تلاش‌های صادق قطب‌زاده برای تحویل شاه به ایران
با درخواست استرداد شاه مخلوع، ملت ایران به دنبال ارضای احساسات انتقام‌جویانه نیست، بلکه خواهان آن است که شاه مخلوع جواب‌گوی جنایات خود بوده و از دسیسه‌هایی که از طریق ارتکاب آن‌ها مدت بیست‌وپنج سال به کمک عمال ساواک فریاد حق‌طلبانه‌ی مردم ایران را در گلوهای‌شان خفه کرد پرده بردارد.
به گزارش خبرگزاری خبرآنلاین، شامگاه دوشنبه سی‌ام مهر 58، نه ماه پس از پیروزی انقلاب، شاه مخلوع ایران برای معالجه‌ی سرطان شش‌ساله‌ی خود که حالا دیگر به مراحل خطرناکی رسیده بود وارد آمریکا و به سرعت در بیمارستان «کورنل» نیویورک بستری شد. 13 روز بعد دانشجویان مسلمان پیرو خط امام سفارت آمریکا در تهران را تسخیر کردند و کارکنان آن را به گروگان گرفتند. خواسته‌ی آنان این بود که آمریکا باید شاه را برای محاکمه به ایران تحویل دهد تا آن‌ها گروگان‌ها را آزاد کنند.
در پی فشار روزافزون حکومت ایران به دولت آمریکا، شاه روز یکشنبه 11 آذر 58 از بیمارستان نیویورک مستقیما به یک پایگاه هوایی در تگزاس منتقل شد و پس از 13 روز در پی هماهنگی‌های آمریکا با دولت پاناما روز شنبه 24 آذر 58 تگزاس را به مقصد پاناما ترک کرد.
شامگاه همان روز جودی پاول سخن‌گوی مطبوعاتی کاخ سفید، درباره‌ی انتقال شاه به پاناما اظهار داشت: «دولت پاناما پس از قبول شاه اعلام کرد که امیدوارم است خروج شاه مخلوع از ایالات متحده باعث خاتمه‌ی صلح‌آمیز بحران فعلی و آزادی 50 گروگان آمریکایی در سفارت آمریکا در تهران شود.» (بامداد امروز، 25 آذر 58)
اطلاعیه کاخ سفید
کاخ سفید نیز در همان روز انتقال شاه از تگزاس به پاناما (شنبه 24 آذر 1358) در همین باره اطلاعیه‌ای به شرح زیر منتشر کرد:
«شاه سابق ایران پایگاه هوایی لاک‌لند را امروز صبح به مقصد پاناما ترک کرد او در پاسخ به یک دعوت قدیمی دولت پاناما در آن‌جا اقامت خواهد گزید. دولت پاناما اظهار امیدواری کرده است که تقبل اقامت شاه سابق در پاناما از سوی آن دولت باعث خاتمه صلح‌آمیز بحران فعلی گردد. کارتر نیز به آریستیدس رویو (رئیس‌جمهور پاناما) تشکر مردم آمریکا را به خاطر اقدام انسان‌دوستانه‌ی دولت پاناما ابراز داشته است.» (بامداد امروز 25 آذر 1358)
دو درخواست رسمی از پامانا مبنی بر استرداد شاه
روز جمعه سی آذر 1358 درست شش روز پس از ورود شاه به پاناما، شورای انقلاب و دولت ایران از طریق وزارت امور خارجه طی دو یادداشت جداگانه از دولت و رئیس‌جمهوری پاناما، به طور رسمی درخواست کرد شاه را به ایران تحویل دهند.
در یادداشتی که صادق قطب‌زاده وزیر امور خارجه‌ی ایران خطاب آقای «رویو» رئیس‌جمهوری پاناما نوشت با تاکید بر این نکته که در استرداد شاه سرعت عمل به خرج دهند، گفته شد: «اسناد قانونی و کلیه‌ی مستندات قابل استفاده در اقدامات استرداد که در پاناما انجام خواهد شد، طبق خواسته‌های مقامات ذی‌صلاح کشور پاناما ارائه خواهد گردید.»
متن نامه قطب‌زاده به رئیس‌جمهور پاناما
ترجمه‌ی متن فرانسوی نامه‌ی صادق قطب‌زاده وزیر امور خارجه‌ی ایران به رئیس‌جمهوری پاناما به شرح زیر بود:
تهران، سی آذرماه 1358
عالیجناب
احتراما از جانب شورای انقلاب اسلامی ایران، بدین‌وسیله درخواست رسمی دولت ایران را مبنی بر استرداد محمدرضا پهلوی که اخیرا به پاناما انتقال یافته است، تسلیم می‌نماید.
