نفت در دوئل با سیاست
دنیای اقتصاد – پیمان قناعتی‌فرد :
بازار جهانی نفت در ماه‌های اخیر نوسانات بسیاری را تجربه کرده‌است. از افت شدید قیمت گرفته تا تغییرات غیرمنتظره در سمت تقاضا و عرضه، در حقیقت این صنعت با چالش‌های بی‌شماری دست‌وپنجه نرم می‌کند. آخرین گزارش آژانس بین‌المللی انرژی(IEA)، تاکید می‌کند که بازار انرژی، دورهای از تلاطم قابل‌‌‌‌‌توجه را تجربه می‌کند که ناشی از عوامل کلان اقتصادی و ژئوپلیتیک است.
بازار جهانی نفت در سه‌ماهه دوم ســال‌جــاری میلادی، معادل 870هزار بشکه در روز افزایش تقاضا را تجربه کرده‌است. در سال2024 میلادی اما، رشد تقاضا با یک انقباض اقتصادی قابل‌‌‌‌‌توجه در چین که مدتی است با رکود داخلی در فعالیت‌های صنعتی روبه‌روست، کاهش‌یافت. این مساله در تضاد کامل با رشد قوی 2.1میلیون بشکه‌‌‌‌‌ای تقاضای روزانه که در سال2023 شاهد آن بودیم، قرار دارد. رکود یادشده عمدتا به دلیل محرک‌های اقتصادی ضعیف است، به‌ویژه در چین، جایی‌که تقاضا برای نفت برای سه ماه متوالی، بر مدار کاهش بوده‌است.
نشانه‌های انعطاف‌‌‌‌‌پذیری
ایالات‌‌‌‌‌متحده که حجم چشمگیری از مصرف جهانی بنزین را به خود اختصاص داده، اخیرا شاهد افزایش تقاضا به‌ویژه برای سوخت خودرو بوده‌است. این رشد تقاضا تا حد زیادی به‌قدرت و دایره نفوذ بخش خدمات ایالات‌‌‌‌‌متحده نسبت داده می‌شود که سطح جابه‌جایی با وسایل‌‌‌‌‌نقلیه در آمریکا را بالا نگاه داشته‌است. به نوشته تارنمای انرجی‌‌‌‌‌کانکتز، کشورهای عضو ائتلاف اوپک‌‌‌‌‌پلاس و غیراوپک‌‌‌‌‌پلاس با یک چرخش ظریف در سمت عرضه، جهان را به سمت افزایش تقاضا در ژوئیه هدایت کردند که مجموع تولید را در این ماه، به عدد 103میلیون و 400هزار بشکه در روز رساند. این افزایش تولید در‌درجه اول ناشی از افزایش قابل‌‌‌‌‌توجه تولید از سوی کشورهای عضو اوپک‌‌‌‌‌پلاس بود که ضرر تولیدکنندگان غیراوپک‌‌‌‌‌پلاس را نیز تا حد بسیاری، جبران کرد. آژانس بین‌المللی انرژی پیش‌بینی می‌کند که عرضه سالانه از 730هزار بشکه در روز در سال2024 به یک‌میلیون و 900هزار بشکه در روز در سال2025 افزایش خواهد یافت. همچنین انتظار می‌رود تولید کشورهای غیراوپک‌‌‌‌‌پلاس در هر دو سال2024 و 2025 میلادی، به میزان یک‌میلیون و پانصد‌هزار بشکه در روز افزایش یابد، درحالی‌که میانگین تولید اوپک‌‌‌‌‌پلاس ممکن است روند کاهشی در پیش بگیرد. این عدد در سال2024 میلادی، به 760هزار بشکه در روز رسید، اما اگر کاهش‌‌‌‌‌های داوطلبانه ادامه یابد، احتمال می‌رود تولید تا 400هزار بشکه در روز در سال2025 میلادی افزایش پیدا کند. در همین چارچوب، کمیته نظارت مشترک وزیران (JMMC) اخیرا تاکید کرد؛ می‌تواند بسته به شرایط بازار تصمیم خود را برای کاهش تولید، تعدیل یا حتی ملغی کند. به‌رغم کاهش تقاضای نفتخام از سوی چین، موازنه عرضه و تقاضای جهانی را نشان می‌دهد که سطح ذخایر جهانی می‌تواند در سال‌آینده میلادی به‌‌‌‌‌طور متوسط تا 860هزار بشکه در روز افزایش یابد که ناشی از افزایش قابل‌‌‌‌‌توجه عرضه از سوی کشورهای غیراوپک‌‌‌‌‌پلاس، به‌ویژه ایالات‌‌‌‌‌متحده، گویان، کانادا و برزیل خواهد بود.
