بررسی برنامه‌های رییس جمهور آینده بر بورس

انتخابات ریاست جمهوری 1400 به پایان رسید و از جهات مختلفی با انتخابات دوره های قبل متفاوت بود یکی از این تفاوتها پر رنگ بودن وعده های انتخابی  بورسی تقریبا در بین تمامی کاندیداها بود. این موضوع نشان می دهد با فراگیر شدن فعالین بازار سرمایه و ثبت بیش از 57میلیون کد بورسی ، بورس و سهامداری از دغدغه های اصلی ایرانیان شده است و کاندیداهای ریاست جمهوری نیز بخوبی به اهمیت این موضوع واقف بوده و هر کدام دیدگاه مخصوص به خود را داشتند.

با برگزاری انتخابات و مشخص شدن رئیس جمهور آینده ایران قصد داریم وعده های انتخاباتی جناب آقای رئیسی و تاثیر آن بر بورس را بررسی نماییم لذا از بین صحبت های انجام شده پیرامون بورس بنظر می رسد این 10 وعده دارای بیشترین درجه اهمیت بوده اند:

عدم دستوری اداره کردن بازار

با توجه به اقتصاد دولتی ایران ، طبیعی است مالکیت سهام عمده شرکتهای بورسی نیز متعلق به دولت بوده و هر تصمیمی که در سطح کلان اقتصادی و دولتی گرفته می شود بسرعت در وضعیت بورس منعکس می شود از سویی دیگر مدیران سازمان بورس نیز توسط دولت انتخاب می شوند و تقریبا بیشتر اعضای شورای عالی بورس دولتی هستند و قوانین اثرگذار بر بورس نیز رنگ و بوی دولتی بر خود می گیرند، لذا بی دلیل نیست اگر تعداد زیادی از سهامداران نسبت به دستوری بودن بورس اعتقاد و انتقاد دارند و طبیعتا این موضوع نیز سبب افزودن به ریسکهای سرمایه گذاری در بازار سهام شود. حال به توجه به این شرایط مشخص نیست دولت آینده با چه ساز و کاری قصد کم کردن دخالت دولت در بورس را دارد و چگونه می تواند دخالت دولت در بورس را کاهش دهد.

اصلاح سریع وضعیت بازار

مشکلات بوجود آمده در بازار سرمایه بر اساس سلسله تصمیماتی است که طی سالیان گذشته و گاها بر اساس آزمون و خطا خصوصا در یکی دو سال اخیر ایجاد شده است و بدیهی است راهکارهای سریع و آنی اثرگذاری کوتاه مدت داشته و احتمالا فاقد اثر بخشی طولانی مدت خواهد بود بنظر می رسد تحقق این وعده نیاز به تحولات اساسی دارد و تغییرات اساسی بسرعت قابل اجرا نیستند.

رفع معضل قیمت‌گذاری دستوری بورس

یکی از مشکلاتی که همیشه سهامداران نسبت به آن اعتراض داشته اند، اعمال قیمت گذاری دستوری بر روی مواد اولیه و محصولات تولیدی شرکتهای بورسی بوده است. این قیمت گذاری در صنایع مخلتفی از جمله پتروشیمی، خودرویی، دارویی و … اعمال می گردد و سبب تغییرات در بیلان درآمدی و بعضا کاهش سود شرکتها و حتی تحمیل زیان می گردد.

در سال 1399 زیان انباشته دو شرکت بزرگ خودروسازی به رقم وحشتناک 85 هزار میلیارد تومان رسید  در حالیکه تقریبا معادل همین مقدار رانت بخاطر اختلاف قیمت بین نرخ کارخانه و فروش بین برندگان قرعه کشی توزیع شد و به همین نسبت نیز باعث کاهش ارزش سهام و زیان سهامدارن این دو شرکت گردید.

درحالیکه فلسفه قیمت گذاری دستوری حمایت از قشرهای آسیب پذیر عنوان می شود اما همواره همراه با رانت و ایجاد درآمد برای افراد و نهادهای خاص بوده است و جناب آقای رئیسی هم طی سالیان گذشته در قوه قضاییه با پرونده های رانت و فسادهای اقتصادی بوجود آمده خصوصا ارز 4200 تومانی بخوبی آشنا هستند و بنظر می رسد حل این مشکل مهمترین تاثیر را بر بورس و سالم سازی اقتصاد داشته باشد.

