تامین مالی جمعی چیست؟

در دنیای امروز، یافتن منابع مالی مناسب برای تحقق ایده‌های نوآورانه و پروژه‌های توسعه‌ای، به یکی از چالش‌های اصلی کسب‌وکارها تبدیل شده است.

تامین مالی جمعی، یا به اصطلاح کرادفاندینگ، به عنوان یک راه‌حل خلاقانه و مدرن برای این مشکل، در حال تحول و رشد سریع است.

• اما تامین مالی جمعی چیست؟
• سازوکار تامین ما‌لی جمعی چگونه است؟
• شرکت‌ها برای استفاده از تامین مالی جمعی باید چه شرایطی داشته باشند؟

در این مقاله، به بررسی جزئیات این سوال که تامین مالی جمعی چیست؟ پرداخته و نحوه عملکرد و تاریخچه آن در ایران را بررسی می‌کنیم تا با شناخت کامل از این ابزار مدرن، به بررسی فرصت‌ها و چالش‌های آن بپردازیم. با ما همراه باشید…

تامین مالی جمعی چیست؟

تامین مالی جمعی (Crowdfunding) یا به اختصارسرمایه‌گذاری جمعی روشی نوین برای جمع‌آوری سرمایه است که در آن، یک کسب‌وکار، پروژه یا ایده به جای مراجعه به بانک‌ها یا سرمایه‌گذاران بزرگ، از تعداد زیادی فرد کمک می‌گیرد. این افراد با سرمایه‌گذاری‌های کوچک، به رشد و توسعه ایده مورد نظر کمک می‌کنند.

در مقابل، سرمایه‌گذاران ممکن است سهام، پاداش یا سود کسب کنند. این روش نه تنها برای کسب‌وکارهای نوپا و استارت‌آپ‌ها، بلکه برای پروژه‌های اجتماعی و خیریه نیز کاربرد دارد.

اما چرا یک فرد باید از تامین مالی جمعی استفاده کند؟

تا پیش از این، تامین مالی برای کسب‌وکارها، به خصوص کسب‌وکارهای کوچک و متوسط، یک چالش بزرگ بوده است. راه‌های سنتی تامین مالی مانند وام‌های بانکی توزیع سهام و صندوق‌های سرمایه‌گذاری، پیچیده و همراه با شرایط سخت بودند و هستند. در نتیجه این شرایط باعث می‌شد بسیاری از ایده‌های نوآورانه و پروژه‌های کوچک، به دلیل نبود منابع مالی کافی، محقق نشوند.

امروزه تامین مالی جمعی، انقلابی در دنیای کسب‌وکار ایجاد کرده است. این روش به کسب‌وکارها اجازه می‌دهد تا به جای تکیه بر منابع محدود، از سرمایه جمعی مردم برای تحقق ایده‌های خود استفاده کنند. با تامین مالی جمعی، کسب‌وکارهای کوچک و متوسط می‌توانند به راحتی و سرعت، سرمایه مورد نیاز خود را جمع‌آوری کرده و به رقابت با شرکت‌های بزرگ بپردازند.

همچنین پلتفرم‌های آنلاین تامین مالی جمعی، پل ارتباطی بین ایده‌ها و سرمایه‌گذاران هستند. این پلتفرم‌ها با ایجاد فضایی امن و شفاف، به متقاضیان کمک می‌کنند تا پروژه‌های خود را به نمایش بگذارند و سرمایه مورد نیازشان را جمع‌آوری کنند. از سوی دیگر، سرمایه‌گذاران نیز می‌توانند با بررسی پروژه‌های مختلف، در طرح‌هایی که به آن‌ها علاقه‌مند هستند، سرمایه‌گذاری کنند. این پلتفرم‌ها اغلب تحت نظارت فرابورس قرار دارند تا از حقوق سرمایه‌گذاران محافظت شود.

تاریخچه تامین مالی جمعی در ایران

پس از بررسی اینکه تامین مالی جمعی چیست؟” نوبت به آن رسیده تا در مورد تاریخچه آن صحبت کنیم. تامین مالی جمعی یا کرادفاندینگ به سرعت در ایران مورد توجه قرار گرفت و به عنوان یک روش جدید برای جذب سرمایه در نظر گرفته شد. این روش در واقع به کسب و کارها و پروژه‌ها این امکان را می‌دهد تا وجوه مورد نیاز خود را از تعداد زیادی سرمایه‌گذار جمع‌آوری کنند. در کشور ما نیز کرادفاندینگ به تدریج در حال گسترش است.

