سازش با آمریکا، راه نجات پاناما؟!

به گزارش ایرنا ، «دونالد ترامپ» رئیس‌جمهوری آمریکا در جریان سخنرانی خود در کنگره به تاریخ پنجم مارس (15 اسفند) ‌ قصد خود برای باز پس‌گیری کانال پاناما را تکرار کرد و گفت: ما آن را پس می‌گیریم.

‌این در حالی بود که اوایل همان روز، اعلام شد که قراردادی میان شرکت آمریکایی «بلک‌راک» و شرکت «هاچیسون» (Hutchison) مستقر در هنگ کنگ که دو بندر ورودی (Balboa , Cristóbal) را مدیریت می‌کند، امضا شده است.

دولت پاناما امیدوار بود که این توافق بحران دیپلماتیک با آمریکا بر سر کانال را کاهش دهد. این بحران نه تنها کاهش نیافت، ترامپ از این توافق به عنوان معیاری برای موفقیت سیاست خود استفاده کرد و به نظر می‌رسد که این یک اولویت اصلی برای دولت او باشد: کانال پاناما قبل از گرینلند و اوکراین اولین مورد در بخش سیاست خارجی سخنرانی او بود.

وخامت روابط میان پاناما و آمریکا نه تنها تشدید شده بلکه نشان‌دهنده شکستی آشکار در سیاست دولت پاناما مبنی بر سازگاری با واشنگتن استشبکه تلویزیونی سی‌ان‌ان شامگاه 14 مارس (24 اسفند) گزارش داد که دولت ترامپ به طور رسمی بررسی گزینه‌های نظامی احتمالی برای به دست گرفتن کانال پاناما را درخواست کرده است. طبق این گزارش، دولت ترامپ از کارکنان وزارت دفاع خواسته است «گزینه‌های نظامی معتبر» تهیه کنند تا «دسترسی منصفانه و بدون مانع نیروهای نظامی و اقتصادی آمریکا به کانال پاناما را تامین کنند».

بر این اساس، وخامت روابط میان دو کشور نه تنها تشدید شده بلکه نشان‌دهنده شکستی آشکار در سیاست دولت پاناما مبنی بر سازگاری با واشنگتن است. فقدان پاسخی مشخص از سوی دولت پاناما که از برخی لفاظی‌ها فراتر نمی‌رود، همچنین بازتابی از ناهماهنگی استراتژیک این کشور است.

راهبرد پاناما در برابر ترامپ

پس از نادیده گرفتن ابتدایی سخنان ترامپ به عنوان رئیس‌جمهوری منتخب آمریکا، دولت پاناما در اواخر دسامبر (اوایل دی ماه) برای آرام کردن آمریکا اقدام و اعلام کرد که یک شرکت مستقر در ایالات متحده، مطالعات امکان‌سنجی پروژه قطار «پاناما- دیوید» که ابتدا اوسط دولت چین انجام شده بود را به روزرسانی خواهد کرد.

پس از اینکه ترامپ سوگند یاد کرد، پاناما همچنین تصمیم گرفت بنادر پاناما را به عنوان تلاشی بیشتر برای جلب نظر دولت جدید آمریکا مورد حسابرسی قرار دهد.

این سیاست پاناما با سفر «مارکو روبیو» وزیر امور خارجه آمریکا به این کشور ادامه یافت؛ روبیو در نخستین ماموریت رسمی خود در خارج از کشور راهی پاناما شد و «خوسه رائول مولینو» رئیس‌جمهوری پاناما اعلام کرد که کشورش به مشارکت در طرح «یک پهنه- یک راه» چین پایان می‌دهد.

آمریکا همچنین مدعی شد که پاناما عبور رایگان به کشتی‌های جنگی آمریکایی از کانال را اعطا کرده است؛ ادعایی که توسط مقام‌های پانامایی رد شد. پاناما همچنین در ماه فوریه، صدها مهاجر اخراج شده از آمریکا که به طور عمده اتباع کشورهای ثالث و آسیایی بودند را پذیرفت.

