عبور از دروازه تاریخ با پایه‌گذار جدایی دین از سیاست در فرانسه

به گزارش ایسنا، امروز 4 آذر 1403 خورشیدی به اهم مناسبت‌ها و اتفاقات تاریخیِ این روز می‌پردازیم.

تخریب بانک استقراضی روس به در تهران- 1284

در پی تاسیس بانک شاهنشاهی ایران توسط انگلیسی‏‌ها، روس‏ها کوشیدند امتیاز تاسیس بانک استقراضی را به دست آورند. روس‌ها به فرستادن مستشارالتجار نماینده خود، زمین قربستانی را که در پشت بازار کفاش‌ها بود و دولت از مدت‌ها قبل اجازه دفن اموات را در آن ممنوع کرده بود و در مجاورت مسجدی به نام خازن‌الملک و امام‌زاده‌ای به نام سید قرار داشت از شیخ فضل‌الله نوی به قیمت 750 تومان خریداری کردند.

آنان در حین احداث ساختمان بانک، استخوان‏های متوفیان را با بی‏‌اعتنایی جمع و داخل چاهی ریختند. با رسیدن خبر این رفتار روس‌ها به آیت‌الله سید عبدالله بهبهانی، آیت‌الله سید محمد طباطبایی و آیت‌الله محمدحسن آشتیانی آنان به مظفرالدین شاه و صدراعظم وقت ایران شکایت کردند اما راه به جایی نبردند.

در ماه رمضان همان سال شیخ محمد واعظ با رفتن به منبر روحانیون و طلاب را از رفتار روس‌ها مطلع کرد و با تحریک طلاب و جمعی از مردم توسط او و میرزا مصطفی آشتیانی پسر کوچک آیت‌الله محمدحسن میرزای آشتیانی، آنان به ساختمان نیمه کاره بانک استقراضی حمله کردند و آن را با بیل و کلنگ ویران کردند.

این اتفاق چند ماه بعد از دو واقعه دیگر اتفاق افتاد. واقعه اول، اقدام موسیو نوژ بلژیکی در به تن کردن لباس روحانیان شیعه و شرکت در مراسم بالماسکه و به سخره گرفتن مقدسات شیعیان بود و واقعه دوم به فلک بستن جمعی از تجار تهران در اعتراض به واگذار شدن امتیاز تولید و فروش توتون و تنباکو به انگلیسی‌ها توسط حاکم شهر بود.

رحلت فیلسوف برجسته «حکیم فرزانه»- 1344

شیخ محمدهادی فرزانه معروف به حکیم فرزانه، حکیم و فیلسوف در سال 1263 در شهرضای اصفهان به دنیا آمد. مقدمات علوم اسلامی و معارف دینی را در زادگاه خود خواند و برای تکمیل تحصیلات، راهی اصفهان شد.

او در محضر استادان بزرگی همچون سید محمدباقر دُرچه‏‌ای، ملا عبدالکریم گزی و میرزا نصراللَّه حکیم درس خواند و در شمار حکما و علمای زمان قرار گرفت. حکیم فرزانه در رشته‌های حکمت و فلسفه زحمات فراوانی کشید

حکیم فرزانه بعدها به شهرضا برگشت و به تدریس حکمت و فلسفه پرداخت و شاگردان فرهیخته‏ فراوانی تربیت کرد.

او در 4 آذر 1344 در 81 سالگی جان به جان آفرین تسلیم کرد.

درگذشت «جبار باغچه‌بان» بانی مدارس استثنایی در ایران- 1345

جبار باغچه‏‌بان در سال 1264 در قفقاز به دنیا آمد و پس از اتمام تحصیلات، در یک مدرسه در ایروان به تدریس مشغول شد. تدریس او، باعث شکفتن استعدادهای نهفته‏‌اش شد و پس از مدتی با تجارب فراوان و برنامه‏‌های خوب به ایران آمد و در سال 1303 اولین کودکستان ایرانی را به نام “باغچه اطفال” در تبریز تاسیس کرد.

در همان سال سه کودک ناشنوا نیز در این مدرسه ثبت‏‌نام کردند و این آغازی بود برای تلاش باغچه‏‌بان تا بتواند سخن گفتن را به این کودکان بیاموزد. او برای تعلیم خواندن و نوشتن برای کودکان و نوسوادان، روش تعلیم الفبا را که امروزه در سراسر کشور رایج است به وجود آورد. او همچنین اولین مدرسه کودکان ناشنوا را در سال 1312 در تهران تاسیس کرد.

