جزئیات طرح اصلاح آموزش عالی روسیه و حذف مقطع کارشناسی‌ارشد
مسکو- ایرنا- رئیس دانشگاه معدن سن‌پترزبورگ با اشاره به فرمان رئیس‌جمهور روسیه در زمینه بهبود نظام آموزش عالی با هدف تأمین نیازهای بلندمدت داخلی، از گام‌های این کشور در مسیر حذف مقطع کارشناسی ارشد و افزایش هدفمند دوره کارشناسی به ۶ سال خبر داد.
پروفسور ولادیمیر لیتویننکو در گفت و گوی اختصاصی با خبرنگار ایرنا در مسکو به تشریح جزئیات برنامه آزمایشی اصلاح نظام آموزشی عالی در روسیه و چرایی و اهداف آن پرداخت.
لیتویننکو که دانشگاه تحت مدیریت وی در رتبه چهارم دانشگاه‌های جهان در دسته‌بندی اصلی مهندسی-استخراج مواد معدنی و صنایع معدنی بنا بر ارزیابی آژانس رتبه‌بندی QS انگلیس قرار دارد، به خبرگزاری جمهوری اسلامی گفت که این دانشگاه تنها مرکز آموزش عالی در روسیه است که در حال حاضر برای دومین سال متوالی یک پروژه آزمایشی برای بهبود فرآیند آموزش نیروی انسانی را در داخل خود اجرا می‌کند.
رئیس دانشگاه معدن سن پترزبورگ خاطرنشان کرد: این دانشگاه تابستان 2025 آخرین فارغ‌التحصیلان کارشناسی ارشد را خواهد داشت و در سال 2026، آخرین فارغ‌التحصیلان کارشناسی.
وی افزود: ما به طور کامل به یک چرخه آموزشی واحد به مدت 6 سال، منتقل خواهیم شد.
متن کامل این گفت و گو را در ادامه بخوانید:
چرا اصلاح نظام آموزشی روسیه در دستور کار قرار گرفت؟ آیا نظام آموزش عالی قبلی به اهداف خود نرسیده بود؟
طبق آمارهای ما، بسته به رشته خاص، از سه تا 11 درصد از فارغ‌التحصیلان دانشگاه‌های فنی روسیه پس از اتمام دوره کارشناسی وارد بازار کار می‌شوند. پس از دوره کارشناسی ارشد، که ظرفیت پذیرش در آن به طور قابل توجهی کمتر است، یعنی تنها 30 تا 40 درصد از ظرفیت کارشناسی، هشت تا 9 درصد از فارغ‌التحصیلان در شرکت‌ها استخدام می‌شوند.
اینجا، یک سؤال منطقی مطرح می‌شود: بقیه فارغ‌التحصیلان کجا می‌روند؟ چرا دولت، کسب‌وکارها و خود دانشگاه‌ها در آموزش آنها سرمایه‌گذاری می‌کنند؟ آمار این دسته از فارغ‌التحصیلان، عدد کوچکی نیست.
صحبت در مورد «آموزش رایگان» فقط می‌تواند از جانب افرادی باشد که از زندگی واقعی بسیار دور هستند. حقوق استادان، خرید تجهیزات لازم برای تحقیقات علمی، بازسازی خوابگاه‌ها و ساختمان‌های آموزشی؛ همه اینها به سرمایه‌گذاری‌های هنگفتی نیاز دارد.
به تبلیغ ایده‌های نئولیبرال و اینکه بااستعدادترین فارغ‌التحصیلان کارشناسی برای تحصیل در مقطع کارشناسی ارشد به کشورهای به اصطلاح توسعه‌یافته غربی بروند و در آنجا بمانند و پتانسیل فکری این کشورها را افزایش دهند، نیاز نداریم
بله، خود دانشجویان برای تحصیل خود پولی پرداخت نمی‌کنند، اما اگر دولت به عنوان کارفرما عمل کند، باید اثربخشی سرمایه‌گذاری‌های مالی خود را مدیریت کند، که در حال حاضر در سطح بالایی نیست. اما این همه ماجرا نیست.
البته مهم‌ترین موضوع، ایدئولوژی است. به طور کلی، تبلیغ ایده‌های نئولیبرال و به طور خاص، اینکه بااستعدادترین فارغ‌التحصیلان کارشناسی برای تحصیل در مقطع کارشناسی ارشد به کشورهای به اصطلاح توسعه‌یافته غربی بروند و در آنجا بمانند و پتانسیل فکری این کشورها را افزایش دهند، ما به این نیاز نداریم.