در سازمان ملل، پاناما از حمایت قطعنامه مجمع عمومی درباره اوکراین خودداری کرد و در مقابل، از قطعنامه آمریکا در شورای امنیت حمایت کرد، که به تصویب آن منجر شد؛ تصمیم برای حمایت از قطعنامه پیش‌نویس ایالات متحده را می‌توان منعکس‌کننده ناهماهنگی استراتژیک فعلی در پاناما در نظر گرفت.

امتناع پاناما از رای مثبت به قطعنامه حمایت از اوکراین در حالی بود که مولینو پس از روی کارآمدن به عنوان رئیس‌جمهوری پاناما متعهد شد که این کشور از رای خود در شورای امنیت «بر اساس رفتار متقابلی که باید در روابط بین‌الملل مدیریت شود، استفاده خواهد کرد، زیرا می‌داند که در صحنه بین‌المللی، کشورهایی به رای پاناما نیاز دارند و بنابراین با آنها سازگار خواهد بود». چنان چه پاناما و یک کشور دیگر رای ممتنع می‌دادند، رای شورای امنیت تصویب نمی‌شد و علاوه بر تحکیم رویکرد جنگ‌طلبانه غرب علیه روسیه، پیامی به منزله حمایت پاناما از خودمختاری خود در رابطه با آمریکا ارسال می‌شد.

بنابراین در طول بحران دوجانبه کنونی، پاناما همچنین تمایلی به استفاده از مکانیسم‌های مختلفِ در اختیار نداشته است و روایت مقام‌های ارشد این کشور، مانند اظهارات مولینو که «من به نمایندگی از پاناما و همه پانامایی‌ها، این توهین جدید به حقیقت و حیثیت ما به عنوان یک ملت را رد می‌کنم» با اقدامات آن در خارج از کشور همخوانی ندارد.

دستورکار آمریکا در پاناما

برخی تحلیلگران بر این باورند که ترامپ صرفاً قصد دارد امتیازات بیشتری از پاناما به دست آورد و خواسته‌های حداکثری او به عنوان یک تاکتیک مذاکره عمل می‌کند، اما سخنرانی این سیاستمدار جمهوری‌خواه در کنگره نشان می‌دهد که او در مورد بازپس‌گیری کنترل مستقیم آمریکا بر کانال پاناما جدی است و بدون توجه به امتیازات پاناما، او به تلاش برای رسیدن به این هدف ادامه خواهد داد.

از دست دادن مالکیت کانال پاناما که مرکز ثقل هویت این کشور است، به فاجعه‌ای همچون استعمار مجدد این کشور منجر خواهد شدآنچه واضح است اینکه پاناما می‌بایست سیاست سازگارانه خود در برابر آمریکا را کنار بگذارد، که تنها می‌تواند به تشدید تقاضاها و مطالبه‌های آمریکا برای حذف نفوذ چین و به ضرر حاکمیت ملی پاناما منجر شود.

در این چارچوب، سیاست جایگزین برای پاناما می‌تواند همسویی با نظم بین‌المللی مبتنی بر قوانین باشد که ایجاد هم‌افزایی با کشورهای همفکری (با فراتر رفتن از دوگانه ایالات متحده و چین) را شامل می‌شود که همچون کانادا، مکزیک، گرینلند و دانمارک تحت تاثیر آمریکا نیز قرار گرفته‌اند.

از طرفی، اگر آمریکا تهاجمی غیرقانونی را آغاز کند، به شدت به اعتبار آن در منطقه آسیب می‌رساند و زمینه برای تقویت حضور چین را تقویت می‌کند.

بدیهی است اگر چه پاناما تا کنون متحد سرسخت آمریکا بوده و حتی از به رسمیت شناختن «نیکلاس مادورو» رئیس‌جمهوری ونزوئلا امتناع کرده است، آمریکا تمایل دارد با چشم‌پوشی از این همراهی همیشگی و با هدف قرار دادن حاکمیت پاناما، منافع ملی این کشور را در اولویت قرار دهد. در این چارچوب، از دست دادن مالکیت کانال پاناما که مرکز ثقل هویت این کشور است، به فاجعه‌ای همچون استعمار مجدد این کشور منجر خواهد شد.

منبع: ایرنا