در این مورد، یادداشتی به شرح پیوست که ضمن آن بالاختصار دلایل عمده در تایید تقاضای‌مان مطرح شده، به وزارت امور خارجه‌ی جمهوری پاناما تسلیم گردیده است.
اسناد قانونی و کلیه‌ی مستندات قابل استفاده در اقدامات استرداد که در پاناما انجام خواهد شد، طبق خواسته‌های مقامات ذی‌صلاح کشور شما ارائه خواهد گردید.
با وقوف و احترام کامل، نسبت به مبارزات پیگیر ضد امپریالیستی ملت و دولت پاناما که تحت لوای آن مبارزات، ملت شما توانست حاکمیت خود را بر کانال پاناما مستقر کند و ضمن ستایش از پشتیبانی وسیع پاناما در جهت سرنگونی رژیم دیکتاتوری و فاسد و سرسپرده سوموزا و با ابراز تحسین نسبت به مبارزات روزانه‌ای که شما در جوار ملت‌های مستضعف و تحت استثمار برای کسب آزادی و عدالت در قاره آمریکای لاتین به آن مبادرت می‌ورزید، ملت ایران تردیدی ندارد که علیرغم فشارهای امپریالیسم آمریکا ملت و دولت پاناما حضور شاه ظالم و جنایتکار را در سرزمین خود تحمل نخواهد نمود.
شورای انقلاب اسلامی ایران، محترمانه از جنابعالی استدعا دارد درخواست استرداد شاه را در چارچوب اختیارات قانونی خود مورد اجابت قرار داده و ترتیبات انجام آن را تسریع فرمایید.
با احترام
صادق قطب‌زاده – وزیر امور خارجه و عضو شورای انقلاب اسلامی ایران (بامداد امروز، سه‌شنبه چهارم دی 1358)
متن نامه صادق قطب‌زاده به وزیر خارجه پاناما
صادق قطب‌زاده وزیر وقت امور خارجه‌ی ایران یادداشت تلگرافی دیگری نیز خطاب به وزیر خارجه‌ی پاناما فرستاد که در آن به تفصیل در مورد جنایات آمریکا در ایران و کشورهای دیگر سخن به میان آمد و دلایل و مستندات حقوقی و بین‌المللی برای استرداد شاه مخلوع اقامه شد. ترجمه‌ی متن فرانسوی یادداشت به شرح زیر بود:
تهران سی‌ام آذرماه 1358
وزارت امور خارجه‌ی جمهوری اسلامی ایران
با ابراز تعارفات خود به وزارت امور خارجه‌ی جمهوری پاناما و در رابطه با انتقال محمدرضا پهلوی به پاناما به وسیله‌ی ایالات متحده بدین‌وسیله توجه ملت و دولت پاناما را نسبت به موضع ملت و دولت ایران درباره‌ی این مسئله جلب می‌نماید:
ملت ایران همواره مراتب همدردی و تحسین و تمجید خود را نسبت به مبارزات پیگیر ملت‌های آمریکای لاتین علیه برتری‌طلبی و امپریالیسم ایالات متحده در این قاره ابراز داشته و طی مبارزات حق‌طلبانه‌ی ملت پاناما برای استقرار حاکمیت خود در کانال پاناما احساس همبستگی را با ملت پاناما داشته است. دولت ایالات متحده برای خنثی نمودن این قیام حق‌طلبانه از مبادرت به توطئه‌چینی و اعمال فشار از طرق مختلف بر دولت‌های مورد نظر، بالاخص دولت شما به خاطر اهمیت منافع نظامی و اقتصادی آمریکا در منطقه‌ی کانال پاناما هرگز دریغ ننموده است.
وضع اسفناک شیلی، بارزترین نمونه از توطئه‌های آمریکا در جهت حفظ منافع یک‌جانبه‌ی خود می‌باشد.
با تمام این اوصاف مردم شجاع آمریکای لاتین با وقوف کامل به جنایات امپریالیسم در کشورهای‌شان دست اتحاد و دوستی به سوی مردم و کشورهای برادر دراز نموده و نیرویی تازه برای کسب استقلال در نهاد خود احساس نمودند. تازه‌ترین نمونه این مبارزات قیام پیروزمندانه‌ایست که در کشور نیکاراگوئه علیه دیکتاتور فاسد و سرسپرده‌ی آمریکا یعنی سوموزا به وقوع پیوست. بدیهی است که بدون کمک و پشتیبانی ملت‌های برادر به‌خصوص ملت پاناما ساندینیست‌های رزمنده به تنهایی در چنین فرصت کوتاهی قادر به سرنگون نمودن این دیکتاتور منفور نمی‌گردیدند.
