چرا تورم در خردادماه رکورد زد؟
طبق آخرین آمار بانک مرکزی ایران، همچنان رشد نقدینگی در سطوح بالایی قرار دارد و نقدینگی در تیرماه سال جاری به نسبت ماه مشابه سال گذشته معادل 37.4 درصد رشد کرده است.
همانطور که از نمودار فوق نیز کاملا مشهود است اگرچه «رشد نقطه‌ای نقدینگی»(تغییر نقدینگی در هر ماه نسبت به ماه مشابه سال قبل) طی ماه‌های اخیر روند نزولی به خود گرفته، اما این رقم همچنان بسیار بالاتر از میانگین تاریخی آن است. رشد نقدینگی در نبود رشد اقتصادی، نهایتا در افزایش قیمت کالاها و خدمات بازتاب می‌یابد.
رکوردهای ترکیب نقدینگی
نقدینگی از دو جزء پول و شِبه‌پول تشکیل شده است. بخش پول، برابر با حاصل جمع سکه و اسکناس در دست مردم و سپرده‌های دیداری است و شبه‌پول معادل سپرده‌های کوتاه‌مدت و بلندمدت است. درواقع وجه‌تمایز پول و شبه‌پول در این است که پول نقدشوندگی بسیار بالایی دارد و به همین دلیل به آن، بخش سیال نقدینگی نیز اطلاق می‌شود.
معمولا وقتی که انتظارات تورمی در جامعه اوج می‌گیرد، بخش سیال نقدینگی با سرعت بیشتری رشد می‌کند و از این طریق ابتدا تقاضا برای دارایی‌ها، سپس تقاضای کالاها و خدمات نیز افزایش می‌یابد.
نکته حائز اهمیت این است که علی‌رغم کاهش سرعت رشد نقدینگی، ترکیب نقدینگی در ماه‌های اخیر به شدت سیال شده، به این معنی که رشد پول بسیار بالاتر از رشد شبه‌پول بوده. همین امر باعث شد تا این دو متغیر فاصله معنی‌داری نسبت به هم داشته باشند. نمودار2 نیز مؤید همین موضوع است.
طبق نمودار فوق، فاصله‌ی رشد پول و رشد شبه‌پول از اردیبهشت‌ماه الی تیرماه سال جاری به اوج خود رسیده است، افزایش این فاصله به این معنی است که انتظارات تورمی در چند ماه اخیر اوج گرفته است و البته این امر با اتفاقاتی که در همین بازه‌ی زمانی رخ داد کاملا هم‌خوانی دارد.
زیرا اواخر اردیبهشت‌ماه، دولت برای کاهش عواقب ناشی از ارز ترجیحی، آن‌را حذف کرد و قیمت دلار 4200 تومانی را به دلار نیمایی افزایش داد. همین امر باعث شوک تورمی در همان زمان شد؛ به نحوی که تورم ماهانه در خردادماه حتی رکورد چهل سال اخیر را نیز شکست.
ثانیا در همین بازه‌ی زمانی احتمال دستیابی به توافق نیز به حداقل رسیده بود و درنتیجه‌ی آن، انتظارات تورمی نیز افزایش یافت و بازتاب آن‌را در افزایش تقاضا برای بازار مسکن و افزایش قیمت کالاها و خدمات نیز می‌توان دید.
اگرچه طی هفته‌های اخیر مجددا با اخبار مثبتی که از توافق برجام به گوش می‌رسد، امید است که انتظارات تورمی نیز تعدیل شود، اما به طور کلی آمار و ارقام نشان‌دهنده وضعیت نامناسب بازار پول است و تداوم رشد نقدینگی خبر از تداوم تورم دارد.