جبار باغچه‏‌بان برای هموار کردن راه زبان آموزی کودکان ناشنوا راهی را انتخاب کرد که در سراسر جهان با نام الفبای گویای باغچه‏‌بان به عنوان مترقی‏‌ترین روش شناخته شده است. با تلاش این مبتکر پرتلاش بود که ناشنوایان کشور نیز توانستند با دنیای اطراف خود و انسان‏های دیگر تماس برقرار کنند.

همچنین اختراع تلفنی برای استفاده کر و لال‏ها و تاسیس مکتب نسوان برای آموزش دختران نیز از دیگر ابتکارات اوست. وی همچنین در سال 1322 جمعیت حمایت از کودکان کر و لال را تاسیس کرد و کتاب‏ هایی از قبیل اسرار تعلیم و تربیت، الفبای آسان، برنامه کار آموزگار، زندگانی کودکان و رباعیات باغچه‏‌بان را به نگارش درآورد.

جبار باغچه‌بان در 4 آذر 1345 در 81 سالگی در تهران درگذشت.

در تقویم هجری خورشیدی مناسبت‌های دیگری چون: تقلیل بودجه دربار از 800 به 500 هزار تومان و به دنبال آن کاهش مستمری شاهزادگان و قطع مستمری زنان در آخرین سال سلطنت ناصرالدین شاه توسط اولین دوره مجلس شورای ملی برای متوازن کردن دخل و خرج کشور در سال 1286، تخصیص 400 تومان حقوق به ستارخان و 300 تومان به باقرخان و 500 تومان برای وراث سید عبدالله بهبهانی توسط مجلس شورای ملی در سال 1289، ارسال یادداشت سفارت انگلیس به وزارت امور خارجه ایران در واکنش به واگذاری امتیاز بهره‌برداری از نفت شمال به یک شرکت آمریکایی در سال 1300، تاسیس مدرسه عالی فلاحت در سال 1308، ورود ژوزف استالین نخست‌وزیر و پیشوای اتحاد جماهیر شوروی، مولوتف کمیسر امور خارجه، مارشال، روشیلف و عده زیادی از دولتمردان و نظامیان شوروی به تهران در سال 1322، معرفی کابینه مرتضی قلی بیات به چهاردهمین دوره مجلس شورای ملی در سال 1323، ارسال لایحه مالک و مستاجر به مجلس شورای ملی و به رسمیت شناخته شدن حق سرقفلی در سال 1337، افزایش دستمزد تاکسی در تهران و مسافربرهای شخصی خارج از تهران در سال 1343، افتتاح کارخانه سیمان فارس با ظرفیت 500 تن در روز در سال 1345، انتصاب حسین داودی سرکنسول ایران در استانبول به سمت سفیرکبیر ایران در کابل در سال 1353، ارتحال فقیه و مجتهد بزرگوار آیت‌الله میرزا احمد سرایی در سال 1360، درگذشت استاد محمود کریمی استاد آواز ایران در سال 1363 و رحلت آیت‌الله سید احمد فقیه امامی عالم برجسته اصفهان در سال 1372 به ثبت رسیده است.

مهتمرین رویدادهای تقویم قمری به این شرح است:

نبرد توابین در عین‌الورده با سپاهیان عبیدالله ‌بن ‌زیاد- 65

واقعه عین‌الورده، نبرد خونین و بزرگی میان شیعیان عراق و سپاهیان شام بود. پس از قیام مقدس اباعبدالله الحسین(ع) و شهادت جانسوز وی و یارانش به دست سپاهیان یزید بن‌ معاویه در سرزمین کربلا و افشاگری اسرای کربلا در ایام اسارت و روشن‌گری آنان علیه خلافت یزید بن‌ معاویه، حالت ندامت و پشیمانی در شیعیان و محبان اهل‌بیت(ع) به ویژه اهالی عراق و شهرهای بصره و کوفه به وجود آمد و به‌تدریج طی بیش از 4 سال به قیامی بزرگ تبدیل شد.

رهبری این قیام با سلیمان بن صرد خزاعی بود که با حرکت از کوفه، مخالفت خویش را با دستگاه جبار اموی آشکار کرد. شامیان که از خروج توابین با خبر شدند، سپاهی عظیم به فرماندهی عبیداله بن زیاد برای نبرد با توابین به سوی عراق اعزام کردند و 2 سپاه در سرزمین عین الورده با هم روبه‌رو شده و در 22 جمادی‌الاولی 65 قمری نبرد خونینی میان آنان درگرفت.

