یک بحران بزرگ در بازار مس در راه است
تقاضای جهانی برای مس تا سال ۲۰۵۰ انتظار می‌رود تا ۷۰ درصد افزایش یابد. این رشد به‌ویژه از سمت انرژی‌های تجدیدپذیر، خودروهای برقی و زیرساخت‌های دیجیتال (مانند مراکز داده و هوش مصنوعی) هدایت خواهد شد.
با این حال، کاهش عیار ذخایر، فرسودگی معادن موجود و طولانی بودن زمان توسعه پروژه‌های جدید، تهدیدی جدی برای عرضه مس به‌شمار می‌روند. برآوردها نشان می‌دهد برای پاسخ به این چالش، به حدود ۲۵۰ میلیارد دلار سرمایه‌گذاری جدید نیاز است.
چشم‌انداز تقاضا برای مس
مس به یک عنصر حیاتی در ساخت‌وساز مدرن و پروژه‌های انرژی تبدیل شده است. بر اساس پیش‌بینی شرکت معدنی بزرگ استرالیایی BHP، تقاضای جهانی برای مس تا سال ۲۰۵۰ به حدود ۵۰ میلیون تن خواهد رسید که حدود ۷۰ درصد رشد نسبت به وضعیت کنونی دارد.
افزایش استفاده از خودروهای الکتریکی، انرژی‌های سبز و مراکز داده موجب خواهد شد تقاضای مس فراتر از کاربردهای سنتی آن برود.
پیش‌بینی می‌شود رشد سالانه مرکب (CAGR) تقاضای مس بین حالا تا سال ۲۰۳۵ حدود ۲.۶ درصد باشد.
- سهم گذار سبز (انرژی تجدیدپذیر و حمل‌ونقل پاک) در مصرف مس از ۷ درصد فعلی به ۲۳ درصد تا سال ۲۰۵۰ می‌رسد.
- سهم زیرساخت دیجیتال (دیتاسنتر، ۵G، AI) از ۱ درصد به ۶ درصد افزایش می‌یابد.
- بخش حمل‌ونقل از ۱۱ درصد در ۲۰۲۱ به ۲۰ درصد در ۲۰۳۰ رشد می‌کند، عمدتاً به‌دلیل فراگیری خودروهای برقی.
چالش عرضه: معادن قدیمی و کاهش عیار ذخایر
تأمین این میزان مس کار ساده‌ای نخواهد بود. بسیاری از معادن موجود در جهان قدیمی هستند و عیار آن‌ها نیز در حال کاهش است. به‌گفته BHP، عیار متوسط معادن مس از سال ۱۹۹۱ تاکنون حدود ۴۰ درصد کاهش یافته است.
این شرکت هشدار می‌دهد که تا یک دهه آینده، بین یک‌سوم تا نیمی از عرضه جهانی مس با مشکل افت عیار و فرسودگی مواجه خواهد شد. برای پوشش شکاف میان عرضه و تقاضا، نیاز به سرمایه‌گذاری ۲۵۰ میلیارد دلاری است.
بر اساس گزارش سالانه BloombergNEF درباره فلزات موردنیاز برای گذار انرژی، صنعت معدن تا سال ۲۰۵۰ به حدود ۲.۱ تریلیون دلار سرمایه‌گذاری برای تأمین فلزاتی همچون مس، آلومینیوم و لیتیوم نیاز دارد. این گزارش هشدار می‌دهد کمبود این فلزات ممکن است در همین دهه آغاز شود.
نقش چین در بازار جهانی مس
چین در حال حاضر بزرگ‌ترین تولیدکننده و مصرف‌کننده مس در جهان است. با وجود فشارها بر بخش تولید، تولید پالایش‌شده مس چین در سال ۲۰۲۵ حدود ۴.۹ درصد رشد خواهد کرد و به ۱۲.۴ تا ۱۲.۴۵ میلیون تن می‌رسد.
اگرچه بخش ساخت‌وساز در چین افت داشته، مصرف مس همچنان بالاست؛ زیرا ظرفیت انرژی تجدیدپذیر چین افزایش یافته است.
هشدار آژانس بین‌المللی انرژی (IEA)
آژانس بین‌المللی انرژی پیش‌بینی می‌کند که تقاضا برای مس از عرضه آن پیشی خواهد گرفت، چرا که کشورهای بیشتری به سمت انرژی‌های پاک می‌روند. این نهاد هشدار داده که اگر سرمایه‌گذاری جدیدی در معادن صورت نگیرد، تا سال ۲۰۳۵ ۳۰ درصد کمبود در تأمین مس وجود خواهد داشت.
مدیر اجرایی IEA، فاتح بیرول، گفته است:
“این یک چالش بزرگ است. زمان آن رسیده که زنگ خطر به صدا درآید.”
او بر لزوم توسعه ظرفیت پالایش، تنوع جغرافیایی در تولید و همکاری کشورهای توسعه‌یافته و در حال توسعه برای رفع این چالش تأکید کرده است.
زمان طولانی توسعه پروژه‌ها
از زمان کشف ذخایر جدید مس تا آغاز تولید، ممکن است تا ۱۷ سال زمان نیاز باشد. بنابراین، اگر قرار است تقاضای سال ۲۰۵۰ تأمین شود، از همین امروز باید پروژه‌های کافی تعریف شوند.
بیرول همچنین گفت افزایش هزینه‌ها می‌تواند قیمت نهایی انرژی سبز را بالا برده و پروژه‌ها را به تعویق بیندازد، اما دولت‌ها اگر هم‌اکنون وارد عمل شوند، هنوز فرصت دارند. او همچنین پیشنهاد کرده بازیافت مس گسترش یافته و در صورت امکان از جایگزین‌های دیگر فلزی استفاده شود.
پروژه‌های جدید در آرژانتین
برخی پروژه‌های جدید هم‌اکنون در حال توسعه‌اند. برای نمونه، در ماه مه، شرکت Vicuna Corp (متعلق به BHP استرالیا و Lundin Mining کانادا) از دو پروژه معدنی در آرژانتین رونمایی کرد که انتظار می‌رود تولید آن‌ها از سال ۲۰۳۰ آغاز شود.
اگرچه آرژانتین از سال ۲۰۱۸ مس تولید نکرده، اکنون یک خط پروژه گسترده برای دهه آینده دارد که می‌تواند این کشور را در میان ۱۰ تولیدکننده بزرگ مس جهان قرار دهد.
ذخایر موجود در معادن Josemaria و Filo del Sol در این کشور، شامل حدود ۱۳ میلیون تن ذخیره مس قطعی و ۲۵ میلیون تن ذخیره احتمالی هستند.
جمع‌بندی
تقاضای جهانی برای مس طی دهه‌های آینده با گذار انرژی به‌شدت افزایش خواهد یافت. برای پاسخ به این رشد تقاضا، سرمایه‌گذاری عظیم، پروژه‌های جدید و همکاری بین‌المللی گسترده مورد نیاز است.
برخی پروژه‌های کلیدی در حال آغاز هستند، اما برای جلوگیری از کمبود شدید، باید هم‌اکنون اقدام شود.