توان عملیاتی پالایشگاه‌ها
با بررسی سناریوهای مختلف، پیش‌بینی می‌شود توان عملیاتی پالایشگاه‌های دنیا می‌تواند با افزایش 840هزار بشکه در روز به 83میلیون و 300هزار بشکه روزانه در سال2024 میلادی و با افزایش 600هزار بشکه بیشتر در روز تا 83میلیون و 900هزار بشکه روزانه در سال‌آینده میلادی برسد، با این حال حوزه پالایش و فعالیت‌های مرتبط، هرگز بدون چالش نبوده و نیست. ضعف حاشیه سود، همچنان بر نرخ فرآوری تاثیر می‌گذارد، به‌ویژه در چین، سرزمینی که در آن انتظار می‌رود کارکرد پالایشگاه‌ها نسبت به سال‌گذشته کاهش یابد. در ماه ژوئیه گذشته، حاشیه سود در اروپا کاهش بیشتری را تجربه کرده‌است، با این وجود اما شاهد افزایش در سنگاپور و سواحل خلیج‌‌‌‌‌آمریکا بوده‌‌‌‌‌ایم که عمدتا ناشی از عوامل زمین‌‌‌‌‌شناسی بوده‌است.
افت ذخایر جهانی نفتخام
لازم به‌ذکر است که سطح ذخایر جهانی نفت در ژوئن معادل 26میلیون و 200هزار بشکه کاهش‌یافت. کاهش ذخایر جهانی به دلیل کاهش 19میلیون و 500هزار بشکه‌‌‌‌‌ای در ذخایر خشکی کشورهای عضوسازمان توسعه و همکاری اقتصادی، موسوم به OECD بود. در کشورهای غیرOECD این کاهش عرضه، به‌ویژه درخصوص نفتخام، باعث ایجاد فشار بر حاشیه‌‌‌‌‌های پالایشگاهی می‌شود که می‌تواند به‌صورت بالقوه، منجر به تغییراتی در فعالیت پالایشگاه‌ها در ماه‌های فرارو شود. نگرانی‌ها در مورد اقتصاد جهانی که با افزایش نرخ بهره بانکی در ژاپن، چشم‌‌‌‌‌انداز ناامیدکننده چین و کندی روند استخدام جدید در ایالات‌‌‌‌‌متحده تشدید شد، به وارد آمدن فشار نزولی بر قیمت‌ها کمک کرد، با این حال تنش‌های ژئوپلیتیک در خاورمیانه و برخی داده‌های اقتصادی مثبت همزمان با افزایش قیمت حامل‌های انرژی در اوایل ماه اوت، به بازگشت ثبات به بازار جهانی کمک کردند. انقباض مداوم در بازار انرژی حوضه اقیانوس اطلس، ناشی از کاهش تولید اوپک‌‌‌‌‌پلاس، از عوامل موثر بر این نوسان قیمت است. درحالی‌که انتظار می‌رود رشد تقاضای نفت به‌ویژه در چین کندتر شود، پویایی‌‌‌‌‌های سمت عرضه، از جمله تصمیمات اوپک‌‌‌‌‌پلاس و افزایش تولید کشورهای غیراوپک‌‌‌‌‌پلاس، نقش مهمی در شکل‌دادن به آینده بازار انرژی خواهدداشت. پالایشگاه‌ها نیز باید خود را با نوسان حاشیه‌‌‌‌‌های سود و سطح موجودی ذخایر جهانی، تطبیق دهند که به‌‌‌‌‌طور بالقوه منجر به‌شدت و ضعف در فعالیت‌های فرآوری می‌شود. در مواجهه با این چالش‌ها، توانایی بازار نفت برای انطباق با متغیرها بسیار مهم خواهد بود. خواه از طریق کاهش تولید استراتژیک و تغییر در فعالیت‌های پالایشی و خواه با پاسخ به تنش‌های ژئوپلیتیک، انعطاف‌‌‌‌‌پذیری صنعت جهانی نفت در ماه‌های آینده مورد محک جدی قرار خواهد گرفت. در همین حال همه نگاه‌ها به بازیگران کلیدی، در ابتدای طیف تولید و هم در انتهای طیف مصرف، خواهد بود تا ببینند چگونه در مسیر این چشم‌‌‌‌‌انداز پیچیده حرکت خواهند کرد.
منبع: دنیای اقتصاد