لیر ترکیه و خطر نوسانات شدید آن برای سرمایه گذاران خارجی

لیر ترکیه از آگوست سال 2008 وارد یک روند نزولی شد. در آن زمان یعنی 13 سال پیش هر دلار آمریکا معادل 1.2 لیر بود و در هفته گذشته در اوج افت ارزش لیر این نرخ برابری به هر دلار معادل 18 لیر رسید.

از دلایل افت ارزش لیر میتوان به موارد زیر اشاره کرد:

دخالت مستقیم ریاست جمهور در امور بانک مرکزی

سیاست های اشتباه و دخالت گونه رییس جمهوری این کشور رجب طیب اردوغان که با کاهش نرخ بهره دستوری از 19 به 14 درصد سعی در کنترل بازار داشت و تعویض پی در پی ریاست بانک مرکزی این کشور سیگنال بی ثباتی را به بازار این کشور مخابره کرد.

تنش سیاسی و اقتصادی با آمریکا و اروپا

پس از کودتای سال 2016 روابط ترکیه با آمریکا و اروپا به سردی گرایید و بعضی از کشورها از جمله هلند، آلمان و فرانسه اقدام به خروج سرمایه از این کشور کردند.

افزایش بدهی های خارجی و عدم اعتماد سرمایه گذران خارجی

با افزایش بدهی های خارجی دولت ترکیه رفته رفته اعتماد سرمایه گذاران خارجی و شرکت های معتبر بین المللی که در این کشور حضور دارند سلب شد و دولت این کشور میبایست به دنبال راه حلی برای جلب مجدد اعتماد آنها میبود.

کرونا و کاهش درآمدهای توریستی ترکیه

مهمترین عامل و شتاب دهنده ریزش ارزش لیر همه گیری ویروس کرونا و افت سنگین درآمدهای حاصل از صنعت توریسم و گردشگری در این کشور بود. صنعت توریسم یکی از بزرگترین منابع درآمدی این کشور بوده و گسترش کرونا ضربه سنگینی به اقتصاد این کشور وارد کرد.

رکود بخش مسکن

یکی دیگر از موتورهای محرکه اقتصاد ترکیه بخش مسکن بوده که با پیدایش کرونا و کاهش سرمایه گذاران خارجی و مشکلات زنجیره تامین و گران شدن کامودیتی ها دچار مشکل شد. این بخش در حال حاضر در پی احیای مجدد با کمک دولت آمده و تا چشم انداز سرمایه گذاری در این کشور مثبت نشود بعید است از رکود خارج شود. آن دسته از سرمایه گذاران خارجی که در بخش مسکن ترکیه در سالهای اخیر حساب باز کرده بودند با کاهش ارزش لیر در شوک فرو رفتند زیرا قیمت مسکن نتوانست خود را با افت ارزش لیر هماهنگ و تعدیل کند و دارایی های افراد تحت فشار افت ارزش قرار گرفت.

وضعیت کنونی اقتصاد ترکیه

تصمییم سخت و ریسکی اردوغان برای بازگشت ارزش لیر

ریاست جمهوری این کشور قبلا مطرح کرده بود که بخاطر افزایش صادرات و ارز آوری اقدام به کاهش ارزش لیر کرده است. این سیاست تا بخش زیادی موفقیت آمیز بوده و توانسته باعث افزایش بی سابقه صادرات شود به گونه ای که صادرات ماه گذشته این کشور به عدد 21.5 میلیارد دلار رسید که بالاترین سطح صادرات تاریخ این کشور است. همچنین شاخص تولیدات صنعتی این کشور از 51.2 در ماه اکتبر به عدد 52 در ماه نوامبر رسید که نشان از وضعیت خوب و مطلوب تولیدات صنعتی در این کشور دارد.

تصمیم سخت اردوغان مبنی بر جبران افت ارزش لیر در حسابهای شهروندان این کشور باعث شد تا نرخ برابری لیر مقابل دلار آمریکا به شدت تقویت شود و مقداری از افت های گذشته را جبران نماید.

نمودار تکنیکال لیر به دلار

در ترکیه تبدیل لیر به ارزهای رایج بین المللی به سادگی از طریق اپلیکیشن های موبایل بانک صورت میپذیرد و بسیاری دارایی خود را در حسابهایشان به دلار نگهداری میکنند و نگرانی از بابت افت لیر ندارند لذا از این جهت میتوان گفت نیمی از تقاضای دلار در این کشور کاذب است و تقاضای فیزیکی به این شدت وجود ندارد. همین اقدام شهروندان برای پوشش ریسک و تبدیل لیر به طلا و سایر ارزهای بین المللی خود بر افت ارزش لیر تاثیر گذاشته است.

بانک مرکزی ترکیه از هفته گذشته شروع به ارائه طرح تشویقی به مشتریان برای تبدیل سایر ارزها به لیر کرده است، در این طرح دارنده حساب بانکی به میزان حداقل نرخ بهره لیر که در حال حاضر 14 درصد است سود دریافت کرده و در صورتی که در بازه مشخص بطور مثال یکساله نرخ برابری لیر مقابل سایر ارزها همچون دلار و یورو بیش از 14 درصد تضعیف شود این بانک، مابه التفاوت آن را پرداخت خواهد کرد.

ریسک بالقوه سرمایه گذاری در بخش مسکن

تصمیم سخت و قمار گونه اردوغان منجر به بهبود و ثبات نسبی از هفته گذشته در این کشور شده ولی همچنان ریسک سرمایه گذاری در این کشور بخصوص در حوزه مسکن بالاست زیرا در صورت عدم استقبال از این طرح جدید مجددا لیر تحت فشار فروش خواهد گرفت و بخش مسکن بدلیل سنگین بودن مبادلات تجاری بیشترین آسیب را از افت ارزش لیر خواهد دید لذا به سرمایه گذاران در این حوزه توصیه میگردد با دقت بیشتری آینده اقتصاد در این کشور را تحت نظر داشته باشند.