سوخت‌های فسیلی از مد افتاده‌اند؛ آینده متعلق به انرژی‌های پاک است

آژانس بین‌المللی انرژی (IEA) در آخرین گزارش خود به تحولی بزرگ در بازار جهانی انرژی اشاره کرده است. با تسریع روند انتقال به سمت انرژی‌های پاک، احتمال کاهش قیمت و فراوانی بیشتر سوخت‌های فسیلی نظیر نفت، گاز و زغال‌سنگ در افق دیده می‌شود. این روند به‌خصوص در دهه جاری و تا سال 2030، با پیشی گرفتن سرمایه‌گذاری در انرژی‌های پاک و جایگزینی آنها در بسیاری از بخش‌های اقتصادی جهان، شدت می‌گیرد. در این گزارش، به تاثیر این تغییرات بر بازار جهانی، سرمایه‌گذاری‌ها و آینده سوخت‌های فسیلی پرداخته شده است.

افزایش سرمایه‌گذاری در انرژی پاک

بر اساس گزارش آژانس بین‌المللی انرژی، کشورهای جهان به‌ویژه در پی بحران‌های ژئوپولیتیکی اخیر و نگرانی‌های محیط‌زیستی، به‌شدت به سمت انرژی‌های تجدیدپذیر و پاک مانند خورشیدی، بادی و وسایل نقلیه الکتریکی حرکت کرده‌اند. این انتقال نه‌تنها به کاهش مصرف سوخت‌های فسیلی کمک می‌کند، بلکه باعث افزایش سرمایه‌گذاری در پروژه‌های انرژی پاک نیز شده است. انتظار می‌رود سرمایه‌گذاری‌ها در این حوزه از 680 میلیارد دلار در سال گذشته به 850 میلیارد دلار تا سال 2030 افزایش یابد.

تغییرات در تقاضای نفت و گاز

آژانس بین‌المللی انرژی پیش‌بینی می‌کند مصرف جهانی سوخت‌های فسیلی قبل از سال 2030 به اوج خود خواهد رسید. با توجه به روند کاهش تقاضا برای نفت و گاز و همچنین تغییرات سیاست‌های اقلیمی، انتظار می‌رود مصرف سوخت‌های فسیلی به طور مداوم کاهش یابد. این روند کاهش تقاضا به‌ویژه در کشورهایی مانند چین، بزرگ‌ترین واردکننده نفت جهان، که به‌سرعت به سمت خودروهای برقی و منابع انرژی تجدیدپذیر حرکت می‌کند، قابل مشاهده است. چین که تاکنون موتور اصلی رشد تقاضای جهانی نفت بود، اکنون تمرکز خود را بر تولید انرژی‌های پاک و کاهش وابستگی به نفت فسیلی معطوف کرده است.

خودروهای برقی در حال حاضر سهمی حدود 20 درصد از کل فروش خودروهای جدید در سرتاسر جهان را دارند که طبق سناریوی پیش‌بینی مرکزی آژانس بین‌المللی انرژی می‌تواند تا سال 2030 به 50 درصد برسد، سطحی که در سال جاری در چین به دست آمده است. به گفته آژانس بین‌المللی انرژی، این امر تقاضای جهان برای نفت را حدود 6 میلیون بشکه در روز کاهش می‌دهد.

افزایش ظرفیت تولید نفت و گاز و کاهش قیمت‌ها

با وجود کاهش تقاضا، همچنان شاهد افزایش تولید نفت و گاز در برخی کشورها مانند ایالات متحده، کانادا و آمریکای جنوبی هستیم. این کشورها درصدد افزایش تولید از طریق پروژه‌های جدید نفت و گاز هستند. آژانس بین‌المللی انرژی اشاره کرده است ظرفیت جهانی صادرات گاز طبیعی مایع (LNG) تا سال 2030 به میزان 50 درصد افزایش خواهد یافت که بیشتر از تقاضای جهانی پیش‌بینی‌شده است. با توجه به این افزایش ظرفیت، قیمت گاز و نفت نیز در آینده نزدیک کاهش خواهد یافت. به عنوان مثال، قیمت نفت در بازارهای جهانی که پس از حمله روسیه به اوکراین و تحولات ژئوپولیتیکی به حدود 100 دلار در هر بشکه رسید، انتظار می‌رود تا پایان دهه به محدوده 75 تا 80 دلار کاهش یابد.

چالش‌های پیش رو و اهمیت جایگزین‌های سبز

با این حال، آژانس بین‌المللی انرژی هشدار می‌دهد که اگرچه قیمت سوخت‌های فسیلی در آینده کاهش می‌یابد، اما برای رقابت موثر با آنها، فناوری‌ها و منابع انرژی پاک مانند خودروهای برقی و پمپ‌های حرارتی باید به‌صرفه‌تر و در دسترس‌تر شوند. تحقق اهداف کاهش انتشار گازهای گلخانه‌ای و رسیدن به تعادل محیط‌زیستی، مستلزم تسریع در توسعه و افزایش کارایی انرژی‌های پاک است. در صورت تحقق نیافتن این امر، ممکن است تقاضا برای سوخت‌های فسیلی در کوتاه‌مدت دوباره افزایش یابد و پیشرفت‌ها در مسیر مبارزه با تغییرات اقلیمی مختل شود.

فضای تنفس برای مصرف‌کنندگان

با وجود چالش‌های کوتاه‌مدت مانند بحران‌های ژئوپولیتیکی در خاورمیانه که ممکن است به اختلالات در عرضه نفت و گاز منجر شود، آژانس بین‌المللی انرژی به مصرف‌کنندگان انرژی این امیدواری را می‌دهد که در آینده نزدیک شاهد کاهش قیمت‌ها خواهند بود. کاهش قیمت‌ها می‌تواند باعث ایجاد فضای تنفس برای خانوارها و کسب‌وکارها شود که پیرو شوک‌های اخیر قیمت انرژی به‌شدت تحت فشار قرار گرفته‌اند. به‌ویژه در اروپا که بحران انرژی در سال 2022 باعث افزایش هزینه‌ها و واردات گاز شد.

گزارش آژانس بین‌المللی انرژی نشان می‌دهد با پیشرفت سریع انرژی‌های پاک و کاهش تدریجی مصرف سوخت‌های فسیلی، جهان به سمت دوران جدیدی از تولید و مصرف انرژی حرکت می‌کند. این تغییرات به کاهش قیمت‌های انرژی و فراوانی بیشتر سوخت‌های فسیلی منجر می‌شود، اما برای اطمینان از پایداری بلندمدت این روند، به سرمایه‌گذاری بیشتری در فناوری‌های سبز و جایگزین‌های پایدار نیاز است. از سوی دیگر، مصرف‌کنندگان انرژی باید خود را برای تغییرات ساختاری در بازار انرژی آماده کنند و از فرصت‌های جدیدی که این دوران به همراه دارد بهره‌مند شوند.

اخبار حوزه محیط‌زیست و تغییرات اقلیمی را در صفحه اقتصاد سبز تجارت‌نیوز بخوانید.

منبع: تجارت نیوز