درگذشت محدث مشهور قرن ششم- 542

عبداللَّه بن علی بن عبداللَّه بن خَلَف لَخمی معروف به رشاطی در سال 465 در اندلس واقع در اسپانیای امروزی به دنیا آمد. وی در علم حدیث و تاریخِ استاد بود و تالیفاتی داشت. الاَعلامُ بِما فی المؤتَلِفِ و المُختَلِفِ الدّلر قُطنی مِن الابهام از جمله آثار اوست.

عبداللَّه رشاطی در سال 542 در 77 سالگی درگذشت.

رحلت آیت‌الله شیخ محمدتقی بهجت- 1430

محمدتقی در اواخر سال 1334 در فومن متولد شد. او چهارمین فرزند خانواده بود. مادرش را 16 ماهگی از دست داد. پدرش محمود بهجت معتمد مردم بود و آنان اسناد مهم و قباله‌های‌شان را به گواهی او می‌رساندند.

محمدتقی درسش را در مکتب‌خانه فومن خواند و به خواندن علوم دینی ‌تمایل نشان داد. در 14 سالگی به کربلا رفت. 4 سال در کربلا ماند و به تهذیب نفس و خواندن درس گذراند. در سال 1352 برای ادامه تحصیل به نجف اشرف رفت و دوره سطح را در محضر آیت‌الله آقاشیخ مرتضی طالقانی، آقا سیدابوالحسن اصفهانی و آقا ضیاءالدین عراقی و میرزای نائینی خواند سپس به حوزه شیخ محمدحسین غروی اصفهانی معروف به غروی رفت و در محضر ایشان به تکمیل نظریات فقهی و اصولی پرداخت و از علوم علامه کمپانی بهره‌ها برد. او در دروس آقا سید عبدالغفار نیز شرکت یافت.

در 18 سالگی به محضر آیت‌الله سید علی آقای قاضی رفت و مراحل عرفان را سپری کرد. ایشان در 29 سالگی و بعد از پایان آموزش دروس دینی در سال 1363 به ایران برگشت و به قم رفت و از محضر آیت‌الله حجت کوه‌کمره‌ای، اصفهانی، غروی و شیرازی استفاده کرد. این سفر چند ماه بعد از اقامت آیت‌الله بروجردی به قم انجام شد. 

آیت‌الله بهجت بیش از 40 سال به تدریس خارج فقه و اصول در منزل شخصیش پرداخت. 

برخی تالیفات ایشان عبارت‌اند از: یک دوره کامل اصول، حاشیه بر مکاسب شیخ انصاری و تکمیل آن تا آخر مباحث مربوط به مکاسب و متاجر، دوره کامل طهارت، دوره کامل کتاب صلاة، دوره کامل کتاب زکات، دوره کامل کتاب خمس و حج، حاشیه بر کتاب ذخیرةالعباد مرحوم شیخ محمدحسین غروی، تقریباً یک دوره فقه فارسی، حاشیه بر مناسک شیخ انصاری.

با اینکه ایشان فقیهی شناخته شده بود اما همواره از پذیرش مرجعیت سر باز زد تا اینکه بعد از رحلت آیت‌الله سید احمد خوانساری، جلد اول و دوم کتاب «ذخیرةالعباد» (جامع‌المسائل کنونی) را تصحیح و در اختیار خواص گذاشت و پیش از درگذشت مرجع عالی‌قدر آیت‌الله العظمی اراکی اجازه نشر رساله عملیه خویش را داد.

سرانجام وقتی جامعه مدرسین با انتشار اطلاعیه‌ای 7 نفر از جمله حضرت آیت‌الله بهجت را به‌عنوان مرجع تقلید معرفی کرد و عده‌ای از علمای دیگر از جمله آیت‌الله مشکینی و آیت‌الله جوادی آملی مرجعیت ایشان را اعلام کردند.

به‌دنبال درخواست‌های مکرر علما و بزرگان قم، آیت‌الله بهجت راضی شد رساله عملیه‌اش در تیراژ بالا چاپ شود با این حال از نوشتن نام خویش بر جلد کتاب امتناع کرد.

آیت‌الله محمدتقی بهجت فومنی سرانجام در ساعت 15:30 روز یک‌شنبه 2227 اردیبهشت‌ 1388 چشم از جهان فروبست.

