اخراج‌های گسترده در آمریکا چه درس‌هایی برای جهان دارد؟

اخراج‌های دسته جمعی و گسترده در آمریکا پس از روی کار آمدن ترامپ در چند ماه گذشته ، شروعی بدون مشکل جدی داشته، اما به نظر می‌رسد اعتراضات گسترده اجتماعی نیروی کار در این کشور را نیز به دنبال داشته باشد.

طبق گزارش رویترز ، اخراج گسترده نیروی کار ، بخشی از تلاش‌های گسترده دونالد ترامپ رئیس جمهور آمریکا برای کوچک سازی است. این برنامه کارکنان بانک‌ها، کارگران جنگل، ده‌ها هزار کارمند دولتی و حتی دانشمندان فعال در برخی حوزه‌ها را هدف قرار داده است. برنامه‌ای که توسط ایلان ماسک، میلیاردر حوزه فناوری و بزرگترین حامی کمپین انتخاباتی ترامپ، رهبری می شود.

دولت ترامپ از ابتدای ژانویه 2025 برنامه اصلاح ساختاری و کاهش تعداد کارکنان دولت فدرال را با سرعت اجرا کرده است. وی پس از آنکه برای دومین بار رئیس جمهور آمریکا شد گفت که قصد جدی دارد تا دستگاه دولت فدرال را به طور گسترده‌ بازسازی و کوچک اما کارآمد کند. برنامه‌ای که کارشناسان آن را دارای اهداف چندمنظوره می‌دانندجغرافیای اخراج نیروی انسانی در دولت ترامپ

گزارش رسانه‌های بین المللی نهادهای مختلف دولت آمریکا در معرض اخراج کارکنان خود قرار دارند که برخی از مهمترین آن ها فهرست شده‌اند.

پنتاگون: وزارت دفاع آمریکا اعلام کرده قصد دارد بین 50 تا 60 هزار کارمند غیرنظامی خود را اخراج کند. این موضوع یک روز پس از آن که دادگاه تجدید نظر حکمی را تایید کرد که به دولت ترامپ دستور داده بود ده ها هزار اخراج در چندین سازمان دولتی را لغو کند، اعلام شد.
رقم اعلام شده حدود 5 تا 8 درصد کارکنان غیرنظامی این بخش است.

وزارت آموزش: این نهاد در 11 مارس اعلام کرد که روند اخراج نیمی از کارکنان دفتری خود یعنی حدود 2 هزار کارمند را آغاز خواهد کرد. دولت ترامپ گفته که این سیستم نمادی از نفخ بوروکراتیک است.

اداره ملی اقیانوسی و جوی: این سازمان در حال آماده شدن برای اخراج بیش از یک هزار کارمند در دور دوم اخراج‌هاست که انتظار می‌رود حدود 10 درصد از نیروی کار آن را تحت تاثیر قرار دهد.

سازمان اطلاعات مرکزی آمریکا (CIA): این نهاد برخی از کارکنان تازه استخدام شده و موقت را به عنوان بخشی از تلاش های گسترده دولت دونالد ترامپ را برای کوچک کردن دولت فدرال اخراج کرده است.
“وال استریت ژورنال” در این زمینه گزارش داد: سیا نخستین سازمان اطلاعاتی است که به کارکنان خود اطلاع داده که می‌توانند شغل خود را ترک و در ازای آن حدود هشت ماه حقوق و مزایا دریافت کنند.
درحالی‌ که تعداد دقیق کارکنان سازمان سیا و همچنین بودجه این نهاد امنیتی محرمانه است، جان رتکلیف ، رئیس جدید سازمان سیا خطاب به کارکنان این سازمان امنیتی گفت «به ماموران در سراسر جهان می‌گویم کمربندتان را محکم ببندید و آماده باشید که کاری انجام دهید، درغیر این صورت، وقت آن رسیده که شغلی جدید پیدا کنید.»

وزارت امور کهنه سربازان: قرار است بیش از 80 هزار کارگر در این بخش اخراج شوند. این بخش اعلام کرد که حدود 2400 کارمند آزمایشی در اواسط فوریه در دو موج اخراج شدند، اگرچه یک قاضی در حکم 13 مارس خود دستور بازگرداندن آنها به کار را داده است.

خدمات درآمد داخلی زیرمجموعه وزارت خزانه داری ایالات متحده Internal Revenue Service : بنابر گزارش‌ها، به هزاران کارمند در 27 و 28 فوریه 15 دقیقه فرصت داده شد تا فضاهای اداری خود را پاک کنند، زیرا دولت ترامپ اعلام کرد، تقریباً 6700 کارمند خدمات درآمد داخلی را اخراج خواهد کرد که حدود 8 درصد از افراد شاغل در این بخش است. ده‌ها هزار کارمند فدرال در سایر سازمان‌ها نیز شغل خود را از دست می دهند.

