جایگاه ایران در سازمان همکاری های شانگهای
این سازمان در سال 1966 به منظور همکاری های چند جانبه اقتصادی، امنیتی و فرهنگی توسط رهبران 5 کشور چین، روسیه، قزاقستان، قرقیزستان و تاجیکستان با هدف مقابله با نفوذ آمریکا و ناتو در منطقه پایه گذاری شد (نقش این سازمان بر خلاف ناتو و پیمان ورشو سابق، هنوز یک معاهده دفاعی چند جانبه به شمار نمی رود). با پیوستن ازبکستان به این سازمان، رسما نام آن به ” سازمان همکاری شانگهای” تغیر یافت.
اخیرا ایران نیز در 17 سپتامبر 2021 با رای تمام اعضا رسما به عضویت این سازمان درآمد.
عضوها: روسیه، چین، قزاقستان، قرقیزستان، ازبکستان، پاکستان، هند و ایران
ناظران: مغولستان، افغانستان و بلاروس
شرکای گفتگو: ارمنستان، جمهوری آذربایجان، کامبوج، نپال، ترکیه، سریلانکا
عمده فعالیت های این سازمان را می توان به 2 بخش تقسیم بندی کرد:
- همکاری در مسایل امنیتی : مسائل امنیتی در آسیای مرکزی به ویژه تروریسم، جدایی طلبی و افراطی گری از جمله مسائل و دغدغه های مهم این سازمان به حساب می آید.
- همکاری های اقتصادی: برنامه های بلند مدتی برای تشکیل منطقه آزاد تجاری در سازمان، پروژه های مشترک در زمینه انرژی از قبیل کشف استخراج و بهره برداری از حوزه های نفت و گاز و …
تشکیل شورای مشترک بانگی بین کشورهای عضو سازمان به منظور تسهیل در فراهم نمودن سرمایه مورد نیاز برای اجرای پروژه های مشترک
جایگاه ایران در سازمان همکاری های شانگهای
ایران با استقبال از پذیرش درخواست عضویت دائم خود در بلوک تحت رهبری چین و روسیه، چرخشی به سمت شرق که آن را به معنای باز شدن درهای بازارهای بزرگ آسیایی و غلبه بر تحریم‌های اقتصادی غرب و به ویژه آمریکا می‌داند.
بر این اساس، به نظر می رسد پذیرش عضویت دائم ایران در سازمان همکاری شانگهای، گامی بلند در جهت صدور این پیام به اروپا و آمریکا می‌دانند که دولت جدید ایران فارغ از اتکا به نتایج مذاکرات وین، در تدارک کم اثر کردن تحریم‌های غرب است؛ پیامی که شاید بتواند موجب فشار بر فروپاشی ساختار فعلی تحریم‌ها شود.
با توجه به منابع نفت و گاز ایران، عضویت ایران در این سازمان، برای کشور های عضو نیز تضمین امنیت انرژی برای بلوک هایی که از حجم تجارت بالایی برخوردارند، خواهد بود.
همچنین عضویت ایران در این سازمان می تواند تاثیر به سزایی در روابط ایران و چین و اجرایی شدن قرارداد 25 ساله ایران و چین باشد.
برخی تحلیلگران بر این باورند با توجه به اینکه هنوز تکلیف نهایی لوایح الحاق ایران به دو کنوانسیون پالرمو و سی اف تی (CFT) به منظور مقابله با پولشویی و تامین مالی تروریسم به عنوان پیش شرط خروج ایران از فهرست سیاه “گروه اقدام مالی (FATF)” روش نشده است، در عمل عضویت دائم ایرام در سازمان همکاری شانگهای در فرآیند فنی آنچنان طولانی خواهد شد که مانع از بروز آثار مثبت اقتصادی آن خواهد شد.