوان «نقشه‌راه برای پایان واردات انرژی از روسیه» اعلام کرده است که اجرای این برنامه در واکنش به تحولات ژئوپلیتیک به‌ویژه جنگ در اوکراین و با هدف افزایش تاب‌آوری انرژی و کاهش نفوذ سیاسی روسیه طراحی شده است. این سند، 9 محور کلیدی برای گذار از انرژی روسیه را ترسیم می‌کند که شامل اقدامات مختلفی از افزایش بهره‌وری انرژی و توسعه انرژی‌های تجدیدپذیر گرفته تا تنوع‌بخشی به واردات و ذخیره‌سازی استراتژیک انرژی می‌شود.
9 محور اصلی طرح عبارتند از، گسترش زیرساخت‌های گاز طبیعی مایع (LNG)، افزایش بهره‌وری در مصرف، تسریع پروژه‌های انرژی تجدیدپذیر، ایجاد سازوکارهای قیمت‌گذاری هماهنگ، خرید مشترک انرژی در سطح اتحادیه، حمایت از خانوارهای آسیب‌پذیر، سرمایه‌گذاری در هیدروژن سبز، نوسازی شبکه‌های انتقال، و تقویت همکاری با شرکای انرژی غیروابسته به روسیه.
با آنکه در این سند بر همبستگی سیاسی و ضرورت اقدام فوری تاکید شده، اما بررسی‌های نهادهای مستقل از جمله آژانس بین‌المللی انرژی و همچنین داده‌های داخلی کمیسیون اروپا نشان می‌دهد اجرای کامل این نقشه‌راه مستلزم سرمایه‌گذاری بیش از 300 میلیارد یورویی تا پایان دهه جاری است. تنها در بخش انرژی‌های تجدیدپذیر، اتحادیه اروپا باید سالانه حدود 50 میلیارد یورو بیشتر از بودجه فعلی هزینه کند. همچنین نوسازی شبکه‌های انتقال و ذخیره‌سازی به‌ویژه در کشورهای شرقی اروپا با موانع فنی و مالی گسترده‌ای مواجه است.
برخی تحلیلگران اروپایی، از جمله در اندیشکده‌های اقتصادی بروکسل، معتقدند که این برنامه بیش از آنکه یک راه‌حل اجرایی باشد، بیشتر یک بیانیه سیاسی در تقابل با روسیه تلقی می‌شود. به گفته این تحلیلگران، اتحادیه اروپا هنوز نتوانسته است درباره منابع جایگزین، به‌ویژه در زمینه تامین بلندمدت گاز، به اجماع برسد. همچنین بسیاری از کشورهای عضو نگران پیامدهای اجتماعی افزایش قیمت انرژی در سال‌های پیش‌رو هستند؛ مسئله‌ای که پیش از این نیز اعتراضات گسترده‌ای را در فرانسه و آلمان به همراه داشته است.
با وجود آنکه اتحادیه اروپا هدف‌گذاری کرده تا پیش از سال 2030 به استقلال کامل از انرژی روسیه برسد، داده‌های موجود تردیدهایی جدی در خصوص تحقق این هدف ایجاد کرده است. به‌عنوان نمونه، آمار رسمی کمیسیون اروپا در سال 2024 نشان می‌دهد که روسیه همچنان بیش از 15 درصد از گاز وارداتی اروپا را تامین می‌کند و در حوزه نفت نیز برخی پالایشگاه‌های شرقی قاره هنوز وابسته به نفت روسیه هستند.
اگرچه نقشه‌راه جدید اتحادیه اروپا نشانگر عزم این بلوک برای کاهش نفوذ روسیه در ساختار انرژی اروپا است، اما تناقض میان اهداف سیاسی و واقعیت‌های اقتصادی و فنی، اجرای موفق این طرح را با تردیدهایی جدی مواجه کرده است. در حالی‌که بروکسل از «استقلال راهبردی» سخن می‌گوید، بسیاری از کارشناسان هشدار می‌دهند که هزینه‌های سنگین، نبود هماهنگی درون‌اتحادیه‌ای و رقابت جهانی برای منابع جایگزین، می‌تواند این نقشه‌راه را به پروژه‌ای پرهزینه و کم‌ثمر تبدیل کند.
منبع: ایرنا