معضل مازاد عرضه نفت
دنیای اقتصاد – پیمان قناعتی‌فرد :
بازار جهانی نفت در دهه‌جاری به سمت مازاد عرضه پیش‌می‌رود. پیش‌بینی دیدهبان جهانی انرژی، حکایت از افق افزایش عرضه و کاهش رشد تقاضا برای نفت‌‌‌‌خام به لطف توسعه منابع انرژی تجدیدپذیر و البته با انتشار کمتر گازهای گلخانه‌ای دارد. آژانس بین‌المللی انرژی که اعضای آن شامل بزرگ‌ترین مصرف‌کنندگان نفت جهان می‌شوند، در گزارش بازار میان‌مدت نفت که بهدقت رصد می‌شود، پیش‌بینی کرد؛ ظرفیت مازاد یعنی پمپاژ نفت بدون استفاده مستقیم به دلیل عرضه کافی، می‌تواند در آینده نه‌چندان دور افزایش یابد.
ظرفیت مازاد نفت جهانی پس از ســـال‌ها بــه سطحی رسیده‌است که فقط در روزهای اولیه همه‌‌‌‌گیری کرونا مشاهده شد. وال‌‌‌‌استریت‌‌‌‌ژورنال به نقل از این سازمان مستقر در پاریس نوشت؛ رشد تقاضای نفت تا سال2029 به اوج خود می‌رسد و از سال‌بعد از آن شروع به کاهش خواهد کرد. بر این اساس، تقاضا در سال2030 به 105میلیون و 400هزار بشکه در روز خواهد رسید. در همین حال، قرار است ظرفیت تولید نفت به نزدیک به 113میلیون و 800هزار بشکه در روز افزایش یابد که عمدتا توسط تولیدکنندگان در ایالات‌‌‌‌متحده و قاره آمریکا راهبری می‌شود.
امکان کاهش قیمت
آژانس بین‌المللی انرژی به‌‌‌‌تازگی اعلام کرد: «شرایط فعلی منجر به سطوحی از ظرفیت اضافی می‌شود که قبلا به‌جز در اوج قرنطینه‌‌‌‌های کووید-19 در سال2020 تجربه نشده بود. چنین چالش عظیمی برای تولید نفت می‌تواند به‌صورت بالقوه، سطوح پایین‌تر قیمت نفت را ایجاد و مشکلات بیشتری برای تولیدکنندگان نفت شیل آمریکا و حتی اعضای ائتلاف اوپکپلاس ایجاد کند. به گفته آژانس، پیش‌بینی می‌شود تقاضای جهانی نفت در سال2030 میلادی همچنان به میزان 3میلیون و 200هزار بشکه در روز نسبت به سال2023 افزایش یابد. این افزایش ناشی از تقاضای قوی از سوی اقتصادهای آسیایی خواهد بود، به‌ویژه با افزایش مصرف بنزین در هند و رونق صنعت پتروشیمی در چین. در عین‌حال اما، افزایش فروش خودروهای الکتریکی، بهبود بهره‌‌‌‌وری سوخت و استفاده از انرژی‌های تجدیدپذیر برای تولید برق، موجب ایجاد تعادل در بازار انرژی خواهد شد. در اقتصادهای پیشرفته، پیش‌بینی می‌شود که تقاضا از حدود 45میلیون و 700هزار بشکه در روز در سال2023 به 42میلیون و 700هزار بشکه در روز در سال2030 کاهش یابد. طبق گزارش آژانس بین‌المللی انرژی، آخرین‌باری که تقاضای نفت به این میزان پایین آمد، بدون درنظرگرفتن دوران همه‌‌‌‌گیری، مربوط به سال1991 بود. در همین‌حال رشد ظرفیت تولید جهانی توسط تولیدکنندگان خارج از ائتلاف اوپکپلاس، به‌ویژه ایالات‌‌‌‌متحده، برزیل، کانادا، آرژانتین و گویان، مدیریت خواهد شد که پیش‌بینی می‌شود سه‌چهارم افزایش موردانتظار تا سال2030 میلادی را به خود اختصاص دهد. همچنین پیش‌بینی می‌شود ظرفیت تولید نفت اوپکپلاس از سال2023 تا 2030 به میزان یک‌میلیون و 400هزار بشکه در روز با هدایت عربستان‌‌‌‌سعودی، امارات‌‌‌‌متحده‌‌‌‌عربی و عراق افزایش یابد.