در سال 1397، به منظور رسمیت بخشیدن و ساماندهی این روش، شورای عالی بورس و اوراق بهادار ایران دستورالعمل تامین مالی جمعی را به تصویب رساند. این دستورالعمل به دنبال فراهم کردن چارچوب‌های قانونی و مقرراتی برای پلتفرم‌های تامین مالی جمعی و همچنین برای حفاظت از حقوق سرمایه‌گذاران و تأمین‌کنندگان مالی بود.

سال بعد، در سال 1398، به منظور تسهیل فرآیندهای اجرایی، دستورالعمل اجرایی نحوه انتقال گواهی شراکت در تامین مالی جمعی به تصویب هیئت مدیره سازمان بورس و اوراق بهادار رسید. این دستورالعمل، با پیشنهاد شرکت فرابورس ایران، بهبودهایی در روش‌های اجرایی و نظارتی این نوع تامین مالی ایجاد کرد و به پلتفرم‌ها و کاربران آن کمک کرد تا با اطمینان بیشتری در این عرصه فعالیت کنند.

سازوکار تامین ما‌لی جمعی چگونه است؟

همان طور که پیش‌تر اشاره شد، تامین مالی جمعی، روشی نوین برای تامین سرمایه است که در آن، شرکت‌ها و کسب‌وکارها با عرضه طرح‌های خود در سکوهای آنلاین، از تعداد زیادی افراد مبالغ نسبتا کمی را جمع‌آوری می‌کنند. در این فرآیند، یک سکو به عنوان واسط عمل می‌کند و سرمایه‌گذاران می‌توانند با مطالعه طرح‌ها، در آنها سرمایه‌گذاری کنند.

معمولاً شرکت‌ها در ازای سرمایه‌گذاری، سود مشخصی را به سرمایه‌گذاران پرداخت می‌کنند و پس از پایان دوره طرح، اصل سرمایه نیز بازگردانده می‌شود. برای مثال، یک شرکت داروسازی ممکن است برای تولید داروی جدید، از طریق تامین مالی جمعی، سرمایه مورد نیاز خود را تامین کند و در ازای سرمایه‌گذاری، سود مشخصی را به سرمایه‌گذاران پرداخت کند.

در فرایند تامین مالی جمعی اصطلاحاتی وجود دارد که بهتر است با آن‌ها آشنا شوید:

سکو: سکو، پلتفرمی است که تمام مراحل تامین مالی از جمله ارائه طرح، سرمایه‌گذاری و پرداخت سود در آن انجام می‌شود.

عامل: عامل، نهادی است که مجوز فعالیت در این حوزه را دارد و نظارت بر فرآیند تامین مالی را بر عهده دارد.

متقاضی: متقاضی، شرکتی است که نیاز به سرمایه دارد و طرح خود را برای تامین مالی ارائه می‌کند.

طرح: طرح، هدفی است که شرکت برای آن به دنبال تامین مالی است.

تامین‌کننده: تامین‌کننده، فردی است که در طرح سرمایه‌گذاری می‌کند.

شرکت‌ها برای تامین مالی باید چه شرایطی داشته باشند؟

برای اینکه یک شرکت یا کسب‌وکار بتواند از طریق تامین مالی جمعی منابع لازم را جذب کند، نیاز به ارائه مدارک و طی کردن مراحل مشخصی دارد. این مراحل و مدارک شامل موارد زیر است:

مدارک ثبتی

• آخرین نسخه آگهی روزنامه رسمی: برای تایید ثبت قانونی شرکت.
• پروانه کسب: مدرک معتبر برای نشان دادن صلاحیت کسب‌وکار.
• کد بورسی شرکت: برای شناسایی و انجام معاملات در بازار سرمایه.

