آیا آینده صنعت خودروسازی جهان متعلق به چین است؟

در این مطلب به بررسی روند کلی صنعت جهانی خودرو و نقش چین در این بازار به عنوان یک بازیگر اصلی و بسیار مهم می پردازیم.

 تغییر مختصات در صنعت جهانی خودرو

تصویر ذهنی رایج از «خودروی چینی» در ذهن بخشی از مصرف‌کنندگان، به‌ویژه در ایران، همچنان با مؤلفه‌هایی چون کیفیت پایین، طراحی سطحی و مونتاژ غیراستاندارد پیوند خورده است. با این حال، داده‌های بین‌المللی و تحولات ساختاری در صنعت خودروسازی چین، نشان‌دهنده عبور این کشور از فاز تقلید و ورود به مرحله‌ای از تسلط فناورانه و بازارمحور هستند.

حال، سؤالی که مطرح می‌شود این است : آیا چین صرفاً در حال رشد است یا در حال بازتعریف آینده صنعت خودرو؟

 چین در جایگاه بزرگ‌ترین صادرکننده خودرو جهان

برای ارتباط‌گیری بهتر با موضوع، بد نیست این سه گزاره آماری را مطالعه کنید:

مطابق آمار رسمی سال 2023 :

چین با صادرات 4.91 میلیون دستگاه خودرو، از ژاپن پیشی گرفت و عنوان بزرگ‌ترین صادرکننده خودرو جهان را کسب کرد.

صادرات خودروهای برقی و هیبریدی چین به 1.2 میلیون دستگاه رسید که معادل رشد 77 درصدی نسبت به سال پیش از آن بود.

سهم برندهای چینی از بازار اروپا از 1.3٪ در سال 2019 به 8.4٪ در سال 2023 افزایش یافت.

این داده‌ها حاکی از تغییری ساختاری در موازنه تولید جهانی خودرو هستند که از مرحله رقابت به مرحله جانشینی رسیده است.

با نگاهی گذرا به این آمار، به‌سادگی می‌توان دریافت که خیز عظیم و هولناک چین برای تسخیر بازار خودروی جهان، که از حدود دو دهه پیش آغاز شده، امروز تقریباً به نتیجه رسیده و دغدغه امروز این کشور، تثبیت و ارتقای جایگاه خود در این صنعت است.

اگر شما هم همانند بسیاری از مردم دنیا این سؤال را از خود می‌پرسید که چه عاملی باعث شد تا چین در روند پیشرفت خود، به‌ویژه در این چهار سال اخیر چنین رشدی داشته باشد؟ باید در پاسخ گفت که این پیشرفت به هیچ‌وجه تنها یک دلیل نداشت و مضاف بر آن، تنها وابسته به صنعت خودرو نبود. عواملی مانند قدرت سیاسی و اقتصادی چین، نفوذ این کشور در ملل گوناگون جهان و برنامه‌ریزی بلندمدت برای این هدف، همگی تنها بخشی از واضح‌ترین و روشن‌ترین عوامل این پیشرفت هستند.

 نقطه تمایز چین : انقلاب در خودروهای برقی

اما در نهایت، یک عامل چین را از بقیه بازیگران جدا کرد و آن‌ها را تبدیل به ارشد تیم کشورهای خودروساز بزرگ جهان ساخت و آن چیزی نبود جز برنامه‌ریزی برای طراحی، تامین، تولید و توسعه مداوم خودروهای برقی.

چینی‌ها این موضوع را به‌خوبی دریافته بودند که هرقدر هم در عرصه خودروهای احتراقی پیشرفت کنند، نمی‌توانند از نظر اصالت و برندینگ با برندهای آمریکایی، آلمانی یا حتی ژاپنی رقابت کنند. به همین دلیل، با ورود به حوزه خودروهای برقی، ابتدا زمین بازی خود را تغییر دادند و سپس نیز یا زمین بازی را برای همگان تغییر دادند، یا آن‌ها را هم به فکر تغییر زمین بازی انداختند.

اما این پایان ماجرا نبود. چینی‌ها پیش از رونمایی از برگ‌برنده‌های خود، با عقد قرارداد و پیمان با کشورهایی که دارای معادن مورد نیاز برای تولید باتری این خودروها بودند، زمینه را فراهم کردند. همچنین از سوی دیگر، با حمایت‌های خصوصی و دولتی، مهندسان و شرکت‌های چینی در تکنولوژی‌های تولید و ساخت خودروهای برقی به شکل قابل‌توجهی از دیگر کشورها پیشی گرفتند. البته این پیشرفت تکنولوژیک، بیشتر با هدف کاهش هزینه تولید خودرو انجام شده است.

