محرومیت گلستان از ارزش افزوده صنعت طیور/ سر تولیدکننده برتر کشور بی‌کلاه ماند
استان گلستان تولیدکننده برتر گوشت مرغ کشور است و علاه بر اینکه مصرف مرغ داخل استان را تأمین میکند، تأمین‌کننده بخشی از گوشت مرغ گرم ساکنان ۱۱ استان کشور شامل تهران، اصفهان، مشهد، سمنان، قم، گیلان، مازندران، همدان، مرکزی، یزد و کرمان است.
گلستان تولیدکننده 11 درصد گوشت مرغ و همچنین تولیدکننده هشت درصد تخم مرغ کشور است. در حال حاضر 21 زنجیره تولید گوشت مرغ در این استان مشغول به فعالیت هستند اما فعالان این صنعت معتقدند به دلیل قیمت دستوری و تصمیمات بالادستی که در حوزه صادرات و فروش محصولات به بنگاه‌ها تحمیل میشود، متاسفانه خود آنها سود چندانی نمی‌برند و عمده ارزش افزوده آن نصیب واسطه‌گران دیگر استان‌ها به ویژه تهران میشود.
عدم تحقق سهم پیش‌بینی شده 550 میلیون دلاری
مرغداران و زنجیره‌های تولید به تصمیمات بالادستی که در این خصوص گرفته می‌شوند معترض هستند. آنها معتقدند قبل از اینکه صنعت مرغ به سرنوشت برخی دیگر از صنایع از جمله پنبه دچار شود، مسئولان باید برای حفظ آن تصمیمات عادلانه‌تری بگیرند. تولیدکنندگان بر این باورند که هر چند حفظ سفره‌های مردم مهم است اما نباید بار آن بر دوش تولیدکننده گلستانی سنگینی کند.
15 کشتارگاه دائمی در استان گلستان وجود دارد و پنج هزار نیرو به صورت مستقیم در این کشتارگاه‌ها مشغول به فعالیت هستند؛ اما به اعتقاد فعالان اقتصادی استان تداوم روند موجود به شاغلان این صنعت آسیب می‌‌زند.
سهم صنعت طیور از مجموع تولید ناخالص داخلی کشور ( GDP)، 1.3 درصد است اما سهم این صنعت از GDP استان گلستان به 3.1 درصد می‌رسد. به گفته کارشناسان، سهم محاسبه شده استان از تولید ناخالص داخلی حاصل از این صنعت حدود 550 میلیون دلار است اما اکنون این سهم عاید استان نمی‌شود.
بهای تمام شده مرغ بالاتر از قیمت مصوب است
شهاب خنجری، یکی از فعالان صنعت طیور در استان گلستان در این مورد به تجارت‌نیوز گفت: «با افزایش قیمت جوجه یک‌روزه و همچنین نهاده‌های دیگری مانند ذرت، سویا و ریز مغذها، بهای تمام شده مرغ، بالاتر از قیمت مصوب است. از طرفی دولت برای اینکه بتواند سفره خانوار را تامین کند، از طریق قیمت دستوری، بر تولیدکننده فشار وارد میکند.»
او افزود: «قوانین باید اصلاح شود؛ از همه مهمتر قوانین و مجوز‌های صادرات است که به تولیدکننده در بهای تمام شده فروش کمک میکند و موجب زنده نگه داشتن صنعت طیور کشور و به ویژه گلستان میشود. »
خنجری گفت: «گلستان رتبه یک تولید طیور پرورشی کشور را دارد و 70 درصد تولیدات آن به شهر‌های بزرگ از جمله تهران صادر میشود. با نگاه دستوری فروش مرغ در میادین تهران، متاسفانه قیمت‌ها به شدت کاهش یافته و پایین‌تر از قیمت تمام شده است؛ به گونه‌ای که حتی کرایه بار ارسال مرغ از گلستان به تهران را نیز برای تولیدکننده استان تامین نمی‌کند.»
او تعدد سامانه‌ها را یکی دیگر از چالش‌های صنعت طیور دانست و گفت: «سامانه‌های متعددی در صنعت طیور وجود دارد که باعث کلافگی تولیدکنندگان میشود. همه شرکت‌ها و زنجیره‌هایی که در این صنعت فعالیت می‌کنند، بخش مجزایی به عنوان واحد سامانه راه‌اندازی کرده‌اند؛ چرا که هر روز با یک قانون جدید سامانه‌های متعددی از جمله انبار‌ها، تجارت، بازارگاه و دیگر موارد راه‌اندازی میشود. به تازگی نیز سامانه ستکاوا روی کار آمده که هیچ کمکی به این صنعت نکرده است و تنها کارمزد و هزینه بیشتری را به تولیدکننده تحمیل میکند.»
قیمت‌گذاری دستوری؛ معضل اصلی صنعت مرغ
علیرضا ساوری، یکی دیگر از فعالان این صنعت در مورد وضعیت زنجیره‌های طیور گلستان به تجارت‌نیوز گفت: «استان گلستان زمانی قطب تولید پنبه بود و اکنون به قطب تولید طیور کشور تبدیل شده است. امیدوارم با این شرایط و ضرر و زیان‌های بخش طیور، این صنعت به سرنوشت صنعت پنبه دچار نشود. »
او ادامه داد: «قیمت‌گذاری دستوری، بزرگترین معضلی است که فعالان صنعت طیور در گلستان آن را تجربه میکند؛ در حالی که تولیدکنندگان استان‌های همجوار مانند مازندران و گیلان، کمتر با این مسئله مواجه هستند و متاسفانه این سیاست از بالا اعمال میشود. هزینه‌های تولید و فروش با هم همخوانی ندارند؛ برای مثال، قیمت جوجه در گذشته 26 هزار تومان بود اما اکنون به 31 هزار تومان رسیده. افزایش قیمت‌ها تمام زنجیره طیور را درگیر کرده است و تنها مختص مرغداران نیست.»
