نفت نیجریه؛ موانع و فرصتها
پیمان قناعتیفر :
در مواجهه با کاهش تولید نفت و چالشهای اقتصادی، صنعت نفت نیجریه در مقطع حساسی قرار دارد. نیاز فوری به بهرهوری و کاهش هزینهها، هرگز به این اندازه آشکار نبودهاست. این گزارش پتانسیل تحولآفرین بهبود عملکرد حفاری و کاهش هزینههای اکتشاف را بررسی و فرصتها و استراتژیهای مهمی را که میتواند صنعت نفت این کشور را به جلو سوق داده و پایداری بلندمدت آن را تضمین کند، برجسته میکند.
آفریکاداتکام به نقل از جوئل بارکر مینویسد؛ «نه گفتن به یک ایده جدید بسیار آسان است. به هر حال، ایدههای جدید باعث تغییرشده و وضع موجود را دگرگون میکنند. تفکرات جدید مردم را از مناطق امن خود خارج و عدماطمینان ایجاد میکنند… بهعلاوه، انجام کارها به روشی که همیشه انجام دادهایم بهمراتب سادهتر است؛ کار کمتر، شاید و البته قطعا پرهزینهتر.» با این حال، واقعیتهای اقتصادی کنونی نیجریه، انگیزهای برای دگرگونی ریشهای در مبحث هزینههای عملیاتی اکتشاف و حفاری نفت آن ایجاد میکند. نجات اقتصاد آسیبدیده این کشور از لبه پرتگاه، در وهله نخست، نیازمند بهبود اساسی کارآیی در صنعت نفت این کشور است. کاهش تولید روزانه و کاهش قابلتوجه درآمدهای ارزی و ذخایر خارجی، ضرورت کاهش هزینه واحد هر بشکه نفت تولیدشده را ایجاب میکند. به بیان سادهتر، «خوب» امروز، به اندازه کافی خوب نیست. آینده متعلق به کسانی است که با فوریت و آیندهنگری عمل میکنند.
عملیاتهای بالادستی موفقیتآمیز در حوزه اکتشاف و استخراج، مبتنی بر توانایی متعادلکردن سهگانه هزینه، زمانبندی و تولید و به حداکثر رساندن راندمان است، یعنی تولید بیشترین بشکههای نفتی با سریعترین روش ممکن و ارزانترین هزینهکرد در ابعاد اجرایی و عملیاتی. بهبود فزاینده در راندمان تحویل چاه (حفاری و تکمیل) در ایالاتمتحده مشخصه رونق نفت شیل است که عملا در سال2007 آغاز شد. افزایش بهرهوری هزینههای چاه را به میزان یکسوم و هزینه هر بشکه را 75درصد در دهه بین 2007 و 2017 کاهش داد؛ در واقع آمریکا در این دوره به یک نیروگاه نفت و گاز تبدیل شد، تولید شیل ایالاتمتحده را دوبرابر و کل تولید روزانه نفت را سهبرابر کرد. در نیجریه، صنعت نفت و گاز بزرگترین سهم درآمدی در اقتصاد این کشور را دارد، اما تولید از سال2010 تا به امروز 40درصد کاهش یافتهاست. کاهش تولید نفت، چالشهای عمده درآمدی را ایجاد و بحرانهای مزمن و کلان اقتصادی را در کوتاهمدت تا میانمدت تشدید میکند. کاهش هزینههای تولید واحد با کاهش هزینههای تحویل چاه، فرصتی مغتنم برای افزایش درآمد دولت و کاهش کسری مالی آن است. از سویی دیگر، حفاری بهعنوان پیچیدهترین، پرهزینهترین و در عین حال، تخصصیترین فعالیت توسعه بالادستی که بهراحتی تا 60درصد از فرآیند توسعه میدان نفتی را تشکیل میدهد، فرصتی منحصربهفرد برای کاهش هزینه تولید نفت خواهد بود. به همیندلیل در اوایل دهههشتاد، مهندسان حفاری و سایر پرسنل فعال در دریای شمال بریتانیا نیاز به یادگیری از یکدیگر و مقایسه عملکرد حفاری یکدیگر را تشخیص دادند.
این منجر به تشکیل باشگاه «مرور عملکرد حفاری»(DPR) در سال1989، یک مرجع و معیار حفاری، شد. بهطور کلی، تا 60درصد از زمان حفاری صرف زمان غیرمولد(NPT) و ناکارآمدیها میشود که در اصطلاح حفاری بهعنوان زمان ازدست رفته نامرئی(ILT) شناخته میشود. هزینه ILT که عاملی نامرئی است برای صنعت نفت نیجریه میلیاردها دلار در سال هزینه دارد، بنابراین بهبود عملکرد حفاری، عاملی برای کاهش هزینه تولید نفت است. هزینههای کمتر حفاری باعث تحریک بیشتر فعالیتهای حفاری میشود که به نوبه خود باعث افزایش تولید و کاهش هزینههای تولید واحد میشود.
بنا بر این گزارش، عملکرد حفاری در نیجریه مملو از ناکارآمدیها است. یک معیار شاخص از یک پروژه حفاری معمول در نیجریه و یک چاه مشابه در آمریکایشمالی، عملکرد بهشدت ضعیف را در نیجریه نشان میدهد که بر اساس تعداد روز موردنیاز برای حفر چاه 10هزار فوتی اندازهگیری میشود. تحویل یک چاه 10هزار فوتی که بهطور معمول ظرف تنها 10روز در ایالاتمتحده یا کانادا انجام میشود، ممکن است تا 85روز در نیجریه طول بکشد. گمان میرود این نابرابری زمانی، دلیل اصلی بالابودن هزینه تحویل چاه در نیجریه باشد. مدت زمان نامتناسب و طولانی تحویل چاه، زمان عرضه محصول به بازار را به تاخیر میاندازد (تولید معوق و چاههای پرهزینه تعداد فرصتهای سودآور را کاهش میدهد که به نوبه خود فعالیتهای دکل حفاری و تقاضا برای خدمات مرتبط را کاهش میدهد.) طبق برآوردها، صنعت نفت نیجریه حدود 11.4میلیارد دلار برای تولید 1.25میلیون بشکه در روز و تقریبا 6میلیارد دلار برای حفاری چاه هزینه میکند. شکاف عملکردی 30درصدی بین هزینههای مجاز(بودجه) و هزینههای واقعی، همانطور که از تجزیه و تحلیل چاههای نفت نیجریه بهدست آمده، نشاندهنده یک فرصت ایجاد ارزشافزوده 1.8میلیارد دلاری در سال برای این کشور نفتخیز است. پیگیری بیوقفه ارتقای راندمان در تحویل چاه با ایجاد شاخصهای کلیدی آغاز میشود که باید با دقت ردیابی شوند که در پایان، نشانهای از عملکرد و روند کارآیی حفاری را ارائه میدهد.
مرجع: دنیای اقتصاد