تهران، شهر هدررفت آب/تقصیر را گردن مردم نیندازید
درحالی که شعار شرکت آب و فاضلاب تهران، ” تهران، شهر حساس به آب” بوده و کارهای متفاوتی برای کاهش مصرف آب توسط مشترکان انجام شده است اما ۲۲ تا ۳۰ درصد آب تهران هدر می‌رود، موضوعی که به اذعان کارشناسان، آنطور که باید، مورد توجه قرار نگرفته است.
به گزارش ایسنا، گزارش‌ها نشان می‌دهند که وضعیت شبکه آب تهران به دلیل فرسودگی، سالانه مقادیر زیادی آب شرب را هدر می‌دهد. طبق آمار، حدود 22 تا 30 درصد از کل آب تولیدی در تهران به دلیل نشتی‌های ناشی از فرسودگی لوله‌ها و دلایل دیگر از دست می‌رود. باتوجه به عمر طولانی شبکه آب تهران نیاز به بازسازی فوری احساس می‌شود.
این شرایط نه‌تنها باعث هدررفت آب، بلکه به احتمال می‌تواند موجب بروز فرونشست زمین در مناطق مختلف شهر شود، علی‌رغم مشکلات موجود، هنوز اقدامات کافی برای نوسازی شبکه صورت نگرفته است.
شبکه آب تهران با مشکلات اساسی روبرو است که تامین آب شرب و خدمات فاضلابی را به شدت مختل کرده است. این چالش‌ها شامل فرسودگی گسترده زیرساخت‌ها، مدیریت ناکارآمد، و کمبود بودجه می‌شوند. هدررفت آب در تهران در شرایطی است که پایتخت با کمبود منابع آبی روبرو بوده و مدیریت درست منابع موجود اهمیت بالایی دارد.
بخش قابل توجهی از زیرساخت‌های آب‌رسانی تهران، که بالغ بر 24 درصد از آن بیش از 25 سال عمر دارد، به دلیل فرسودگی و قدیمی بودن به‌شدت دچار مشکل شده است. لوله‌های فرسوده که به‌طور مکرر نشتی می‌دهند، یکی از دلایل اصلی هدررفت آب هستند. این نشتی‌ها علاوه بر هدررفت آب، موجب تخریب سایر زیرساخت‌های شهری نیز می‌شوند، به‌خصوص در مناطقی که نشست زمین ناشی از این خرابی‌ها رخ داده است.
لزوم بازسازی سالانه 20 درصد از شبکه آب تهران
علی‌رغم مشکلات موجود، هنوز اقدامات کافی برای نوسازی شبکه صورت نگرفته است. با توجه به وضعیت بحرانی کمبود آب، به ویژه در تهران که در تابستان‌ها با تنش‌های شدید آبی روبرو بوده، کارشناسان تاکید دارند که عدم نوسازی زیرساخت‌ها نقش مهمی در تداوم این بحران دارد.
داریوش مختاری – کارشناس مدیریت منابع آبی در این رابطه به ایسنا، گفت: یکی از بزرگ‌ترین موانع برای نوسازی و تعمیرات شبکه آب تهران، کمبود بودجه است. شرکت آب و فاضلاب تهران اعلام کرده که هزینه‌های تولید و توزیع آب بسیار بیشتر از هزینه‌ای است که از شهروندان دریافت می‌شود.
وی افزود: این کمبود منابع مالی باعث شده تا طرح‌های بازسازی و نوسازی شبکه آب به کندی پیش برود و برخی پروژه‌ها به دلیل عدم تامین بودجه لازم متوقف شوند. اگرچه نیاز است سالانه 20 درصد از شبکه بازسازی شود، اما این هدف به دلیل کمبود منابع محقق نشده است.
این کارشناس حوزه مدیریت منابع آبی با بیان اینکه مدیریت ضعیف و استفاده ناکافی از فناوری‌های نوین برای تشخیص نشتی‌ها یکی از مشکلات اصلی دیگر است، گفت: بسیاری از زیرساخت‌های فعلی تهران به دلیل نبود ابزارهای دقیق و کارآمد به‌موقع شناسایی و تعمیر نمی‌شوند، و این مسئله باعث طولانی شدن زمان هدررفت آب و خسارت‌های جانبی می‌شود. فناوری‌های هوشمند که در بسیاری از کشورهای توسعه‌یافته به کار می‌روند، می‌توانند به بهبود مدیریت شبکه و کاهش هدررفت کمک کنند، اما در تهران به کارگیری این فناوری‌ها هنوز محدود است.
مختاری با اشاره به پیامدهای زیست‌محیطی و بهداشتی این مساله، گفت: علاوه بر هدررفت آب، نشت‌های مکرر آب و فاضلاب از خطوط لوله فرسوده مشکلات زیست‌محیطی و بهداشتی جدی‌ای به همراه داشته است. آلودگی آب‌های زیرزمینی و خاک ناشی از نشتی‌ها، به ویژه در مناطق جنوب تهران، خطراتی را برای سلامت عمومی ایجاد می‌کند.
به گفته وی هر چند هدررفت آب در شبکه می تواند به تزریق آب به سفره آب زیرزمینی در دشت تهران بینجامد و به احتمال، توسط چاه‌های آب فضای سبز و کشاورزی، استحصال شود، ولی از دیدگاه تحلیل منفعت هزینه، حفظ کارایی فیزیکی شبکه، یک الزام است و می باید از هدررفت آب در شبکه جلوگیری کرد.
