سونامی تعرفه‌‌‌‌‌ها در بازار نفت
دنیای اقتصاد – حمید ملازاده :
در سال‌هایی که دونالد ترامپ با شعار «حفاری، حفاری، حفاری» به‌قدرت رسید، بسیاری از فعالان صنعت نفت و گاز آمریکا گمان می‌بردند در آستانه دوران طلایی قرار گرفتهاند. حمایت‌های مالی قابلتوجه، بیش از ۷۵میلیون دلار، از سوی صنعت سوخت‌های فسیلی به کمپین انتخاباتی او، امید به بازگشت به شکوه پیشین را درمیان غول‌های انرژی زنده کرد، اما اکنون، همان سیاست‌هایی که قرار بود نجاتبخش باشند، در حال تبدیلشدن به بزرگ‌ترین بحران این صنعت طی دو دهه‌گذشته هستند.
در هفته‌ای سرنوشت‌‌‌‌‌ساز، دو اقدام کلیدی ترامپ – وضع تعرفه‌های سنگین بر کالاهای وارداتی و درخواست برای افزایش تولید اوپک‌پلاس- همانند دو لبه قیچی، صنعت نفت آمریکا را در میانه فشار بی‌سابقه‌‌‌‌‌ای قراردادند. بازارها لرزیدند، قیمت نفت سقوط کرد و شرکت‌های بزرگ و کوچک با افتی کم‌‌‌‌‌سابقه در ارزش سهام مواجه شدند.
اثرات فرامرزی تعرفه‌‌‌‌‌ها
در روزهای اخیر، ترامپ دور جدیدی از تعرفه‌‌‌‌‌ها را اعلام‌کرده که ده‌‌‌‌‌ها کشور و بلوک تجاری را هدف قرارداده‌اند. این تعرفه‌‌‌‌‌ها که از نظر موسسه مالی جی‌‌‌‌‌پی‌‌‌‌‌مورگان بزرگ‌ترین افزایش مالیات بر مردم آمریکا از سال1968 تاکنون تلقی شده‌اند، به‌سرعت بازارهای جهانی را دچار شوک کردند. هرچند نفت و گاز از لحاظ فنی از این تعرفه‌‌‌‌‌ها مستثنی شدند، اما اثرات کلان اقتصادی، قیمت‌ها و تقاضای جهانی را دچار رکود ساخت. وضع تعرفه‌هایی تا 49درصد بر کشورهایی مانند ویتنام و کامبوج – مناطقی که انتظار می‌رفت طی دهه‌آینده حدود 25درصد از رشد تقاضای انرژی جهان را تامین کنند – به‌معنای ضربه‌‌‌‌‌ای استراتژیک به آینده صادرات انرژی آمریکا محسوب می‌شود. با تضعیف رشد اقتصادی در آسیای جنوب‌‌‌‌‌شرقی، تقاضای نفت نیز با افت مواجه خواهدشد و این در حالی است که تجار آمریکایی بر صادرات به این بازارها حساب ویژه‌ای باز کرده‌بود.
فاجعه‌‌‌‌‌بارتر از کرونا
یک روز پس از اعلام تعرفه‌‌‌‌‌ها، اوپک‌پلاس اعلام کرد؛ تولید خود را از ماه آینده به میزان 411هزار بشکه در روز افزایش خواهد داد؛ رقمی فراتر از پیش‌بینی‌‌‌‌‌ها که به‌معنای فشرده‌‌‌‌‌سازی سه‌‌‌‌‌ماهه رشد عرضه در یک ماه است و این درخواست، نه از سوی مصرف‌کنندگان یا کشورهای واردکننده، بلکه از سوی کاخ‌سفید و شخص ترامپ مطرح‌شده بود. نتیجه؟ قیمت نفت وست‌تگزاس از روز چهارشنبه تا جمعه، حدود 14درصد سقوط کرد و به 62دلار در هر بشکه رسید. سطحی پایین‌تر از هزینه سربه‌سر حفاری در بیشتر مناطق آمریکا که طبق نظرسنجی فدرال دالاس حداقل 65 دلار برآورد شده‌است. این کاهش، نهتنها سودآوری حفاری‌‌‌‌‌های جدید را به چالش کشیده، بلکه اساسا چشم‌‌‌‌‌انداز رشد را به نقطه صفر نزدیک کرده‌است.
«روری جانستون»، تحلیلگر باسابقه بازار نفت، این وضعیت را بی‌سابقه‌‌‌‌‌تر از شوک اولیه کرونا توصیف‌کرده و می‌گوید: «در حال‌حاضر، توقف برنامه‌های سرمایه‌گذاری اولیه حتی شدیدتر از شوک کووید است. انگار همه‌چیز یخ زده و هیچ‌‌‌‌‌کس برای حفاری جدید داوطلب نمی‌شود، برخلاف ادعاهای کاخ‌سفید.»