رویدادهای مهم این روز در تقویم میلادی به شرح زیر است:

کشف الکتریسیته توسط «مایکل فارادِی»- 1831

مایکل فارادِی فیزیک‏دان شهیر انگلیسی به علم الکتروشیمی علاقه فراوانی داشت. وی در این راه تجربه‏‌های زیاد آموخت و موفق به کشف قوانین الکترولیز شد. او هم‏چنین دست به آزمایش‏های گوناگونی زد و در این آزمایش‏ها، در زمینه شیمی، متالوژی و ساختن لامپ‏های الکتریکی پیشرفت و موفقیت‏های بسیاری به دست آورد.

از کارهای دیگر این فیزیک‏دان، اختراع موتور الکتریکی بود که در آن، برای اولین بار در تاریخ علم، نیروی مغناطیسی به نیروی الکتریکی تبدیل شد. مهمترین اقدام فارادِی کشف الکتریسیته در 24 نوامبر 1831 موفق به کشف آن شد.

البته کشف نیروی برق مربوط به قرون 16 و 17 است و نخستین وسایل برقی نیز در قرن 18 و نیمه اول قرن 19 مورد استفاده قرار گرفته است.

مایکل فارادِی، نخستین اکتشافات مهم خود را در زمینه الکترومغناطیس و روش انتقال نیروی برق و استفاده از آن برای ایجاد حرارت و روشنایی در نیمه اول قرن نوزدهم عرضه کرد.

درگذشت «ژرژ کِلْمانسو» نخست‌وزیر اسبق فرانسه- 1929

ژُرژْ کِلْمانْسو، سیاست‏مدار معروف فرانسوی در 28 سپتامبر 1841 در فرانسه به دنیا آمد. وی از 15 سالگی به عنوان خبرنگار جنگی راهی امریکا شد و در جنگ‏های انفصال و ضدبرده‏‌داری به خبرنگاری مشغول بود.

کلمانسو هم‏چنین از زمان دانشجویی، با جمهوری خواهان همکاری داشت و بر ضد حکومت ناپلئون سوم به مبارزه پرداخت. وی از سال 1876 عضو مجلس نمایندگان فرانسه شد و به سبب فصاحت و سخن‏وری تندی که داشت به «وزارت‌افکن» شهرت یافت.

کلمانسو در سال 1902 سناتور شد و در سال 1906 به مدت سه سال نخست‏‌وزیری فرانسه شد. در این دوره دست به اقداماتی چون پایان دادن به اعتصاب کارگران معدن در فرانسه و جداسازی امور کلیسا از دولت زد و به این ترتیب در دوره وی «دین از سیاست جدا شد» و امور مذهبی در اداره امور کشور بی‌اثر شدند.

کلمانسو 8 سال بعد و در سال 1917 در کشاکش جنگ جهانی اول بار دیگر نخست‏‌وزیر فرانسه شد. او بعد از جنگ، کنفرانس صلح ورسای را تشکیل داد و در مراسم قرارداد صلح، یکی از سه شخصیت اصلی و یکی از تنظیم‏‌کنندگان این قرارداد بود.

در جریان این کنفرانس بود که پیشنهاد تشکیل جامعه ملل محقق شد. کلمانسو در سال‏های پایانی عمر، از امور سیاسی کناره‏‌گیری کرد و به سیر، سفر، تالیف و نگارش مشغول شد.

مهم‏ترین اثر وی «در غروب اندیشه‏‌ام» نام دارد که توصیه‌های یک سیاستمدار و فیلسوف پیر به نسل جوان بود.

ژرژ کلمانسو که به سبب دفاع از فرانسه به ببر فرانسه معروف شد در 24 نوامبر 1929 در 88 سالگی درگذشت.

قطعنامه 101 شورای امنیت بر ضد اسرائیل- 1953

قطعنامه 101 شورای امنیت سازمان ملل متحد که در تاریخ 24 نوامبر 1953 تصویب شد، سندی بین‌المللی درباره مسئله فلسطین است. این قطعنامه طی نشست 642ام با 9 موافق، 0 مخالف و 2 ممتنع تصویب شد.

در تقویم میلادی مناسبت‌های دیگری چون: تولد باروخ اسپینوزا فیلسوف شهیر هلندی در سال 1632، تولد هانری لوتِرْک نقاش معروف فرانسوی در سال 1864، انتخاب پرچم کویت در سال 1961، انتخاب صباح سالم الصباح به عنوان امیر کویت در سال 1965 و سرنگونی سوخوی 24 روسیه توسط خلبانان اف 16 ترکیه در سال 2015 نیز ثبت شده است.

منبع: ایسنا