تماس مستقیم ایران با رهبران عرب؛ پیام جدید تهران برای منطقه چیست؟

در شرایطی که تنش‌های سیاسی میان ایران و ایالات متحده آمریکا مجدداً افزایش یافته، رئیس‌جمهور ایران در اقدامی بی‌سابقه، با سران ۱۰ کشور عربی منطقه تماس تلفنی برقرار کرد. این اقدام، نه تنها یک حرکت نمادین در سیاست خارجی ایران محسوب می‌شود، بلکه می‌تواند فصل تازه‌ای از دیپلماسی همسایگی و تعامل فعال با جهان عرب را رقم بزند.

پیام تماس‌های دیپلماتیک برای منطقه

همزمان با ارسال و دریافت پیام‌های دیپلماتیک بین ایران و آمریکا – در قالب پاسخ به نامه دونالد ترامپ – تماس رئیس‌جمهور ایران با رهبران عربی، نشان‌دهنده تلاش تهران برای مدیریت بحران و کاهش تنش‌های احتمالی از مسیر گفت‌وگو و تعامل منطقه‌ای است.

تحلیل‌گران معتقدند که این تماس‌ها می‌تواند یک استراتژی پیشگیرانه برای جلوگیری از ورود منطقه به فاز ناآرامی‌های امنیتی باشد؛ چرا که قدرت‌های منطقه‌ای به‌خوبی می‌دانند که تبدیل شدن به میدان جنگ نیابتی یا مستقیم میان ایران و آمریکا، پیامدهای جبران‌ناپذیری خواهد داشت.

تغییر موضع کشورهای عربی خلیج‌فارس نسبت به ایران

به گزارش وب‌سایت تحلیلی میدل‌ایست‌آی، برخی کشورهای عربی حاشیه خلیج‌فارس از جمله قطر، عمان و امارات، به دولت آمریکا اطلاع داده‌اند که اجازه استفاده از خاک و پایگاه‌های نظامی‌شان را برای حمله به ایران نخواهند داد. این سیاست به وضوح نشان می‌دهد که برخلاف دوره اول ریاست‌جمهوری ترامپ که برخی کشورهای عربی در سیاست فشار حداکثری بر ایران مشارکت داشتند، اکنون سیاست بی‌طرفی فعال جایگزین شده است.

بی‌طرفی فعال؛ نه سکوت، بلکه میانجی‌گری

در حالی که برخی تصور می‌کنند بی‌طرفی کشورهای عربی به معنای کناره‌گیری از درگیری است، شواهد حاکی از آن است که این کشورها پا را فراتر گذاشته‌اند و در پی ایفای نقش میانجی میان تهران و واشنگتن هستند.

کشورهایی نظیر عمان، قطر و امارات در سال‌های گذشته سابقه میانجی‌گری بین ایران و غرب را داشته‌اند و اکنون نیز به نظر می‌رسد تلاش‌هایی در جهت کاهش تنش و بازگشت به میز مذاکره آغاز کرده‌اند. حتی احتمال می‌رود عربستان سعودی نیز با فرض بالا گرفتن تنش‌ها، در ماه‌های آینده مسیر مشابهی را در پیش بگیرد.

جمع‌بندی

تماس‌های اخیر رئیس‌جمهور ایران با سران کشورهای عربی، نشانه‌ای از تحرک تازه در سیاست خارجی ایران در خاورمیانه است. سیاستی که به دنبال دور کردن منطقه از بحران و ایجاد پیوندهای جدید دیپلماتیک است. این تماس‌ها را می‌توان به عنوان زمینه‌سازی برای بازسازی روابط منطقه‌ای و آغاز دیالوگ‌های سازنده میان کشورهای همسایه دانست.