ریزش گسترده سهام
افت قیمت طلای‌سیاه و نااطمینانی حاصل از سیاست‌های اقتصادی ترامپ، موجی از فروش را در بازار سهام به راه‌انداخته است. شرکت‌های کوچک‌تر مانند Diamondback Energy و Matador Resources در کمتر از یک هفته به ترتیب 20 و 22درصد از ارزش بازار خود را از‌دست‌دادند. ارزش سهام هالیبرتون، غول خدمات حفاری، 20درصد در یک هفته و 50درصد در 12 ماه گذشته افت و ارزش سهام Nabors تنها در پنج روز گذشته 30درصد سقوط کرده‌است. حتی شرکت‌های بزرگ نیز در امان نمانده‌‌‌‌‌اند؛ سهام اکسون‌موبیل بیش از 10درصد سقوط‌کرده و دست‌‌‌‌‌کم 55میلیارد دلار از ارزش بازارش را از دست داده‌است. شورون و آکسی‌‌‌‌‌دنتال نیز به ترتیب 13 و 15درصد کاهش ارزش را تجربه کرده‌اند. در حوضه پرمین – ارزان‌ترین نقطه استخراج نفت در آمریکا – قیمت نفت زیر 61 دلار به‌معنای توقف عملیات جدید خواهد بود؛ این در حالی است که سیاست‌های تعرفه‌‌‌‌‌ای ترامپ باعث افزایش بهای بسیاری از تجهیزات حفاری مانند لوله‌‌‌‌‌های فولادی شده‌است.
قیمت این لوله‌‌‌‌‌ها تنها در یک ماه حدود 30درصد افزایش‌یافته و این سیر صعودی، حاشیه سود شرکت‌ها را به‌شدت تهدید می‌کند. افزون بر بازار نفت، بازار گاز طبیعی نیز آسیب‌‌‌‌‌پذیر است. شاخص قیمت گاز هنری هاب در روز جمعه حدود 6درصد کاهش‌یافت. با اینکه گاز از لیست تعرفه‌‌‌‌‌ها خارج‌شده، کشورهای هدف این تعرفه‌‌‌‌‌ها – مانند اتحادیه اروپا، چین و کشورهای آسیای جنوب‌‌‌‌‌شرقی – دقیقا همان‌‌‌‌‌هایی هستند که واردکننده گاز مایع آمریکا به‌شمار می‌روند. طبق گزارش‌ها، از ابتدای سال‌تاکنون هیچ قرارداد جدیدی برای صادرات LNG آمریکا امضا نشده؛نشانه‌‌‌‌‌ای نگران‌‌‌‌‌کننده برای آینده این صنعت. «ریچل زیمبا»، تحلیلگر کلان اقتصادی، می‌گوید: «تعرفه‌‌‌‌‌ها نهتنها تقاضا را کاهش داده‌اند، بلکه عرضه و سرمایه‌گذاری را نیز مختل کرده‌اند. هزینه‌ها بالا رفته و انگیزه‌‌‌‌‌ها پایین آمده‌‌‌‌‌اند. آن چیزی که ترامپ امید داشت در عرضه نفت و گاز آمریکا اتفاق بیفتد، در حال‌حاضر عملا منتفی شده‌است.»
بی‌‌‌‌‌اعتمادی جهانی
شاید مهم‌ترین تاثیر سیاست‌های تعرفه‌‌‌‌‌ای ترامپ، نهتنها در رقم‌‌‌‌‌ها بلکه در ذهنیت سرمایه‌گذاران باشد. بازارهای جهانی اکنون به این نتیجه رسیده‌‌‌‌‌اند که دولت آمریکا هیچ قاعده قابل‌‌‌‌‌اعتمادی برای تجارت ندارد و در هر لحظه ممکن است با تصمیماتی ناگهانی، بنیان‌‌‌‌‌های تجارت‌جهانی را زیر و رو کند. «آرناب داتا»، مدیر اجرایی موسسه Employ America می‌گوید: «هیچ‌‌‌‌‌کس اطمینان ندارد که سیاست تعرفه‌‌‌‌‌ای فردا چگونه خواهد بود. این بی‌‌‌‌‌اعتمادی، فضای سرمایه‌گذاری را مختل‌کرده و حتی ممکن است تبعاتی در سطح رکود جهانی ایجاد کند.» صنعت نفت آمریکا که روزی رویای تسلط جهانی را در سر داشت، اکنون در میانه توفانی کامل از فشارهای تقاضا، هزینه‌های بالای تولید، کاهش سرمایه‌گذاری و بی‌‌‌‌‌ثباتی سیاستی قرارگرفته‌است، اگرچه دولت ترامپ تلاش‌کرده با ظاهر حمایت‌‌‌‌‌گرایانه، چهره‌‌‌‌‌ای مطلوب نزد شرکت‌های انرژی داشته‌باشد، اما ترکیب بی‌سابقه تعرفه‌‌‌‌‌ها، فشار بر اوپک و تضعیف بازارهای نوظهور، چیزی جز فاجعه برای نفت آمریکا به‌همراه نداشته‌است. تاریکی پیش‌‌‌‌‌رو فقط با تغییر رویکردهای تجاری و بازگشت به سیاست‌های مبتنی بر ثبات و منافع مشترک قابل‌مهار است؛ امری که فعلا هیچ نشانی از آن در افق دیده نمی‌شود.
منبع: دنیای اقتصاد