۱۷ سال انتظار برای ثبت جهانی ماسوله به نتیجه می‌رسد؟

تلاش‌ها برای ثبت جهانی ماسوله، از حدود 17 سال پیش آغاز شده است و از سال 1390 نیز به طور جدی در دستور کار گرفته؛ در این میان، یک بار هم به در بسته خورده است. 

ایران سال گذشته خواهان بررسی پرونده این اثر ملی در اجلاس یونسکو شد که قرار بود در عربستان برگزار شود. اما شورای مشورتی یونسکو پیش از آغاز رسمی نشست، پرونده ارسالی ایران را حاوی ایرادات اساسی تشخیص داد و در نتیجه، پرونده ثبت جهانی ماسوله در اجلاس ریاض بررسی نشد. اما یونسکو به ایران فرصت داد که با رفع ایرادات پرونده، آن را دوباره برای بررسی ارسال کند.

البته ماسوله در سال 2007 میلادی (1386 شمسی) به طور موقت در فهرست میراث تاریخی یونسکو قرار گرفت تا آنگونه که ایرنا گزارش داده است، «مسیرهرگونه تغییر و آسیب به آن بسته شود.»

به گزارش تجارت‌نیوز، حالا وزارت میراث فرهنگی اعلام کرده است که پرونده ثبت جهانی ماسوله بار دیگر در اولویت این وزارتخانه قرار گرفته و قرار است پرونده آن برای ارسال دوباره به یونسکو آماده شود. 

 باستان‌شناسانی از کشورهای ایران و چین نیز در این مدت پژوهش‌هایی را در منطقه انجام داده‌اند و به شواهد جدیدی در مورد پیششینه باستان‌شناسی و تاریخی ماسوله دست پیدا کرده‌اند. برخی مدیران و کارشناسان معتقدند این یافته‌ها می‌تواند در به نتیجه رسیدن فرایند ثبت جهانی یونسکو موثر باشد.

چرا پرونده ثبت جهانی یونسکو در سال 1402 رد شد؟

شورای جهانی بافت‌ها و بناهای تاریخی که به ایکوموس معروف است و بازوی مشورتی یونسکو برای ثبت میراث بشری محسوب می‌شود، سال گذشته با پرونده ماسوله مخالفت کرد. کارشناسان و رسانه‌ها در آن زمان، مسئولیت این فرصت از دست رفته را به دلیل ارسال پرونده‌ای ضعیف، متوجه وزارت میراث فرهنگی دانستند.

برخی مدیران دخیل در ماجرا اما از اقدامات خود دفاع کردند و مخالفت ایکوموس با پرونده ثبت جهانی ماسوله را به دلایلی چون «نبود امکان ارتباط کامل با کارشناسان تهیه‌کننده پرونده» تقلیل دادند. 

در مقابل، سایت خبری صدای میراث در گزارشی دلایل مخالفت این شورای بین‌المللی را «ایرادات زیاد در نگارش و تدوین پرونده» و «مغایرت محتوای آن با شاخص‌های ثبت جهانی یونسکو» اعلام کرد.

بر اساس این گزارش، ایکوموس در متنی خطاب به کارشناسان یونسکو تاکید کرده بود که ماسوله ظرفیت‌های لازم را برای ثبت جهانی دارد اما پرونده ارسالی ایران، حاوی ایرادات اساسی است؛ به گونه‌ای که قابلیت اصلاح نیز ندارد و باید از نو نوشته شود. 

به گزارش تجارت‌نیوز، البته برخی کارشناسان نیز ساخت و سازهای غیراصولی در حریم میراث فرهنگی، کمبود بودجه در مسیر آماده‌سازی پرونده و ضعف‌ نهاد متولی در بعد بین‌المللی را از جمله موانع موجود در مسیر جهانی شدن آثار ملی کشور می‌دادند؛ دلایلی که کمابیش در مورد ماسوله نیز صدق می‌کند.

فرصت دوباره به ایران

ایکوموس در شهریور 1402 مخالفت خود را با ثبت جهانی ماسوله اعلام کرد اما رسانه‌ها کمتر از یک ماه بعد گزارش دادند که یونسکو به ایران فرصت داده است تا پرونده را یکبار دیگر آماده و به منظور بررسی خارج از نوبت، برای این نهاد ارسال کند.

در بهمن سال گذشته نیز اعلام شد که کارشناسان ایکوموس، یک ماه دیگر برای بررسی مجدد شرایط این روستای تاریخی به ایران سفر می‌کنند تا پرونده ثبت جهانی ماسوله بار دیگر به جریان بیفتد؛ سفری که در اسفند سال گذشته انجام شد.

حالا دوباره وعده‌ها در این زمینه تکرار شده است. علی دارابی، قائم مقام وزیر میراث فرهنگی شب گذشته از تلاش‌ها برای آماده‌سازی پرونده ثبت جهانی ماسوله در آینده نزدیک خبر داد. به گفته او، برنامه‌های حفاظتی و مرمتی نیز در بافت تاریخی و شهری ماسوله اجرایی شده است تا ثبت جهانی این اثر در اولویت قرار گیرد (ایسنا). وعده‌ای که باید دید این بار به نتیجه می‌رسد یا خیر.

به گزارش تجارت‌نیوز، ایران چندی پیش (7 مرداد) توانست «منظر تاریخی هگمتانه» را به عنوان بیست و هشتمین اثر کشور در فهرست میراث جهانی ثبت کند. یونسکو به پرونده این اثر نیز در سال 2023، ایرداتی وارد و آن را رد کرده بود اما در اجلاس امسال پرونده اصلاح شده را پذیرفت. ایران اکنون علاوه بر تلاش برای ثبت جهانی ماسوله، آماده‌سازی پرونده‌‌های دیگری را در دستور کار دارد؛ از جمله ارگ کریم‌ خان شیراز که وزارت میراث فرهنگی اخیرا بر تسریع در فرایند ثبت جهانی آن تاکید کرده است. 

برای اطلاعات بیشتر مطالعه دو گزارش ارگ کریم‌ خان بالاخره ثبت جهانی می‌ شود؟ و ثبت جهانی هگمتانه؛ چرا تا این حد دیر؟ پیشنهاد می‌شود.

منبع: تجارت نیوز