 مبدع تکنولوژی؛ گذار از مونتاژ به مالکیت فناوری

شرکت‌های چینی که حدود دو دهه پیش از شرکت‌هایی مانند ایران‌خودرو درخواست همکاری برای مونتاژ می‌کردند، امروز با برنامه‌ریزی و عملکردی هوشمندانه، تبدیل به ریل‌گذاران صنعت خودروی جهان شده‌اند. 

به‌گونه‌ای که هرچند وقت یک‌بار، هر شرکت یکی از دستاوردها یا فناوری‌های خود را رونمایی می‌کند و سپس دیگر شرکت‌های جهان، برای داشتن آن مزیت و کم نداشتن هیچ مزیتی در جنگ مزیت‌های رقابتی، خود را ملزم به ساخت و تولید آن فناوری و آپشن می‌دانند.

برخی از این دستاوردهای مشهور عبارتند از:

شرکت NIO فناوری تعویض باتری در کمتر از پنج دقیقه را به بازار عرضه کرده است.

شرکت Xpeng اولین خودروی تولید انبوه با رانندگی خودکار سطح 3 بدون استفاده از لایدار را معرفی کرده است.

شرکت BYD با توسعه پلتفرم اختصاصی (e-Platform 3)، استفاده از باتری‌های Blade و طراحی چیپ‌ست‌های داخلی، نشان داده که به مرحله استقلال فناورانه رسیده است.

از منظر استراتژیک، چین اکنون تنها کشوری در جهان است که کل زنجیره ارزش تولید خودروهای الکتریکی (From mine to market) را در اختیار دارد.

 تغییر در رفتار مصرف‌کنندگان ایرانی

مطابق برخی از تحلیل‌های کیفی انجام‌شده روی بازار ایران، می‌توان گفت که ذهنیت مصرف‌کنندگان ایرانی نسبت به برندهای چینی در حال تغییر است و اکنون دیگر ملاک انتخاب، به‌جای تمرکز صرف بر برند، به سمت کیفیت ساخت، آپشن‌های رفاهی و خدمات پس از فروش سوق یافته است.

البته، قطعاً بسیاری از خوانندگان پس از خواندن این جملات خواهند گفت که در بازار انحصاری ایران اصلاً گزینه دیگری وجود نداشت؛ که البته پر بیراه نگفته‌اند. این حرف درست است. اما باید بپذیریم که در کشور امارات ـ که از مرفه‌ترین و ثروتمندترین کشورهای جهان است و بازار خودروی کاملاً آزادی دارد و لوکس‌ترین خودروهای جهان به وفور در شیخ‌نشین‌های آن یافت می‌شوند ـ نیز چینی‌ها حضور دارند و فروش بدی هم ندارند.

پس می‌توان نتیجه گرفت که با توجه به شرایط اقتصادی ایران، حتی اگر بازار خودروی کشور کاملاً رقابتی و آزاد هم بود، سهم چینی‌ها اگر بیشترین نبود، قطعاً کمترین هم نبود؛ چراکه در اغلب یا تمام کشورهای جهان، دقیقاً همین اتفاق افتاده یا در حال رخ دادن است.

چین ؛ وزیر شطرنج خودروسازی جهان

داده‌ها و روندهای موجود تا این لحظه نشان می‌دهد که صنعت خودروسازی چین در حال عبور از مرحله «بهتر شدن» به مرحله «برتر شدن» است؛ چه در سطح تکنولوژی و چه در استراتژی بازار.

درحالی‌که برندهای سنتی اروپایی، ژاپنی و آمریکایی همچنان سهم قابل‌توجهی از بازار را در اختیار دارند، اما چین با اتکا به مزیت مقیاس، نوآوری فناورانه و سیاست‌گذاری صنعتی هدفمند، در حال شکل‌دادن به آینده صنعت خودرو در دهه‌های پیش رو است.

به‌جرئت می‌توان گفت که این، یک روند مقطعی نیست؛ بلکه نشانه یک جابه‌جایی قدرت پایدار در صنعت خودروی جهان است.

منبع: آخرین خودرو