عدم تصمیمات خلق الساعه و ثبات در قوانین و مقررات

نداشتن ثبات وتغییرات ناگهانی دستورالعمل ها یکی از مهمترین مشکلات کاهش اعتماد سرمایه گذاری و ایجاد تولید بوده و متاسفانه در تمامی عرصه ها شاهد وقوع آن هستیم. هجوم سیل آسای تصمیمات خل الساعه و گاه شبانه که با نیت های خیرخواهانه در یک سال گذشته اتخاذ شده نه تنها به بهبود شرایط کمکی نکرده اند بلکه در پاره ای مواقع سبب بروز آشفتگی بیشتر نیز شده است و جالب اینکه بسیاری از این دستورات پس از زمان کوتاهی لغو یا تغییر داده شده اند بدون اینکه هیچ توضیح و گزارشی بایت دلایل و نتیجه این تصمیمات ارائه شود. نبود ثبات در قوانین و دستورالعمل ها سبب کاهش اعتماد و کاهش افق سرمایه گذاری شده و به افزایش ریسکهای سرمایه گذاری و  فرار سرمایه بسوی فعالیت های غیرمولد دامن می زند.

فعال کردن صندوق حمایت و تثبیت بازار سرمایه

تزریق نقدینگی به هر بازاری سبب ایجاد رونق در آن بازار می شود اما در بورس مشخص نیست که این تزریق نقدینگی بر روی چه سهامی است، آیا از سهام دولتی و شرکتهای بزرگ حمایت می شود؟ یا شرکتهای کوچک و خصوصی هم مشمول این تزریق نقدینگی می شوند؟  و  آیا این ورود پول سبب برچیده شدن صفوف فروش و نقدشدن و فرار سرمایه گذران پشت صف مانده می شود یا وجوه نقد شده باعث خرید مجدد سهام  و باقی ماندن پولها در بازار سام می گردد؟

از سویی دیگر ساز و کار صندوق حمایت و تثبیت بازار که با قصد حمایت از سهامداران و تثبیت بازار فعالیت می کند نا مشخص است ، منابع آن ناکافی بنظر رسیده و مشخص هم نیست که چگونه و از چه اشخاص یا چه سهامی در چه شرایطی حمایت شود از سویی دیگر بدیهی است همیشه افراد خاصی زودتر از سایرین از تصمیمات این صندوق مطلع می شوند و این موضوع بخودی خود سبب بازتولید رانت از محل این اطلاعات می گردد.

تجربه نشان داده است هر گونه ذخالت در بازار حتی با نیت خیرخواهانه معمولا اثرات معکوس داشته و باعث ایجاد تلاطم و حتی ضرر و زیان به سهامدران خرد شده است و ایجاد تعادل در بازارهای مالی بصورت دستوری مغایر با کاهش دخالت در بازار است و در دراز مدت موجهای بزرگتر و ویرانگرتری ایجاد می نماید.

عدم تبدیل شدن بورس به محل جبران کسری بودجه دولت

در سالهای 98 و 99 با سقوط ارزش ریال در برابر سایر ارزها و خصوصا دلار و تولید تورم ویرانگر در این سالها، شاهد افزایش نگرانی مردم نسبت به حفظ سرمایه و وجوه نقد بودیم و لذا شاهد هجوم پولها به سمت تبدیل ریال به دارایی های سرمایه ای از جمله سهام بودیم. مردمی که بسیاری از آنها نگران از دست رفتن سرمایه خود بودند و قصد داشتند با خرید سهام ارزش پول خود را در برابر غول تورم حفظ نمایند.

از سویی دیگر تنگ تر شدن حلقه تحریم ها و کاهش درآمدهای نفتی و طبیعتاً افزایش کسری بودجه دولت باعث شد توجه دولت به بورس جلب شود و با شعار خصوصی سازی نسبت به واگذاری سهام شرکتهای دولتی و تامین کسری بودجه خود از محل بازار بورس اقدام نماید و نتایج نشان می دهد دولت خیلی بیشتر از انتظارات از این بازار بهره برداری نمود.

اینکه آیا درآینده هم دولت از این موج به نفع خود استفاده نماید یا خیر باید صبر نمود و تصمیمات آتی دولت مردان را نظاره گر بود.