راهکار چیست؟
به گفته وی چالش‌های عمده شبکه آب تهران، شامل فرسودگی زیرساخت‌ها، کمبود بودجه، مدیریت ناکارآمد و مشکلات زیست‌محیطی، به وضعیت بحرانی منجر شده، برای جلوگیری از تشدید این بحران و مقابله با هدررفت روزافزون منابع آبی، بازسازی گسترده زیرساخت‌ها، استفاده از فناوری‌های نوین، و بهبود مدیریت شبکه ضروری است.
این کارشناس حوزه مدیریت منابع آبی با بیان اینکه برای حل مشکلات شبکه آب تهران و کاهش هدررفت آب، چندین راهکار کارشناسی قابل اجرا است که می‌تواند به بهبود وضعیت کمک کند، گفت: این راهکارها هم شامل تکنیکی و هم مدیریتی هستند و می‌توانند در کوتاه‌مدت و بلندمدت به جلوگیری از بحران آبی و بهبود شرایط شبکه کمک کنندبازسازی و نوسازی زیرساخت‌ها نوسازی شبکه آب تهران یک اولویت حیاتی است. با توجه به فرسودگی شدید بخش بزرگی از شبکه آب‌رسانی، ضروری است که لوله‌های قدیمی به‌تدریج جایگزین شوند.
مختاری افزود: طبق برنامه‌ریزی‌ها، سالانه 20 درصد از خطوط باید نوسازی شوند، اما نیاز است این فرآیند با تخصیص بودجه بیشتر و تامین اعتبارات دولتی و خصوصی تسریع شود. استفاده از لوله‌های مقاوم‌تر و مواد جدید که نشتی‌های کمتری دارند، می‌تواند عمر مفید شبکه را افزایش دهد و مانع از هدررفت منابع شود.
وی با بیان اینکه جذب سرمایه‌گذاری خصوصی و تامین اعتبارات دولتی برای نوسازی شبکه آب‌رسانی بسیار ضروری است، گفت: دولت باید با تخصیص بودجه‌های ویژه و ارائه تسهیلات به شرکت‌های خصوصی، امکان ورود آنها به پروژه‌های بازسازی و مدیریت شبکه آب را فراهم کند. همچنین، می‌توان با افزایش تعرفه‌های آبی برای مصارف بالا، منابع مالی لازم را برای نوسازی تامین کرد. مدیریت مشارکتی بین دولت و بخش خصوصی می‌تواند اجرای پروژه‌ها را سرعت ببخشد.
این کارشناس حوزه مدیریت منابع آبی با بیان اینکه استفاده از فناوری‌های نوین و هوشمند فناوری‌های جدید مانند حسگرهای هوشمند و سیستم‌های نظارت دیجیتال می‌توانند به شناسایی سریع‌تر نشتی‌ها و آسیب‌ها کمک کنند، اظهار کرد: مدیریت هوشمند شبکه با استفاده از این فناوری‌ها امکان تشخیص فوری نشتی‌ها و انجام تعمیرات در زمان مناسب را فراهم می‌کند. به‌کارگیری سیستم‌های پیشرفته برای نظارت بر فشار آب و تحلیل داده‌ها می‌تواند به بهینه‌سازی عملکرد شبکه کمک کند و از هدررفت منابع جلوگیری کند.
مختاری با بیان اینکه بهبود مدیریت و افزایش هماهنگی یکی از مشکلات اصلی در مدیریت شبکه آب تهران، ضعف در هماهنگی بین واحدهای مختلف و مدیریت ناکارآمد است، گفت: با بهبود ساختار مدیریتی و افزایش هماهنگی بین بخش‌های مختلف شرکت آب و فاضلاب، می‌توان به رفع مشکلات سریع‌تر و کارآمدتر پرداخت. توسعه واحدهای مستقل برای مدیریت و نظارت بر بخش‌های مختلف شبکه و استفاده از متخصصان با تجربه در زمینه مدیریت بحران، می‌تواند به بهبود عملکرد کمک کند.
به گفته وی برای کنترل آلودگی و مدیریت زیست‌محیطی برای جلوگیری از آلودگی منابع آب‌های زیرزمینی و کاهش نشتی‌ها، باید اقدامات زیست‌محیطی مؤثری اتخاذ شود. تعمیر و تعویض به‌موقع خطوط فاضلاب که به آب شرب نشت می‌کنند، باید در اولویت قرار گیرد. همچنین، احداث سیستم‌های جدید فاضلابی و استفاده از تکنولوژی‌های پیشرفته برای تصفیه فاضلاب‌ها، می‌تواند از انتشار آلودگی جلوگیری کند.
این کارشناس حوزه مدیریت منابع آبی با بیان اینکه اجرای این راهکارها نیازمند تعهد طولانی‌مدت، تخصیص منابع مالی کافی، و بهبود مدیریتی است. در صورت به کارگیری این اقدامات، امکان بهبود وضعیت آب تهران و کاهش هدررفت منابع آبی وجود دارد، گفت: در این شرایط نباید مردم را مقصر ایجاد شرایط بحرانی آب در تهران دانست، چنانچه مدیریتی درستی وجود داشته باشد می‌توان میزان هدررفت آب را کاهش داد، موضوعی که در زمانی سریع باید مورد توجه قرار بگیرد و این غفلت چند ساله پایان یابد.
منبع: ایسنا