نفسهای آخر بوم‌گردی
دنیای اقتصاد – فاطمه باباخانی :
در سال‌های اخیر گردشگری از شهرهای گردشگرپذیری مانند مشهد، اصفهان، شیراز، یزد و… به شهرها و روستاهای مناطق کمتر برخوردار یا مهجور توسعه پیدا کرده که یکی از عوامل آن به ظهور و بروز سبک جدیدی از اماکن اقامتی برمی‌گردد. با شکل‌گیری اقامتگاه‌های بوم‌گردی در بیش از یک دهه اخیر، توریست‌های ایرانی و خارجی لازم نیست نگران اسکان در شهرها و روستاهایی باشند که در آنها هتل‌ها، مهمانسراها و… وجود ندارند یا خدمات مطلوب عرضه نمی‌کنند. این سبک از اماکن اقامتی همچنین توانسته‌اند گروهی از گردشگران را که توان هزینه‌های بالاتر هتل‌ها را هم ندارند متقاعد به سفر کرده و در عین حال تجربه‌های متفاوتی از ارتباط با جامعه محلی و مشاهده سبک زندگی مقصد را برایشان فراهم کنند.
با این حال در سال‌های اخیر صاحبان اقامتگاه‌های بوم‌گردی با چالش‌های مختلفی دست و پنجه نرم می‌کنند. همه‌گیری کرونا و رکود توریسم داخلی و خارجی اولین ضربه را به آنها زد، همچنین تورم و مشکلات اقتصادی سبب شد بسیاری از مشتریان اقامتگاهها سفر را از سبد هزینه خانوار حذف کنند. همین موضوع سبب شده گروهی از اقامتگاه‌داران به ناچار از این بازار خارج شوند و در مواردی که خروج اتفاق نیفتاده نیز با تعدیل نیروها هزینه‌هایشان را کاهش دهند. روی کار آمدن دولت چهاردهم این نوید را به فعالان حوزه گردشگری می‌داد که شرایط نه‌تنها برای صاحبان اقامتگاه‌های بوم‌گردی بلکه برای سایر فعالان این حوزه بهتر شود. آیا وضعیت بهبود یافته است و اقامتگاه‌داران چه انتظاری از متولی گردشگری دارند؟ «دنیای‌اقتصاد» در گفت‌وگو با برخی صاحبان اقامتگاه‌های بوم‌گردی این موضوع را بررسی کرده است.
روند پرپیچ و خم دریافت مجوز
مبین صوفی صاحب اقامتگاهی در روستایی در حاشیه پارک ملی گلستان است. او در این باره به «دنیای‌اقتصاد» می‌گوید: در ابتدای شکل‌گیری این کسب و کار، سازمان میراث فرهنگی که اکنون به وزارتخانه تبدیل شده است، وام‌های کم‌بهره آن‌هم با تنفس یک‌ساله به صاحبان کسب‌و‌کار بوم‌گردی می‌داد. همین موضوع به‌ویژه در دوره کرونا سبب شد گروهی از اقامتگاه‌داران بتوانند سرپا بمانند. با این حال در سال‌های اخیر درصد سود وام‌ها به 23 رسیده و این موضوع اقامتگاه‌داران را در بازسازی و مرمت خانه‌ها دچار مشکل کرده است.
او به مراحل سخت دریافت مجوز به عنوان چالش دوم اشاره و اضافه می‌کند: شرایط گرفتن مجوز برای شروع این کسب و کار، در مواردی سه تا چهار برابر سخت‌تر از مراحل استخدام شدن در یک دستگاه دولتی است. کسی که قصد دارد وارد این حوزه شود باید مراحل مختلف استعلام از نهادهای مختلف را طی کند ضمن آنکه مسوولیت زیادی را در قبال مهمان و… بپذیرد.
متولی جدید گردشگری باید مدیران کل استان‌ها را به زودی انتخاب کند. آیا انتخاب یک مدیر از همان استان یا در نظر گرفتن اقوام مختلف در مدیریت گردشگری می‌تواند کمک‌کننده باشد؟ صوفی پاسخ می‌دهد: شایسته بودن یک مدیر، باید مهم‌ترین مولفه انتخاب باشد. البته اگر بین دو فرد با ویژگی‌ها و شایستگی‌های مشابه بخواهیم انتخاب کنیم طبیعی است که بومی بودن یک امتیاز محسوب می‌شود. با این حال لایق بودن، داشتن اطلاعات به‌روز و توان انجام کار باید در اولویت انتخاب قرار گیرند.