درباره‌ی شاه مخلوع ایران که از فاسدترین و منفورترین دیکتاتورهای عصر حاضر به شمار می‌رفت باید این نکته را یادآوری نمود پس از آن‌که مردم مکزیک یک‌صدا از قبول مجدد او امتناع ورزیدند دولت پانام تسلیم فشار آمریکا شد و به انتقال این جنایتکار به سرزمین خود تن در داد.
ملت شما به نوبه‌ی خود نسبت به حضور شاه جنایتکار در پاناما بانک اعتراض برداشت و تظاهرات خیابانی چند روز اخیر موید این اعتراضات است علیرغم قدرت‌نمایی دولت آمریکا ما اطمینان داریم که ملت شما همچنان علیه سلطه‌جویی این دولت با سایر ملت‌های هم‌رزم به مبارزه‌ی خود ادامه خواده داد.
ممکن است دولت پاناما در برابر جبهه‌گیری افکار عمومی برای استرداد شاه مخلوع به سنت دیرینه‌ی کشورهای آمریکای لاتین در مورد پناهندگی سیاسی استناد نماید، لیکن طبق ماده‌ی 2-14 اعلامیه‌ی جهانی حقوق بشر حق پناهندگی را در مورد جنایات غیرسیاسی (جنایات مربوط به حقوق عمومی) نمی‌توان قابل استناد دانست. آیا جنایات و کشتارها و شکنجه‌هایی که به دست شاه مخلوع در ایران انجام شده است را می‌توان با هیچ انگیزه‌ی سیاسی توجیه نمود؟
کلیه‌ی گزارشاتی که طی ده سال اخیر توسط سازمان‌های غیردولتی که شهرت جهانی دارند تنظیم گردیده و تمام بررسی‌هایی که به وسیله‌ی جمعیت‌های بی‌طرف انجام شده مشعر بر این حقیقت است که شاه مخلوع و هم‌دستان او مجرم به ارتکاب جنایات بی‌شمار، ازجمله نقض فاحش و گسترده و مداوم حقوق بشر در ایران بوده‌اند، ده‌ها هزار ایرانی از خانواده‌ها و نزدیکان شهدا می‌توانند جنایاتی را که مستقیما به فرمان شاه در این مملکت ارتکاب یافته است، برملا نمایند.
دامنه‌ی جنایات شاه به مقیاسی است که جامعه‌ی بین‌المللی نمی‌تواند خود را از آن منفک احساس کند و در چنین شرایطی، صحبت از عهدنامه‌ی استرداد بین دو کشور به میان آوردن و دم از اعطای حق پناهندگی سیاسی زدن مورد ندارد.
جنایات محمدرضا پهلوی را در چارچوب «جنایت علیه بشریت» به آن نحوی که در دادگاه نورمبرگ مطرح شد و مورد تایید کمیسیون حقوق بین‌الملل سازمان ملل متحد واقع گردید، باید تعریف و توصیف نمود. جای تردید نیست که اعطای حق پناهدگی به عاملین جرم علیه بشریت به معنی پشت پا زدن به موازین اخلاقی بین‌المللی و میدان دادن به تبهکاران و جانیان و به بازیچه گرفتن سنت شریف و دیرینه‌ی حق پناهندگی سیاسی در مورد آزادی‌خواهان واقعی است.
با درخواست استرداد شاه مخلوع، ملت ایران به دنبال ارضای احساسات انتقام‌جویانه نیست، بلکه خواهان آن است که شاه مخلوع جواب‌گوی جنایات خود بوده و از دسیسه‌هایی که از طریق ارتکاب آن‌ها مدت بیست‌وپنج سال به کمک عمال ساواک فریاد حق‌طلبانه‌ی مردم ایران را در گلوهای‌شان خفه کرد پرده بردارد.
با تقاضای استرداد شاه مخلوع، ملت ایران می‌خواهد به جهانیان ثابت نماید که مردم مستضعف جهان از این پس به قدرت‌های امپریالیست اجازه نخواهند داد تا سرنوشت ملت‌ها را به بازی گرفته یا حیثیت ملی آن‌ها را جریحه‌دار نموده و یا از طریق کودتا مطامع پلید خود را با دستیاری سرسپردگان خود به آن ملت‌ها تحمیل نمایند.
در این مبارزات ضد امپریالیستی کلیه‌ی مردم مستضعف جهان می‌باید متفق باشند و امیدواریم که ملت و دولت پاناما با درک عمق این مبارزات از پذیرفتن اوامر ایالات متحده امتناع کرده و شاه مخلوع را به ایران مسترد نمایند.
وزارت امور خارجه‌ی جمهوری اسلامی ایران فرصت را جهت اعلام احترامات فائقه به وزارت امور خارجه‌ی جمهوری پاناما مغتنم می‌شمارد. (بامداد امروز، سه‌شنبه چهارم دی 1358)
منبع: خبر آنلاین