سهام‌عدالت در سال 99

طرح سهام عدالت با تقسیم بخشی از سهام دولت در 49 شرکت دولتی بین بیش از 49 میلیون ایرانی، بی شک یکی از بزگترین طرح های اقتصادی اجرا شده و همه‌گیر ترین آن ها بوده است. حالا و بعد از گذشت نزدیک به 15 سال، این طرح به آخرین مراحل اجرایی خود یعنی انتقال سهام، به مشمولین رسیده است.

این فرآیند از اردیبهشت امسال شروع شد و تا سال 1400 ادامه خواهد داشت. در نتیجه قصد داریم تا در آستانه سال جدید به بررسی روند طی شده در طرح سهام عدالت بپردازیم و در ادامه ضمن بررسی این سبد سهام، روند تغییرات ارزش آن را بررسی کنیم و در نهایت به دنبال اتفاقاتی باشیم که در سال آینده پیش روی مشمولین این طرح قرار خواهند گرفت.

در طرح سهام عدالت، بر مبنای سیاست های کلی اصل 44 قانون اساسی و با هدف فقر زدایی و توزیع ثروت؛ دولت وقت مجاز شمرده شد تا 40 درصد از مجموع ارزش شرکت های قابل واگذاری در اصل 44 را به 6 دهک پایین درآمدی اختصاص دهد.

فرآیند شناسایی مشمولین این طرح در 18 مرحله و با اختصاص سهام به مددجویان کمیته امداد و سازمان بهزیستی شروع شد. در نهایت بر اساس آمار ارائه شده جمعا 49 میلیون و 226 هزار و 193 نفر در این فرآیند مشمول دریافت سهام عدالت شدند.

ارزش سهام عدالت

در اولین ماه های بعد از آزادسازی سهام عدالت، ارزش این سهام همپای رشد شاخص ها، بالا رفت تا جاییکه اواسط مرداد ماه شاهد ارزش بیش از 20 میلیون تومانی برای سبد 530 هزار تومانی سهام عدالت بودیم. اما با شروع روند نزولی بازار و افت قابل توجه قیمت ها، سهام عدالت هم بخش قابل توجهی از ارزش خود را از دست داد و قیمت این سهام با افت نزدیک به 50 درصدی نسبت به بالاترین اعداد ثبت شده، در پایان دیماه به حدود 10 میلیون تومان رسید. در نمودار زیر می‌توانید روند تغییرات ارزش سبدهای 530 و یک میلیون تومانی سهام عدالت را مشاهده نمائید. (تغییرات قیمت بدون در نظر گرفتن سهام جایزه ارائه شده است)

دقت داشته باشید که در ماه‌های گذشته تعدادی از شرکت‌های حاضر در سبد سهام عدالت افزایش سرمایه‌ی قابل توجهی داشته‌اند.

این افزایش سرمایه‌ها عموما از محل تجدید ارزیابی دارایی‌ها یا اندوخته انجام شده و در نتیجه با دریافت سهام جایزه، تعداد سهام موجود در سبد سهام عدالت افزایش یافته است.

در حال حاضر هنوز دارایی مشمولان سهام عدالت در سامانه‌های فروش، بروزرسانی نشده و در نتیجه اعداد اعلام شده برای ارزش روز دارائی، بدون در نظر گرفتن این سهام جایزه ارائه شده است. در نمودار زیر مقایسه‌ای بین ارزش روز سهام عدالت ضمن در نظر گرفتن سهام جایزه با شاخص کل انجام شده است.

چه شرکت‌هایی در سبد سهام عدالت قرار دارند؟

سبد سهام عدالت شامل بخشی از سهام دولت در 49 شرکت مشمول اصل 44 بوده که 36 مورد از آن‌ها در بازارهای بورس یا فرابورس قابل معامله هستند.

در حال حاضر سهام مربوط به این 36 شرکت در دو روش مستقیم و غیر مستقیم در اختیار مشمولان قرار گرفته و باقیمانده سهام شرکت‌های غیر بورسی به زودی و از طریق تشکیل یک هلدینگ در اختیار مشمولان قرار خواهد گرفت. در نمودار زیر به مقایسه سهم شرکت‌های مختلف از ارزش پورتفو سهام عدالت پرداخته‌ایم.

نمودار زیر سهم صنایع مختلف از پورتفو سهام عدالت را نمایش می‌دهد.

این دو نمودار به ما نشان می‌دهد که تغییرات چه سهم‌ها و صنایعی، تاثیر بیشتری بر ارزش سهام عدالت خواهد داشت.

بر این اساس گروه‌های محصولات شیمیایی، فلزات اساسی، فرآورده‌های نفتی و بانک‌ها و موسسات اعتباری بیشترین تاثیر را در ارزش پورتفو سهام عدالت به خود اختصاص داده‌اند.

در نمودار زیر می‌توانید تغییرات ارزش سهام حاضر در هریک از این صنایع را برای سبد 530 هزار تومانی و با در نظر گرفتن تاثیر سهام جایزه مقایسه کنید.