تابآوری اقامتگاهها کاهش یافته است
اکبر رضوانیان، صاحب اقامتگاهی در کاشان، از اولین کسانی است که اقامتگاه‌های بوم‌گردی را راه‌‌اندازی کرده است. او می‌گوید: فضای جامعه باعث شده اقتصاد گردشگری شرایط دشواری را تجربه کند. ما در وضعیتی به سر می‌بریم که توریسم داخلی و ورودی به شدت با رکود مواجه شده و بار مالی زیادی را بر دوش اقامتگاه‌داران انداخته است.
او می‌افزاید: مالیات‌های سنگین و عوارض شهرداری تابآوری بوم‌گردی را به شدت کاهش داده است. ما حتی در دوره کرونا هم به این شدت با مشکل مواجه نشده بودیم، در حال حاضر تورهای مرتبط با گردشگران خارجی در پاییز به کلی لغو شده و گردشگران داخلی هم با توجه به شرایط روانی جامعه، قید سفر را زده‌اند.
او می‌گوید: در حال حاضر بسیاری از اقامتگاه‌داران گردش مالی مناسبی ندارند که چراغ مجموعه‌شان را روشن نگه دارند. همین موضوع باعث شده آنها بخشی از نیروهایشان را تعدیل کنند.
به گفته رضوانیان متولی گردشگری باید شورایی را برای تدبیر این امور تشکیل دهد. او اضافه می‌کند: نه تنها اقامتگاه‌داران بلکه سایر فعالان حوزه توریسم نیز شرایط خوبی ندارند و مدیران کل استان‌ها و معاونان باید این موضوع را مدنظر قرار داده و وضعیت را مدیریت کنند.
این فعال حوزه بوم‌گردی می‌گوید: در سال‌های گذشته سازمان میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی با هدف افزایش توان چانه‌زنی به وزارتخانه ارتقا یافت. استدلال موافقان این بود که وزیر گردشگری در هیات دولت می‌تواند با وزیر نیرو، اقتصاد و… مذاکره داشته باشد، بنابراین اگر این اتفاق در هیات دولت نیفتد عملا این ارتقا فایده‌ای نداشته است.
او می‌افزاید: در حال حاضر ما با چالش تبلیغات منفی درباره ایران در دنیا مواجهیم که حل آن از توان وزارت میراث فرهنگی و گردشگری خارج است، از این رو برای رونق توریسم نیاز داریم تا هیات دولت و… راجع به این موضوع تدبیری بیندیشند. رضوانیان می‌گوید: در وضعیت کنونی در‌خواست ما از متولی گردشگری این است که در موضوع مالیات و عوارض چانه‌زنی‌هایی را با سایر ارگان‌ها داشته باشند تا صاحبان کسب‌و‌کار بوم‌گردی پس از دوره رکود بتوانند آنها را بپردازند.
آسیب لغو پروازها به صنعت گردشگری
شایان بهرامی صاحب اقامتگاهی در بوشهر است. او در گفت‌وگو با «دنیای‌اقتصاد» یکی از چالش‌های بوم‌گردی‌ها را به بحث هزینه‌های انرژی مرتبط می‌داند و می‌گوید: هزینه‌های مرتبط با انرژی برای اقامتگاه‌داران چند برابر شده است در حالی که حمایت‌های دولت از آنها کاهش داشته است.
او با اشاره به اینکه گردشگری بیشترین تاثیر را از تحولات اجتماعی، فرهنگی و اقتصادی می‌پذیرد، اضافه می‌کند: در منطقه ما اتفاقات زیادی رخ داده که باعث شده گردشگری خارجی روند نزولی در کشورمان داشته باشد. ما با لغو متعدد پروازها مواجهیم و برخی شرکت‌های هواپیمایی هم گاهی مشتری‌مداری را رعایت نکرده و باعث چالش‌های متعدد برای گردشگران شده‌اند.
این صاحب کسب‌و‌کار بوم‌گردی می‌گوید: در سال‌های اخیر همچنین بحث بیمه تامین اجتماعی برای راهنمایان گردشگری حل شد در حالی که این موضوع برای فعالان حوزه بوم‌گردی همچنان مساله است و آنها نمی‌توانند از این بیمه‌ها استفاده کنند. ما امیدواریم متولی گردشگری این مساله را حل کند.
منبع: دنیای اقتصاد