ما باید سیستم جانشینی نسل‌ها را در تولیدات روسیه بازگردانیم، به مهندسان جوان انگیزه دهیم تا در بخش واقعی اقتصاد داخلی کار کنند.
و اینگونه دانشگاه معدن سن‌پترزبورگ در زمینه ایجاد اصلاحات در نظام آموزش عالی روسیه پیشتاز شد؟
در ماه مه 2023، ولادیمیر پوتین، رئیس جمهور فدراسیون روسیه، فرمانی را با عنوان «درباره برخی مسائل مربوط به بهبود نظام آموزش عالی» امضا کرد که هدف آن بهبود کیفی فرآیند آموزش نیروی انسانی برای تامین نیازهای بلندمدت بخش‌های مختلف اقتصاد داخلی است.
دانشگاه ما، تنها دانشگاه در کشور روسیه است که در حال حاضر برای دومین سال متوالی یک پروژه آزمایشی برای بهبود فرآیند آموزش نیروی انسانی را در داخل خود اجرا می‌کند.
تابستان آینده ما آخرین فارغ‌التحصیلان کارشناسی ارشد را خواهیم داشت و در سال 2026، آخرین فارغ‌التحصیلان کارشناسی.
ما به طور کامل به یک چرخه آموزشی واحد، با استثنائات نادر به مدت 6 سال، منتقل خواهیم شد.
آنگونه که اشاره کردید، مدت دوره کارشناسی به 12 ترم افزایش می‌یابد؛ آیا تغییراتی در مدل آموزش هم ایجاد خواهد شد؟
اساس این مدل، تاکید بر یادگیری دانش‌های بنیادی در دو سال اول، افزایش مدت کارآموزی‌های تولیدی، مهارت‌های تکمیلی فراتر از رشته تحصیلی دانشجو، اما ضروری برای آینده او است.
بدیهی است که اگر یک معدن‌کار یا زمین‌شناس مهارت‌هایی در حوزه دیجیتال، اقتصاد، مدیریت داشته باشد یا دارای حرفه‌های کارگری باشد، سازگاری او در هنگام شروع به کار زمان بسیار کمتری می‌برد، که این یکی از مهم‌ترین وظایف مشترک دانشگاه و کارفرما است.
بنا بر طرح آزمایشی، دانشجویان مقطع کارشناسی در 12 ترم (6 سال) حداقل باید هشت مهارت حرفه‌ای تکمیلی را یاد بگیرند
یادگیری واحدهای آموزشی تکمیلی توسط دانشجویان به حل این مساله کمک می‌کند. این واحدها به تدریج، در طول تمام 12 ترم، به موازات برنامه اصلی به عنوان دروس اختیاری مطالعه می‌شوند. جوانان باید حداقل هشت مهارت حرفه‌ای تکمیلی و دو تخصص کارگری را به انتخاب خود کسب کنند.
به عنوان مثال، اگر در مورد مشاغل کارگری صحبت کنیم، در یکی از پایگاه‌های آموزشی دانشگاه معدن در سابلینو می‌توان برنامه‌های آموزش حرفه‌ای تکمیلی مانند اپراتور استخراج نفت و گاز، راننده دستگاه حفاری، لوله‌کش خطوط لوله و بسیاری دیگر را فرا گرفت. اما در ابتدا، در مرحله اول، دانشجویان باید مهارت‌های خود را در شبیه‌سازها تقویت کنند.
نمایندگان رشته‌های نفت و گاز می‌توانند این کار را در مجموعه آموزشی-شبیه‌سازی «حفاری در فلات قاره» دانشگاه ما که با همکاری شرکت نُواتک ایجاد شده است، انجام دهند، و دانشجویان دانشکده مکانیک و ماشین‌سازی نیز در شبیه‌سازهای (شرکت‌های) کاترپیلار و بِلاز.
طیف برنامه‌های تکمیلی شامل دوره‌هایی برای یادگیری زبان انگلیسی فنی، نرم‌افزارهایی که توسط زمین‌شناسان، مهندسان معدن و نفت‌کاران استفاده می‌شوند، کسب دانش بیشتر در زمینه فناوری‌های اپتوالکترونیک لیزری، ابزارهای اندازه‌گیری و کنترل و حتی گذراندن دوره‌های پیشرفته‌ی فن بیان، که برای توانایی استدلال صحیح در مورد موضع خود ضروری هستند، می‌شود.
