حل‌وفصل مسائل پادمانی ایران و آژانس بر اساس مدالیتی ۱۴۰۱
رئیس سازمان انرژی اتمی یک ماه پس از صدور قطعنامه شورای حکام در رابطه با همکاری ایران برای پاسخ به سوالات پادمانی باقی‌مانده اظهار کرد که پاسخ به آژانس در چارچوب «مدالیتی» طراحی شده بر اساس بیانیه مشترک ۱۴۰۱ ادامه دارد.
به گزارش ایسنا، «محمد اسلامی» رئیس سازمان انرژی اتمی روز شنبه و در حاشیه رونمایی از یکی از دستاوردهای پژوهشگاه علوم و فنون هسته‌ای این سازمان در نمایشگاه بین‌المللی تهران درباره چگونگی تعامل و همکاری ایران با آژانس برای پاسخ به درخواست‌های آژانس در چارچوب قطعنامه اخیر در شورای حکام اظهار کرد: درباره پاسخ به سوالات درباره چهار مکان که الان به 2 مکان کاهش یافته، قرار شد با یکدیگر تعامل کنیم تا این موضوعات بسته شود؛ ما به اینها (سوالات درباره چهار مکان) هم پاسخ دادیم، موضوعاتی که با ادعاهای ساختگی رژیم صهیونیستی ایجاد شده است. در همان چارچوب نیز تفاهم کردیم که معاونان 2 طرف مدالیته‌ای را برای این کار استخراج کنند و این مساله هم انجام شد و آن‌چه الان انجام می‌شود و رفت و آمدهایی که داریم در چارچوب همان مدالیتی است.
او تاکید کرد که «تا امروز آژانس بین المللی انرژی اتمی همواره برای نظارت‌های خود در چارچوب پادمان و ان‌پی‌تی دسترسی‌های لازم را داشته است و مانعی برای آن ایجاد نکرده و نمی‌کنیم».
اسلامی همچنین درباره انتشار برخی اخبار مبنی بر اینکه ایران نظارت بیشتر بر فعالیت‌های هسته‌ای خود را از سوی آژانس پذیرفته است؟ گفت: وقتی در حوزه مواد هسته‌ای فعالیت می‌کنیم، طبیعی است که با تغییر مقیاس و ظرفیت، میزان نظارت و بازرسی‌ها هم تغییر می‌کند.
توافق با ایران و قطعنامه‌ای سیاسی
به گزارش ایسنا، بیش از یک سال و نیم از توافق ایران و آژانس در اسفند 1401 می‌گذرد و از آن زمان تاکنون تفاسیر مختلف 2 طرف از بندهای این بیانیه موجب شده تا درک مشترک و متعاقبا همکاری مشترک موثری که به پایان ابهامات و سوالات پادمانی آژانس منجر شود ایجاد نشود. با وجود همکاری‌های گسترده میان دو طرف و حل 2 مساله از چهار موضوع مورد بحث اما هنوز اختلاف‌نظرها باقی است تا جایی که آژانس در اول آذرماه سال جاری قطعنامه دیگری را به منظور متعهد کردن ایران برای پاسخ به سوالات آژانس صادر کرد؛ قطعنامه‌ای که با اعتراض و واکنش شدید ایران مواجه شد و آن را در فضایی که ایران همکاری و دسترسی‌های قابل توجهی به مدیرکل و معاونش در بازدید از سایت‌های هسته‌ای اعطا کرده بود، دلسرد کننده دانست.
بسیاری از کارشناسان بر این نظر بودند که با توجه به قطعنامه آذرماه، احتمالا ایران و آژانس، یک چارچوب و مدالیتی جدید برای حل و فصل مسائل پادمانی طراحی کنند چرا که اگر مدالیتی و چارچوب‌های قبلی موثر بود به صدور قطعنامه‌ای دیگر منتهی نمی‌شد اما محمد اسلامی روز شنبه تاکید کرد که طرفین بر اساس همان مدالیتی که بعد از بیانیه مشترک در مذاکرات میان معاونان 2 طرف به دست آمده، دارند کار را پیش می‌برند.