اداره تامین اجتماعی: طبق گزارش های متعدد، این بخش قصد دارد حدود 7 هزار کارمند یا 12 درصد از کارکنان خود را کاهش دهد، در حالی که یک منبع ناشناس به آسوشیتدپرس گفت که کاهش کارکنان می تواند تا 50 درصد از نیروی کار آن باشد، اگرچه آژانس خبری ، این گزارش را “کاذب” و “شایعه” ارزیابی کرد.

وزارت کار: کارکنان دفتری در این وزارت خانه قرار است تا 90٪ کاهش یابند، اگرچه مشخص نیست که این میزان، چه تعداد از کارمندان را تحت تاثیر قرار خواهد داد.

حفاظت از محیط زیست: ترامپ در اولین جلسه کابینه خود به خبرنگاران گفت که مدیر این بخش ابراز تمایل کرده 65 درصد از 18 هزار کارمند خود را کاهش دهد. علت این موضوع هم آن است که دولت ترامپ به دنبال عقب نشینی از قوانین حفاظت از محیط زیست دوران بایدن است.

اینفو پایگاه اطلاعاتی statista تا تاریخ 20 فوریه سال جاری میلادی به شرح ذیل است:

اقتصاد، تغییرات فناورانه یا وفاداری سیاسی، به کدامین علت؟
1- اخراج‌های سیاسی
در آمریکا هم دولت و هم بخش خصوصی سابقه اخراج‌های گسترده نیروی کار را در کارنامه خود ثبت کرده‌اند.

دولت ترامپ در دور دوم ریاست‌جمهوری‌ خود از ابتدای ژانویه 2025 برنامه اصلاح ساختاری و کاهش تعداد کارکنان دولت فدرال را با سرعت اجرا کرده است. وی پس از آنکه برای دومین بار رئیس جمهور آمریکا شد، گفت که قصد جدی دارد دستگاه دولت فدرال را به طور گسترده‌ بازسازی و کوچک، اما کارآمد کند؛ برنامه‌ای که مخالفان ترامپ از آن به عنوان ابزاری برای حذف مخالفان سیاسی یاد کرده‌اند.

کنار گذاشتن مخالفان سیاسی توسط روسای جمهور آمریکا سابقه داشته و با عناوین مختلف انجام شده؛ آن گونه که این روند در دوران اندرو جکسون (1829–1837)، رونالد ریگان (1981–1989) و دور اول ریاست جمهوری ترامپ دونالد ترامپ (2017–2021) ثبت شده است.

جکسون سیاست «چرخش در مناصب (Spoils System) » را اجرا کرد که در پی آن، بسیاری از کارمندان فدرال بر اساس وفاداری سیاسی جایگزین شدند. این اقدام در قالب اخراج دسته‌جمعی کارکنان صورت گرفت.

طبق گزارش‌های منتشره، ایلان ماسک مشاور ویژه ترامپ و رئیس اداره کارآمدی دولتی (DOGE)، نقش اصلی در ارائه برنامه اخراج دسته جمعی کارکنان دولت فدرال و روند اجرایی آن ایفا کرده است.

اگرچه تاکنون بیش از 40 مورد شکایت رسمی در این زمینه در نهادهای قضایی آمریکا علیه اخراج‌ها و اصلاحات ساختاری در دولت فدرال ثبت شده ، اما اعضای دولت ترامپ بدون توجه به شکایات برنامه‌ها در این زمینه را بدون وقفه پیگیری و اجرا کرده اند.

طبق گزارش یورو نیوز دولت آمریکا با بیش از 2 میلیون و 400 هزار کارمند (بدون احتساب کارکنان اداره پست)، بزرگ‌ترین کارفرما در این کشور محسوب می‌شود.
کارشناسان می گویند اگرچه ترامپ چابک‌سازی و جایگزینی فناوری را علت اخراج گسترده کارکنان فدرال اعلام کرده، اما به نظر می رسد این اقدام اهداف مهم دیگری، از جمله همسو کردن سازمان ها با اولویت‌های دولت دونالد ترامپ و حذف مخالفان سیاسی وی در نهادهای مهم و حتی امنیتی مانند سازمان سیا انجام شده است.

2- اخراج‌ به دلایل اقتصادی

در بخش خصوصی نیز در جریان رکود بزرگ (دهه 1930)، بحران گسترده مالی 2008 و همه‌گیری کووید-19 (2020) بسیاری از شرکت‌های بزرگ مانند جنرال موتورز و سیتی‌گروپ اقدام به اخراج دسته جمعی هزاران نفر از کارگران خود کردند و حتی بسیاری از صنایع در دوران کرونا تا سرحد تعطیلی پیش رفتند.

