الزام شورای رقابت به تغییر سبک عملکرد

در این مطب آخرین خودرو به الزام شورای رقابت به تغییر سبک عملکرد در سیاست گذاری های خود بخصوص بازار خودرو می پردازیم.

رقابت در اقتصاد؛ از تئوری تا واقعیت بازار ایران

در علم اقتصاد و به‌طور کلی در تمامی بازارها از رقابت برای افزایش کیفیت، راندمان، تولید و توسعه وضعیت بازار استفاده می‌شود. در ایران اما وضعیت متفاوت است؛ قطعاً اسم شورای رقابت را شنیده‌اند و احتمالاً این عبارت را بیشتر در اخبار خودرویی شنیده‌اید.

شورای رقابت؛ نهادی با نیت خوب و نتیجه بحث‌برانگیز

سال‌ها پیش شورای رقابت برای جلوگیری از انحصار در صنایع تاسیس شد، اما متاسفانه در بیشتر موارد حاشیه‌های بسیاری را به بار آورد. در صنعت خودرو، بسیاری از کارشناسان معتقدند که شورای رقابت با قیمت‌گذاری دستوری موجب ایجاد و افزایش زیان انباشته خودروسازان شده است.

قیمت‌گذاری دستوری؛ ریشه زیان انباشته خودروسازان

این موضوع را از بسیاری جهات می‌توان بررسی کرد و به صحت این گفته پی برد؛ برای مثال در کشور ما، به‌ویژه طی چند سال اخیر، به دلیل افزایش تحریم‌ها، عدم وجود ثبات اقتصادی، حذف تامین‌کنندگان خارجی معتبر، ممنوعیت سوئیفت و همچنین اختلال در انتقال مالی بین‌بانکی، خودروسازان برای تامین قطعات خود با مشکلات بسیاری مواجه بودند. از سوی دیگر، به دلیل نوسان لحظه‌ای نرخ ارز و تخصیص بدون برنامه‌ریزی منابع ارزی، خودروسازان ناچار به پرداخت هزینه‌هایی به مراتب بالاتر از حالت معمول بودند که این عامل خود باعث افزایش قیمت تولید می‌شد؛ اما به دلیل قیمت‌گذاری دستوری، آن‌ها مجوز افزایش قیمت محصول را نداشتند. در نتیجه، پروسه ایجاد و افزایش زیان انباشته در خودرو سازی ایران آغاز شد.

از تحریم تا بی‌ثباتی؛ چالش‌های پیچیده تولید خودرو

تحریم‌ها، محدودیت‌های بانکی و نوسانات ارزی دست‌به‌دست هم دادند تا تامین قطعه و تولید خودرو برای خودروسازان ایرانی به یک چالش تمام‌عیار تبدیل شود. در این وضعیت، خودروسازان هزینه‌های بیشتری را متحمل شدند، اما اجازه افزایش قیمت محصولات را نداشتند و همین موضوع چرخه زیان انباشته را تشدید کرد.

شورای رقابت؛ فرمول‌هایی که راه‌حل نبودند

شورای رقابت برای جلوگیری از این موضوع و همچنین حفظ صلاحیت و سپس بقای خود، با ارائه فرمول‌های متعدد و متفاوت در بازه‌های زمانی گوناگون و موافقت نهادهای بالاتر، قیمت خودروها را افزایش می‌داد؛ اما واقعیت این بود که این افزایش قیمت‌ها و فاصله زمانی ارائه قیمت‌های جدید، به‌هیچ‌وجه برای تولیدکنندگان و همچنین ثبات بازار لازم و کافی نبود.

حذف و بازگشت؛ چرخه تکراری یک نهاد پرحاشیه

در نتیجه، با گذشت زمان و افزایش اعتراضات متعدد از سوی نهادها و مردم، گزاره حذف شورای رقابت مطرح شد و حتی در مقطعی این شورا حذف شد، اما در نهایت دوباره برقرار شد.

راهکار پیشنهادی؛ تصمیم‌گیری در اختیار خودروسازان؟

با خصوصی شدن مدیریت ایران‌خودرو و درک ضرورت مدیریت خصوصی، اهمیت اقتصاد و بازار آزاد و نیاز به پویایی، تغییر جدی در عملکرد و ساختار شورای رقابت به یک چالش اساسی تبدیل شده است. یکی از پیشنهاداتی که برای حل این چالش مطرح شده، واگذاری قدرت تصمیم‌گیری و اجرای فرمول قیمت‌گذاری شورای رقابت به هیات‌مدیره خودروسازان است؛ چراکه با این اقدام، پروسه پیچیده و فرساینده بروکراسی اداری و رفت‌و‌برگشت‌های متعدد بین خودروساز، شورای رقابت و دیگر مراجع ذی‌صلاح حذف می‌شود. به بیان ساده‌تر، به‌جای آنکه شورای رقابت مسئول قیمت‌گذاری باشد، این وظیفه بر عهده خودروسازان قرار گیرد تا با توجه به شناخت از فرایند تولید، پیشنهاد قیمت دهند و در نهایت پس از ارائه آخرین و جدیدترین صورت‌های مالی به ناظران، قیمت‌گذاری نهایی صورت پذیرد.

پارادوکس شورای رقابت در اقتصاد آزاد

واقعیت این است که فارغ از اینکه چه راهکار جایگزینی بهترین گزینه باشد، وجود شورای رقابت با کارکرد فعلی، یک پارادوکس عجیب است؛ چراکه در یک بازار آزاد، دولت یا حاکمیت صرفاً نقش ناظر را ایفا می‌کند و هر تولیدکننده‌ای که اصول را رعایت نکند یا کیفیت محصولش با قیمت آن همخوانی نداشته باشد، توسط مشتریان و بازار به‌صورت خودکار حذف می‌شود. اما در ایران، به دلیل انحصار دیرینه، این چرخه معیوب همچنان ادامه دارد.

آینده بازار خودرو؛ مسکن یا درمان؟

شاید شورای رقابت برای مدتی به‌عنوان مُسکن عمل کرده باشد، اما در طول زمان خود به یکی از دردهای بازار خودرو تبدیل شده است. امید است که در اسرع وقت، این شورا با تغییر جدی در عملکرد، این بار نه‌تنها مُسکن، بلکه به یک درمان واقعی تبدیل شود؛ چه از طریق واگذاری قیمت‌گذاری به بخش خصوصی، چه با حذف کامل شورا و چه با تغییر نقش آن به یک نهاد ناظر ـ هر راهکاری که بهترین نتیجه را برای صنعت خودرو و بازار به همراه داشته باشد.

خواندنی؛ ماشین پرنده چیست ؟

منبع: آخرین خودرو