زرادخانه چین در برابر ترامپ: جنگ تجاری، نسخه چینی دارد!
با گسترش تنش‌های تجاری میان ایالات متحده و چین به عنوان دو اقتصاد بزرگ جهان، تحلیلگران به دنبال آن هستند تا حرکت بعدی دو کشور را حدس بزنند.
برای درک بهتر اقدامات ترامپ و پاسخ چین می‌توان به اظهارات مقامات چینی و آمریکایی و همینطور تجربه سیاست‌های تجاری تهاجمی دولت اول ترامپ (2018–2020) مراجعه کرد.
در آن زمان چین مجموعه‌ای از ابزارهای سیاستی متنوع را به کار گرفت تا با استفاده از آن تأثیر منفی تعرفه‌های آمریکا را خنثی کند یا کاهش دهد. در ادامه به بررسی این ابزارها می‌پردازیم.
اقدامات تلافی‌جویانه تعرفه‌ای
پاسخ مستقیم به تعرفه‌ها با اعمال تعرفه‌های متقابل بر واردات از آمریکا، خصوصاً بر اقلام کشاورزی (مثل سویا، گوشت، ذرت).
این تعرفه‌ها به صورت مستقیم به ایالت‌های کشاورز مانند آیووا، اوهایو، و نبراسکا صدمه می‌زند. ایالت‌هایی که به عنوان مهم‌ترین طبقه رای جمهوری‌خواهان شمرده می‌شوند.
در سال ۲۰۱۹ ترامپ مجبور شد تا نزدیک به ۲۸ میلیارد دلار یارانه به کشاورزان اعطا کند تا تاثیر تعرفه‌های چین بر این افراد را خنثی کند.
تضعیف کنترل‌شده نرخ یوآن
بانک مرکزی چین (PBOC) در برهه‌هایی اجازه داده یوآن در برابر دلار تضعیف شود، تا از صادرات چین در برابر تعرفه‌های آمریکا محافظت شود.
هر چند این اقدام ریسک فشار تورمی داخلی دارد، اما به عنوان یک ابزار سیاستی در مواقع تنش شدید قابل استفاده است.
در واقع همین امروز نیز ارزش یوان در برابر دلار به پایین‌ترین سطح خود در تاریخ رسیده است.
حمایت هدفمند از صنایع حساس
دولت چین با ارائه یارانه و وام‌های ترجیحی از صنایعی که تحت فشار مستقیم تعرفه‌ها قرار دارند (مانند فناوری، فولاد، کشاورزی) حمایت می‌کند.
این حمایت گاه از طریق کانال‌های شبه‌دولتی (SOEs) و گاه از طریق بانک‌های دولتی انجام می‌شود.
پرداخت یارانه می‌تواند صنایع چینی را رقابتی نگه دارد و به آنها کمک کند تا حتی با تعرفه بالایی که ایالات متحده وضع می‌کند، محصولات خود را به فروش برسانند. اگرچه تعرفه صد درصدی که ایالات متحده علیه چین اعلام کرده است احتمالا به معنای صفر شدن صادرات از چین به آمریکا است.
تنوع‌بخشی به زنجیره تأمین و بازارهای صادراتی
چین در سال‌های اخیر تلاش کرده وابستگی به بازار آمریکا را کاهش دهد، از جمله با:
گسترش مشارکت‌های تجاری منطقه‌ای مثل پیمان RCEP
توسعه ابتکار کمربند و جاده (BRI)
افزایش تجارت با کشورهای جنوب شرق آسیا، آفریقا و آمریکای لاتین
گسترش بازارهای تجاری چین باعث فشار بیش از پیش بر صادرکنندگان آمریکایی خواهد شد چرا که شرکت‌های چینی جایگزین شرکت‌های آمریکایی (خصوصا شرکت‌های خرد آمریکایی) خواهد شد.
علاوه بر اینکه شرکت‌های خرد چینی می‌توانند از موهبت مواد اولیه ارزان قیمت داخلی و همینطور یارانه استفاده کنند در حالی که احتمالا شرکت‌های آمریکایی از چنین قابلیتی بهره‌مند نخواهند بود.
محدودسازی دسترسی به بازار داخلی
در واکنش به محدودیت‌های آمریکا بر فناوری‌های چینی (مانند Huawei)، چین نیز ممنوعیت‌های متقابل بر شرکت‌های آمریکایی اعمال کرده یا تهدید به آن کرده است.
همچنین فهرست شرکت‌های “غیرقابل اعتماد” تدوین شده تا به‌صورت هدفمند فشار متقابل ایجاد شود.
بازار یک میلیارد و ۳۰۰ میلیون نفره چین می‌تواند جمعیت جذابی برای شرکت‌های آمریکایی باشد که با خروج آن، کشورهای دیگر می‌توانند وارد آن شده و این مساله برای شرکت‌های تکنولوژیک آمریکایی می‌تواند منفی باشد.
کنترل سرمایه و بازار ارز
چین با محدود کردن جریان سرمایه خروجی و تقویت کنترل‌های ارزی، از نوسانات ناشی از جنگ تجاری جلوگیری می‌کند.
همچنین بازار بدهی داخلی را به عنوان جایگزین جذب سرمایه‌گذاری خارجی تقویت کرده است.
همچنین چین بیش از ۷۰۰ میلیارد دلار اوراق خزانه‌داری آمریکا در اختیار دارد که می‌تواند با فروش آن در بازار، اقدام به ایجاد تنش در بازار اوراق خزانه‌داری آمریکا کند که مهم‌ترین بازار در این کشور است.
طبق ادعای رویترز، چین به بانک‌ها اعلام کرده است که خرید دلار را متوقف کنند و برای کنترل بازار ارز دی این کشور اقدام به فروش دلار کنند.
چنین اقداماتی احتمالا به این دلیل است که بازار سرمایه چین کنترل شود و نوسانات زیادی را تجربه نکند.
در واقع چین به طور کلی تمرکز خود را بر کنترل بازار داخلی خود قرار داده است تا اعتماد سرمایه‌گذاران را جلب کند در حالی که ایالات متحده با اتخاذ تصمیمات خلق الساعه سرمایه‌گذاران را بیش از پیش می‌ترساند.
یکی از نکات مثبت در فضای فعلی این است که چین تاکنون از اقدامات تلافی‌جویانه مستقیم علیه آمریکا خودداری کرده است، و به جای آن، تمرکز را بر حمایت داخلی از اقتصاد و بازارها گذاشته است.
این رویکرد ممکن است کوتاه‌مدت از نظر رسانه‌ای کم‌اثرتر باشد، اما از نظر مدیریت ریسک در بازارهای مالی، آرامش نسبی ایجاد کرده است.
در شرایطی که تیتر اخبار محرک اصلی نوسانات بازار هستند، حرکت چین به سمت مدیریت داخلی به‌جای مقابله مستقیم، به کاهش تنش‌ها کمک می‌کند.
چین در حال ارسال پیامی آرام‌تر به بازارهاست، با تمرکز بر ثبات اقتصادی داخلی به‌جای مقابله فوری با آمریکا. این تصمیم می‌تواند به کنترل فضای پرتنش فعلی کمک کند، هرچند همچنان باید منتظر واکنش‌های رسمی‌تر در روزهای آینده بود.