مدارک مالی

• صورت‌های مالی حسابرسی‌شده دو سال اخیر: برای ارزیابی وضعیت مالی و عملکرد شرکت.
• اظهارنامه مالیاتی: برای تایید تعهدات مالیاتی و شفافیت مالی.
• لیست دارایی‌ها: اطلاعات جامع درباره دارایی‌های شرکت.
• گردش حساب بانکی: برای بررسی تراکنش‌های مالی شرکت.
• نامه حسابرس شرکت: تایید حسابرس مستقل درباره وضعیت مالی شرکت.

مدارک حقوقی

• گزارش اعتبارسنجی بانکی: برای بررسی اعتبار مالی شرکت.
• گواهی عدم سوءپیشینه: برای اطمینان از عدم وجود سوابق منفی در زمینه‌های قانونی.
• لیست بیمه: برای تایید پوشش‌های بیمه‌ای شرکت.

این مدارک نقش اساسی در پیشبرد مراحل تامین مالی جمعی ایفا می‌کنند. یکی از مراحل کلیدی، ارزیابی اولیه طرح توسط سکوهای تامین مالی جمعی است. این نهادها مسئول بررسی و تایید پروژه‌ها هستند و نقش مهمی در پذیرش و درج نماد اختصاصی در فرابورس دارند.

علاوه بر ارائه مدارک، شرکت‌ها باید وثایق ضمانتی را نیز تأمین کنند. از جمله این وثایق، می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:

ارائه چک به اندازه کل مبلغ طرح به عنوان ضمانت‌نامه تعهد پرداخت سود برای تضمین تعهدات مالی

سپردن ۱۰ درصد از کل مبلغ طرح نزد بانک به عنوان تضمین برای سرمایه‌گذاران

رعایت این مراحل و ارائه مدارک لازم به تسهیل فرآیند تامین مالی جمعی و جذب سرمایه‌گذاران کمک می‌کند و باعث ایجاد اعتماد بیشتر در میان سرمایه‌گذاران می‌شود.

چگونه می‌توان در طرح‌های تامین مالی جمعی سرمایه‌گذاری کرد؟

برای اینکه بتوانیم در طرح‌های تامین مالی جمعی سرمایه‌گذاری کنیم، به طور کلی مراحل زیر را باید طی کنید:

1- انتخاب سکوی معتبر: ابتدا سکوهای مختلف را بررسی و مقایسه کنید و سکویی را انتخاب کنید که دارای مجوزهای لازم باشد و طرح‌های جذاب را ارائه دهد.

2- ایجاد حساب کاربری: در سکو ثبت‌نام کنید و اطلاعات خود را برای تایید ثبت نمایید.oبررسی طرح‌ها و سرمایه‌گذاری: طرح‌های موجود را مطالعه کرده و طرحی که به آن علاقه دارید را انتخاب کنید. سپس مبلغ مورد نظر خود را واریز و در آن طرح سرمایه‌گذاری کنید.

3- بررسی طرح‌ها و سرمایه‌گذاری: طرح‌های موجود را مطالعه کرده و طرحی که به آن علاقه دارید را انتخاب کنید. سپس مبلغ مورد نظر خود را واریز و در آن طرح سرمایه‌گذاری کنید.

4- دریافت گواهی و پیگیری: پس از سرمایه‌گذاری، گواهی شراکت صادر شده توسط شرکت فرابورس ایران را دریافت کنید و به طور منظم پیشرفت طرح را پیگیری نمایید. و 

5- دریافت سود پیش‌بینی شده: سود پیش‌بینی شده دوره‌ای و گزارش‌های پیشرفت طرح را دریافت کنید. بخاطر داشته باشید که در پایان دوره شراکت اصل سرمایه به شما بازپرداخت خواهد شد.

نتیجه‌گیری

تامین مالی جمعی به عنوان یک ابزار نوین و کارآمد، فرصت‌های بی‌نظیری را برای تحقق ایده‌های نوآورانه و رشد کسب‌وکارها فراهم کرده است. این روش نه تنها به کسب‌وکارها امکان می‌دهد تا به منابع مالی بیشتری دسترسی پیدا کنند، بلکه به سرمایه‌گذاران نیز اجازه می‌دهد تا در پروژه‌های جذاب و پرسود مشارکت کنند. با این حال، موفقیت در این حوزه نیازمند شناخت دقیق سازوکارها، رعایت قوانین و مقررات و ارزیابی دقیق طرح‌ها است.

سوالات متداول