حل مشکل دامنه نوسان

با اینکه دلایل ایجاد دامنه نوسان مثل بسیاری دیگر از قوانین با نیت خیرخواهانه و با اهداف حمایتی ایجاد شده است اما بررسی سوابق نشان می دهد تغییرات مداوم دامنه نوسان و ایجاد دامنه نوسان نامتقارن نه تنها کمکی به بهبود شرایط نکرده بلکه زمان تخلیه فشارها را طولانی تر کرده و باعث تداوم صف های فروش و بلوکه شدن سرمایه ها و فرسایش زمانی شده است. بورس بسیاری از کشورها یا بازار ارز دیجیتال فاقد دامنه نوسان است و بنظر می رسد سهامداران مشکل چندانی با نداشتن دامنه نوسان نداشته باشند.

وجود دامنه نوسان سبب تشکیل صف های خرید و صف های فروش شده و صفها علاوه بر افزایش ریسک نقدشوندگی باعث ایجاد ترس و هیجان بین سهامدران و فراهم آمدن رانت برای افراد خاص می گردد و حل یا حذف مشکل دامنه نوسان یکی از قدمهای مهم در جهت از بین رفتن صف و کاهش ریسک نقدشوندگی است.

کاهش نرخ مالیات شرکتها از 10 تا 25درصد

اتخاذ تصمیمات حمایتی از بنگاههای تولیدی از جمله کاهش مالیات این بنگاه ها یک خبر خوب برای فعالین این حوزه می باشد. با اینکه بدرستی مشخص نشده کاهش درآمد دولت و افزایش کسری بودجه بخاطرکاهش مالیات از چه محلی قرار است جبران شود اما توجه به مالیات نامتوازن در بین بنگاه ها و عزم جدی جراحی ساز و کار مالیاتی کشور قدمی بزرگ در راستای تحقق عدالت و رونق اقتصادی می باشد.

تجربه دولتهای قبلی نشان داده درصورت عدم تحقق درآمدها ، در بسیاری مواقع نسبت به استقراض از بانک مرکزی و افزایش پایه پولی اقدام کرده و اثرات آن در قالب افزایش تورم و گران تر شدن بهای مواد اولیه و دستگاهها باعث  اختلال در فعالیت بنگاهها خصوصا شرکتهای تولیدی شده است.

رادیو سیگنال در شنوتو و کست‌باکس با آخرین و مهمترین تحولات بازار سرمایه میزبان شماست.

انتشار موثر اوراق بهادار برای پوشش مخاطرات سهامداران خرد

استفاده از ابزار نوین معاملاتی و تنوع بخشیدن به اوراق قابل معامله سبب ارتقاء جایگاه بورس در عرصه های اقتصادی می شود اما این موضوع به تنهایی کافی نبوده و نبود ثبات در تصمیم گیری ها آفت جدی در این بخش می باشد. فعالین بازار سرمایه هنوز خاطرات متوقف شدن یک شبه قراردادهای آتی و معاملات سکه در سالیان گذشته را در خاطر دارند و این موضوع نیازمند اعتماد سازی بیشتری می باشد.

ممنوعیت نوسان گیری آگاهانه و غیرآگاهانه حقوقی‌ها

یکی از چالشهای بورس ایران پررنگ بودن سهم واحدهای حقوقی در سهامداری شرکتها می باشد رفتار این واحدهای حقوقی که بعضا دارای شبکه هایی به هم تنیده در مالکیت دیگر شرکتها هستند، باعث ایجاد موجهای بزرگ در روند قیمتی سهام می شود.

این شرکتها که عمدتا منابع عظیم مالی و دسترسی به سیستم های نرم افزاری و سخت افزاری ویژه و اطلاعات طبقه بندی شده دارند بر روی اخبار و رویدادهای مختلف موج سواری نموده یا حتی ایجاد موج می نمایند و در برخی موارد سبب ضرر و زیان سهامداران خرد می شود.

پیش از این نیز شاهد دستورات مشابهی مانند ممنوعیت نوسانگیری روزانه و توقف معاملات الگوریتمی بوده ایم اما نتیجه ای که این دستورالعمل ها بدنبال داشته است ایجاد رکود بیشتر و کاهش حجم معاملات بوده است که این موضوع سبب قفل شدن سرمایه در صفوف فروش و ایجاد تنفر و فرار سرمایه گذاران شده است.

هر نوع دخالتی در بازار حتی با نیت های خیرخواهانه سبب تشدید وضعیت های نابسامان شده و منجر به کاهش کارایی بازارمی گردد.

طرح مشکل و پذیرفتن مشکل اولین قدم در راه بازسازی و توسعه می باشد و با توجه به شرح فوق ، امید است با تبدیل شدن دغدغه سهامداران و فعالین بازار سرمایه به دغدغه هئیت دولت ، شاهد روزهای بهتری برای بازار سرمایه باشیم.