ساوری افزود: «ناهماهنگی میان قیمت تولید و فروش طیور سبب شده است، که در سال‌های اخیر نرخ گوشت مرغ تغییر چندانی نداشته باشد؛ در حالی که قیمت گوشت قرمز چندین برابر شده است. این شرایط، برای زنجیره تولید طیور معضلی جدی به حساب می‌آید. سیاست همه دولت‌ها تامین سفره‌های مردم است برای همین هیچ‌گاه با کمبود گوشت مرغ مواجه نمی‌شویم. در واقع، تولیدکنندگان مجاب شده‌اند که حتی با وجود ضرر به تولید ادامه دهند.»
عدم ثبات در تصمیم‌گیری برای صادرات
سید محمد دهنوی، معاون امور اقتصادی استاندار گلستان نیز در گفت‌وگو با تجارت‌نیوز افزود: « 26 درصد جی دی پی گلستان سهم بخش کشاورزی است و صنعت دام و طیور نیز از جمله حوزه‌های مهم کشاورزی محسوب میشود. گلستان با بیش از هزار مزرعه تولید مرغ گوشتی و تخم‌گذار، نقش بسزایی در تولیدات این حوزه در کشور دارد.»
او ادامه داد: «با وجود اینکه تولید طیور، صنعت بزرگی در دل بخش کشاورزی محسوب میشود، اما ارزش افزوده بسیار کمی دارد که رقم آن به حدود 2.1 درصد می‌رسد. قیمت دستوری، حجم تولید بالا و مصرف کم و موانع صادراتی، از جمله دلایل کاهش ارزش افزوده این صنعت برای استان گلستان است.»
این مقام مسئول گفت: «متاسفانه تصمیم‌گیری در حوزه صادرات از ثبات برخوردار نیست. زمانی سیاستگذار اعلام میکند که صادرات آزاد است؛ در نتیجه تجار بازار صادراتی پیدا می‌کنند اما به محض اینکه مصرف داخل افزایش پیدا میکند، دولت جلوی صادرات را می‌گیرد و این اقدام، کل زنجیره را تحت تاثیر قرار می‌دهد.»
صنعت طیور از خام‌فروشی پرهیز کند
دهنوی معتقد است: : «صنعت مرغ برای دستیابی به ارزش افزوده مورد نیاز خود باید زنجیره‌های تولید را به سمت فرآوری محصولات پروتئینی ببرد و به جای خام‌فروشی، بستری را برای فروش فرآورده‌ها فراهم کند.»
او افزود: «همچنین باید در این صنعت، تعهد صادرات وجود داشته باشد و دولت همانگونه که به تامین مصرف داخل توجه میکند، به تولیدکنندگانی که شرایط آن را دارند، اجازه دهد که بخشی از سال را صادرات داشته باشند. این موضوع، هم به تنظیم بازار و هم به دولت کمک میکند. با این روند تولیدکننده بخشی از نهاده را که باید با ارز تامین کند، از محل صادرات این محصول به دست می‌آورد.»
معاون امور اقتصادی استاندار گلستان گفت: «اکنون دولت نظام تولید را تحت یک پلتفرم قرار داده است تا از میزان دقیق تولید مطلع و برای آن برنامه‌ریزی منسجم داشته باشد. با ایجاد این شرایط، تولیدکننده مکلف است درصدی از تولید را به تنظیم بازار، میدان بهمن و مصرف داخلی اختصاص دهد و باقی را با قیمت نزدیک تنظیم بازار عرضه کند تا بخشی که احتمال دارد از اعمال قیمت دستوری متضرر شود، اینگونه مورد حمایت قرار گیرد.»
او گفت: «تا کنون بخشی از این برنامه‌ریزی‌ها که در حوزه تعهد استان بوده عملیاتی شده است، بخش دیگر نیز به عنوان مصوبات شورای گفت‌وگو، بار‌ها و بار‌ها مطرح شده است و این مطالبات برای کشور هم ارسال شده که امیدواریم در دولت چهاردهم به اجماع خوبی در این خصوص برسیم. »
گلستان هیچ عایدی از تولید مرغ ندارد
رمضان سنگدوینی، نماینده مردم گرگان و آق قلا در مجلس نیز در گفت‌وگو با تجارت‌نیوز گفت: «گلستان رتبه اول تولید گوشت مرغ را دارد. روزانه حدود هزار تن مرغ در این استان تولید میشود که 120 تا 150 تن از این تولیدات، به مصرف استان می‌رسد، 50 درصد به میدان بهمن تهران و باقی آن به 16 استان دیگر صادر میشود.»
او افزود: «چالش اینجاست که هم نقدینگی مرغداری به تهران می‌رود و هم ارزش افزوده آن از استان خارج میشود. در واقع، گلستان محصول را تولید میکند اما هیچ نصیبی از آن نمی‌برد. متاسفانه این مسئله تنها مختص طیور نیست و در موضوعات دیگر مانند برنج و گندم نیز مشاهده میشود.»
به گفته سنگدوینی، اکنون، ارزش افزوده تولیدات گلستان، بازگشت داخلی ندارد و در شرایطی که این استان، در جایگاه سوم محروم‌ترین استان‌های کشور قرار گرفته است؛ چنین وضعیتی قابل پذیرش نیست.
منبع: تجارت نیوز