4 سوال اساسی

با شروع فرآیند آزادسازی سهام عدالت، سوالات بسیار زیادی ایجاد شد که در این مدت پاسخ تعداد قابل توجهی از آن‌ها مشخص شد و تعدادی نیز همچنان بی پاسخ مانده است. اما چهار سوال اساسی‌تر که در این مدت پاسخ داده شد به شرح زیر است:

تکلیف سهام شرکت‌های غیر بورسی سهام عدالت چه خواهد شد؟

با شروع واگذاری سهام عدالت این سوال ایجاد شد که تکلیف سهام شرکت‌های غیر بورسی این طرح چه خواهد شد. در نهایت اعلام شد که این سهام از طریق تأسیس یک هلدینگ در اختیار کلیه مشمولان سهام عدالت قرار خواهد گرفت. در این روش سهام هلدینگ به نسبت میزان دارایی افراد از سهام عدالت به آن‌ها اختصاص پیدا خواهد کرد.

سود سال 98 سهام عدالت چطور پرداخت خواهد شد؟

تاکنون سود مربوط به سال‌های 96 و 97 به مشمولین سهام عدالت پرداخت شده ، اما سوال اینجاست که تکلیف سود سال 98 چه خواهد شد.

موضوع محاسبه و پرداخت سود سال 98؛ با توجه به مصادف شدن زمان آزادسازی این سهام با برگزاری مجامع سالیانه شرکت‌ها و فروش بخشی از سهام توسط گروهی از مشمولین، با پیچیدگی‌های خاصی مواجه شد.

در نهایت این موضوع باعث شد تا فرآیند محاسبه و تقسیم سود شرکت‌های حاضر در این لیست یکبار دیگر به صورت متمرکز انجام شود. در نتیجه سود سال 98 درست مثل سود سال‌های قبل به حساب ثبت شده توسط مشمولین، نزد سازمان خصوصی سازی واریز خواهد شد.

توجه داشته باشید که از سال آینده پرداخت سود سالیانه در روش غیر مستقیم توسط شرکت‌های سرمایه‌گذاری استانی و در روش مستقیم از طریق خود شرکت‌ها انجام خواهد شد.

تکلیف سهام جایزه‌ی شرکت‌های حاضر در این لیست چه خواهد شد؟

در ماه‌های بعد از آزادسازی سهام عدالت، تعدادی از شرکت‌های حاضر در این سبد، اقدام به افزایش سرمایه از محل تجدید ارزیابی یا اندوخته کردند که در نتیجه تعدادی سهام جایزه به هر یک از سهامداران این شرکت‌ها تعلق گرفت.

با توجه به اینکه در زمان انجام این افزایش سرمایه‌ها فرآیند آزادسازی سهام عدالت انجام شده بود، مشمولین انتظار داشتند که سهام جایزه در پورتفو سهام عدالت آن‌ها نمایش داده شود اما این اتفاق نیفتاد.

با توجه به آخرین مصاحبه‌های انجام شده، عدم بروزرسانی تعداد سهام در پورتفوهای نمایش داده شده برای مشمولین بدلیل برخی محدودیت‌های فنی رخ داده و سهام جایزه‌ تا قبل از آزادسازی کامل سهام عدالت یا همزمان با آن، در اختیار مشمولین قرار خواهد گرفت.

مدیران شرکت های سرمایه گذاری استانی چطور انتخاب خواهند شد؟

مطابق قانون، وظیفه انتخاب مدیران بر عهده هیئت مدیره منتخب مجمع عمومی شرکت می‌باشد. در این راستا سهامدارانی که واجد شرایط مدیریت در نهادهای مالی هستند و روش مدیریت غیر مستقیم را انتخاب کرده‌اند، می‌توانند ضمن ارائه درخواست برای شرکت در انتخابات این شرکت‌ها اقدام کنند.

در ماه‌های گذشته، اکثر شرکت‌های سرمایه‌گذاری استانی از سهامداران خود خواستند تا ضمن ثبت نام و احراز هویت در سجام، در مجمع عمومی این شرکت‌ها که به صورت الکترونیکی برگزار می‌شود شرکت کنند. با این وجود به دلیل به حد نصاب نرسیدن تعداد حاضرین در جلسه، این مجامع برگزار نشدند و باید منتظر برگزاری نوبت دوم آن‌ها باشیم.

در سال 1400 رخ خواهد داد

با توجه به مصوبات شورای عالی بورس در زمینه آزادسازی سهام عدالت، سال 1400، سال پایان یافتن فرآیند آزادسازی سهام عدالت خواهد بود. در این راستا انتظار داریم تا پایان سال 1400 مواردی از قبیل انتقال سهام عدالت متوفیان، انتقال سهام عدالت به پورتفو سهامداران و امثال آن اجرایی شود. لیست زیر مهمترین اتفاقاتی است که طی سال 1400 در انتظار مشمولین این سهام خواهد بود:

• آزاد سازی 40 درصد باقیمانده
• انتقال سهام عدالت به پورتفو کارگزاری‌ها در روش مستقیم
• بروزرسانی تعداد سهام و انتقال سهام جایزه به پورتفو
• تعیین تکلیف سهام عدالت متوفیان
• تشکیل هلدینگ سهام عدالت و انتقال سهام آن به مشمولین این طرح
• تعیین تکلیف طرح جاماندگان سهام عدالت
• برگزاری مجمع عمومی شرکت‌های سرمایه‌گذاری استانی و تعیین اعضای هیئت مدیره آن‌ها