اما این نخستین بار است که اخراج‌ها در آمریکا براساس تغییرات تکنولوژیک انجام می شود که طبق گزارش‌های رسانه‌ای متعدد ، البته می‌تواند اهداف چندگانه در مسیر اجرای این برنامه را مورد پیگیری قرار دهد.

3- اخراج در پی تغییرات تکنولوژیک

در وجه غیرسیاسی باید گفت در کل، تغییرات تکنولوژیک در سراسر جهان در حال شکل‌دهی مجدد به نیروی کار است که اگرچه تاکنون بیشتر گریبان بخش دولتی را گرفته، اما این روند احتمالاً در آینده نزدیک بسیاری از بخش خصوصی را هم در آمریکا و هم در سراسر جهان تحت الشعاع قرار خواهد دا،د زیرا سوت اخراج دسته جمعی نیروهای غیرمتخصص به صدا در آمده است.

در دهه‌های اخیر، پیشرفت فناوری و اتوماسیون باعث کاهش نیاز به نیروی کار دربسیاری از صنایع بزرگ شده است. برای مثال، صنایع تولیدی و خرده‌فروشی شاهد اخراج‌های گسترده به دلیل جایگزینی ماشین‌آلات و سیستم‌های کامپیوتری بوده‌اند.

در مجموع این موارد نشان می‌دهند که اخراج‌های دسته‌جمعی در تاریخ ایالات متحده، در بخش فدرال و خصوصی، به دلایل مختلفی مانند تغییرات سیاسی، بحران‌های اقتصادی یا پیشرفت‌های تکنولوژیک رخ داده‌ استاکنون Google، Ikea، Salesforce و تعدادی دیگر از شرکت‌های بزرگ به سرعت در حال جایگزینی کارکنان خود با سیستم‌های هوش مصنوعی هستند. مارک زاکربرگ آشکارا گفته است که برنامه‌های کاربردی هوش مصنوعی، در سال جاری کار مهندسان متوسط را در شرکت متا انجام خواهند داد.

تحلیلگر گاردین معقتد است: اخراج کارگران فدرال پیش پرده اتفاقاتی است که قرار است در دنیای شرکت‌ها رخ دهد. مدیران عامل در شرکت های متعدد قبلاً نشان داده اند که فناوری می تواند کار افراد را انجام دهد و آنها را جایگزین کند و کار را شروع کرده اند. شرکت‌های فناوری، دوست دارند بگویند هوش مصنوعی در کنار انسان‌ها کار می‌کند یا «بازده کارمندان را افزایش می‌دهد»، اما این طور نیست، مانند کارگران فدرال، بسیاری در بخش خصوصی نیز در شرف جایگزینی هستند.

در مجموع این موارد نشان می‌دهند که اخراج‌های دسته‌جمعی در تاریخ ایالات متحده، در بخش فدرال و خصوصی، به دلایل مختلفی مانند تغییرات سیاسی، بحران‌های اقتصادی یا پیشرفت‌های تکنولوژیک رخ داده‌ است.

جمع بندی: درس‌هایی اخراج گسترده در آمریکا برای جهان در عصر تغییرات اقتصادی و تکنولوژیک

موضوع بیکاری نیروی انسانی به دلیل جایگزینی فناوری موضوع بسیار مهمی است که همه کشورها دیر یا زود آن را تجربه می‌کنند. روندی که برای همه جهان با چالش‌ها و پیامدهای بسیار همراه است و چاره ای جز قدم گذاشتن آگاهانه در این مسیر وجود ندارد.

برای کدام چالش‌ها و پیامدها باید آماده شد؟

بیکاری گسترده ساختاری

اخراج کارکنان و کارگران و به طور کلی نیروی انسانی به دلیل تغییرات تکنولوژیک و فناورانه می‌تواند منجر به بیکاری گسترده و ساختاری نیروهای کار در جوامع مختلف شود، به ویژه برای کارکنان مسن‌تر یا کم‌مهارت.

بازآموزی نیروی کار

بسیاری از دولت‌ها برای مقابله با حجم گسترده بیکاری نیروی انسانی که تبعات بسیار اقتصادی- اجتماعی به همراه دارد، برنامه‌هایی برای بازآموزی کارکنان اخراج شده ارائه می‌دهند تا آن‌ها بتوانند در بخش‌های جدید مشغول به کار شوند.

افزایش نارضایتی و اعتراضات اجتماعی

اخراج‌های دسته‌جمعی می‌تواند سبب نارضایتی اجتماعی و اعتراضات عمومی شود، به ویژه اگر دولت‌ها نتوانند راه‌حل‌های مناسبی برای جذب مجدد نیروی کار حذف شده، ارائه دهند. بنابراین بسیاری از کشورها با آگاهی از این موضوع مهم در حال برنامه‌ریزی و سرمایه گذاری، برای ورود به این آینده اجتناب ناپذیر هستند اما با کمترین پیامدها.

منبع: ایرنا