بر اساس بیانیه مشترک سازمان انرژی اتمی ایران و آژانس بین‌المللی انرژی اتمی 4 مارس 2023 (13 اسفند 1401) در تهران توافق شد که؛
- تعاملات بین آژانس بین‌المللی انرژی اتمی و ایران با روحیه همکاری و با رعایت کامل صلاحیت‌های آژانس و حقوق و تعهدات جمهوری اسلامی ایران بر اساس موافقتنامه پادمان جامع صورت خواهد پذیرفت.
- در خصوص مسائل پادمانی باقی‌مانده مربوط به سه مکان، ایران آمادگی خود را برای ادامه همکاری و ارائه اطلاعات و دسترسی بیشتر به منظور رسیدگی به آن را اعلام کرد.
- ایران به صورت داوطلبانه به آژانس اجازه می‌دهد تا چنانچه مقتضی باشد فعالیت‌های راستی‌آزمایی و نظارت بیشتر را اجرا کند. روش اجرای آن طی یک نشست فنی که به زودی در تهران برگزار می‌شود، میان طرفین مورد توافق قرار خواهد گرفت.
آمادگی ایران برای حل‌وفصل مسائل و بهانه‌جویی غرب
مطابق با گزارش‌های آژانس درباره ایران، برخی از تجهیزات نظارتی که بر اساس توافق هسته‌ای سال 2015 در محل‌هایی قرار داده شده بودند و در چارچوب کاهش همکاری‌های ایران با آژانس و قانون راهبردی برجچده شده بودند، دوباره نصب شد. حتی در حوزه بازرسان همکاری‌های ایران با آژانس این تجهیزات شامل نصب تجهیزات نظارت بر غنی‌سازی در خطوط سانتریفیوژهای غنی سازی اورانیوم تا 60 درصد در نطنز و فردو بود. همچنین تجهیزات نظارتی اضافه شده شامل دوربین‌های نظارتی در سایتی در اصفهان که در آن قطعات سانتریفیوژ ساخته می شود، می‌شدند. همسو با توسعه و گسترش فعالیت‌های هسته‌آی و غنی‌سازی ایران به ویژه در حوزه تولید مواد هسته‌ای تا 60 درصد و نصب و راه‌اندازی سانتریفیوژهای نسل جدید، نظارت‌ها و بازرسی‌های آژانس نیز افزایش یافته است که به گفته مسوولان سازمان انرژی اتمی تمامی این اقدامات نظارتی مطابق با ان پی تی و پادمان جامع است.
مقامات سازمان انرژی اتمی در رابطه با حل نشدن ابهامات و سوالات باقی‌مانده برای آژانس تا این زمان، همواره بر این موضوع تاکید کردند که ایران آماده است یک جا و در کوتاه‌ترین زمان سوالات و ابهامات مذکور را پاسخ دهد، به شرطی که طرف مقابل آمادگی سیاسی برای حل این مسائل را داشته باشد و دنبال بهانه‌جویی نباشد؛ ایرانی‌ها معتقدند این آمادگی اکنون در طرف مقابل وجود ندارد و بالعکس تحت تاثیر شرایط بین‌المللی و سیاسی در اروپا و آمریکا و نیز در منطقه، آن‌ها به دنبال تشدید فضای سیاسی میان ایران و آژانس هستند.
بسیاری از کارشناسان بر این نظرند که در فضای سیاسی و بین‌المللی 2 سال گذشته که شاهد تنش‌های گسترده منطقه‌ای و بین‌المللی بوده‌ایم و از سویی مذاکرات احیای برجام و رفع تحریم‌های بین‌المللی علیه ایران در عمل متوقف شده است، امکان حل مسائل فنی بعید به نظر می‌رسد. با این حال، طبق گفته رئیس سازمان انرژی اتمی، مذاکرات فنی ایران و آژانس هم‌چنان در چارچوب بیانیه مشترک 1401 و مدالیتی طراحی شده بر اساس همان توافق دنبال می‌شود و هیچ مانعی بر سر راه نظارت‌ها و بازرسی‌های آژانس در چارچوب پادمان جامع و ان‌پی‌تی وجود ندارد.
منبع: ایسنا