ما تاکید ویژه‌ای بر توسعه نهاد مربی‌گری داریم، زیرا وظیفه ما، از جمله، تربیت میهن‌پرستان روسیه است که هدف خود را نه تنها موفقیت شخصی، بلکه پیشرفت کل جامعه می‌دانند. نه مصرف‌کنندگان، بلکه سازندگانی که آماده حل وظایف دولتی هستند.
بنابراین، برای هر گروه از دانشجویان سال اول یک مربی تعیین می‌شود که هم مسئول سازگاری دانش‌آموزان دیروزی با محیط آکادمیک ناآشنا و هم مسئول کار تربیتی است.
پس از ترم سوم، بخشی از مسئولیت نتیجه‌بخش بودن آموزش دانشجویان بر عهده مربیان آموزشی تخصصی است. وظایف آنها، به عنوان مثال، شامل توصیه‌هایی در مورد انتخاب موضوع پایان‌نامه، مشارکت در آماده‌سازی آن، ارتباط غیررسمی، از جمله در مورد مسائل سیاسی است.
حذف دوره کارشناسی ارشد چه تاثیری بر افزایش کیفیت آموزش و تامین نیروی کار ماهر در روسیه خواهد داشت؟
تجربه ما مورد توجه بسیاری از دانشگاه‌های دیگر و نیز وزارت علوم روسیه قرار گرفته است. نتایج کار ما با ارزیابی سطح بالایی از سوی کارفرمایان همراه شد و این بدان معناست که ما در مسیر درستی قرار داریم.
ما با اصلاحات صورت گرفته در فرایند نظام آموزش، معنا و هدف‌گذاری آموزش مهندسان را که از دست رفته بود، بازمی‌گردانیم.
اصلاح نظام آموزشی روسیه به ابتکار رئیس‌جمهور پوتین آغاز شده است، زیرا نظام کنونی آموزش عالی، پاسخگوی منافع کشور ما نیست
اکنون این تصمیمات، که به ابتکار رئیس جمهور روسیه آغاز شده‌اند، باید گسترش یابند، زیرا نظام کنونی آموزش، مطمئناً، پاسخگوی منافع کشور ما نیست.
در سال 2025، دانشگاه معدن سن پترزبورگ با یک قالب به‌روز شده همکاری با شرکای صنعتی خود وارد می‌شود.
بیش از 300 شرکت صنعتی قبلاً قرارداد «مشارکت آکادمیک» را با این دانشگاه امضا کرده‌اند. از جمله «روسال»، «گازپروم‌نفت»، «تات‌نفت»، «شرکت مس روسیه»، «اورال‌کالی»، «سیلوویه ماشینی»، «مترواستروی پایتخت شمالی»، «بلاز» و «کارخانه تراکتورسازی مینسک».
مدت کلی تسلط بر مهارت‌ها و تجربه کاری برای دانشجویان دانشگاه معدن به 50 هفته افزایش یافته است، از جمله کارآموزی تولیدی و پیش از فارغ‌التحصیلی – حداقل 22 هفته و کارآموزی هشت هفته‌ای به عنوان مهندس کارآموز.
روش‌شناسی و هماهنگی فرآیند کسب مهارت‌های عملی توسط دانشجویان، کنترل کیفیت آن، بر عهده گروه ویژه «مهارت‌ها و تجربه عملی» است.
مربی تولیدی دانشجو از طرف شرکت و مربی از میان کارکنان دانشگاه به طور همزمان عضو این گروه هستند، که این امر امکان حل سریع تمام مسائل جاری را فراهم می‌کند.
مشارکت تولیدکنندگان در ترکیب کمیسیون دفاع از پایان‌نامه دانشجویان الزامی شده است.
پایان نامه دانشجویان به چه شکل خواهد بود؟ و دانشجویان با چه مهارت‌هایی فارغ‌التحصیل خواهند شد؟
ساختار خود پایان‌نامه شامل سه بخش خواهد بود: فناوری، اقتصادی و علمی.
تمام دانشجویان دانشگاه معدن تا زمان فارغ‌التحصیلی حداقل هشت مهارت حرفه‌ای تکمیلی (از تسلط بر نرم‌افزارهای تخصصی تا فن بیان) و دو تخصص کارگری، به انتخاب خود، خواهند داشت.
منبع: ایرنا