ریزش تولید اوپکپلاس
بر اساس گزارش آژانس بین‌المللی انرژی، سهم کل بازار نفت اوپکپلاس در سال‌جاری میلادی به 48.5درصد کاهش‌یافته که بالاترین ریزش از زمان تشکیل این ائتلاف نفتی در سال2016 است و دلیل محوری آن کاهش تولید داوطلبانه اعضا اعلام شده‌است. در افق کوتاه‌مدت، آژانس پیش‌بینی خود را برای رشد تقاضای جهانی نفت در سال‌جاری میلادی از یک‌میلیون و 100هزار بشکه در روز به 960هزار بشکه در روز کاهش داد. تقاضای ضعیف کشورهای عضو سازمان توسعه و همکاری اقتصادی، باعث کاهش تقاضای جهانی در ماه گذشته شد. رشد تقاضای نفت برای سال‌آینده با توجه به رشد ضعیف اقتصادی، افزایش استفاده از خودروهای الکتریکی و افزایش بهره‌‌‌‌وری، معادل یک‌میلیون بشکه در روز، پیش‌بینی می‌شود. انتظار می‌رود کل تقاضا در سال2024 به 103میلیون و 200هزار و در سال2025 به 104میلیون و 200هزار بشکه در روز برسد. گزارش آژانس بین‌المللی انرژی در حالی منتشر شد که نفت‌‌‌‌خام برنت در میانه ژوئیه حدود 86 دلار در هر بشکه معامله شد، این در حالی است که وست‌تگزاس‌اینتر‌میدیت حدود 82 دلار در هر بشکه دادوستد شد. هر دو شاخص در اوایل این هفته حدود 3درصد افزایش‌یافتند زیرا به‌نظر می‌رسد معامله‌گران در شرایط فعلی،درصدد خرید نفت پس از فروش گسترده ناشی از برنامه اوپکپلاس برای کاهش تولید هستند. انتظارات بازار مبنی‌بر اینکه تقاضای سوخت تابستانی و کاهش تولید اوپکپلاس منجر به کسری نفت قابل‌توجهی در سه‌ماهه سوم خواهد شد، قیمت‌ها را پشتیبانی می‌کند. با این همه، چشم‌‌‌‌انداز نزولی قیمت همچنان بر جو بازار انرژی مسلط است. نرخ‌های بهره بانکی بالاتر در ایالات‌‌‌‌متحده که چشم‌‌‌‌انداز تقاضای این کالا را کاهش می‌دهد، از دلایل اصلی افت قیمت به‌حساب می‌آید. پیش‌بینی‌های قیمتی آژانس به‌‌‌‌مراتب پایین‌تر از اوپک است. اوپک رشد تقاضای جهانی نفت را 2میلیون و 200هزار بشکه در روز در سال‌جاری و یک‌میلیون و 800هزار بشکه در روز برای سال2025 پیش‌بینی کرده‌است.
پیش‌بینی آژانس از عرضه
آژانس بین‌المللی انرژی اعلام کرد: انتظار می‌رود مجموع عرضه نفت در سال‌جاری بالاتر از پیش‌بینی‌‌‌‌ها باشد و به‌‌‌‌طور میانگین به 102میلیون و 900هزار بشکه در روز برسد. این عدد به 104میلیون و 700هزار بشکه در روز در سال‌آینده خواهد رسید. به گفته آژانس، کشورهای غیراوپک‌‌‌‌پلاس همچنان پیشتاز عرضه جهانی خواهند بود و انتظار می‌رود میانگین تولید روزانه تا یک‌میلیون و 400هزار بشکه در سال2024 و یک‌میلیون و 500هزار بشکه در روز در سال2025، رشد داشته‌باشد. پیش‌بینی می‌شود در صورتی‌که اوپکپلاس راهبرد کاهش تولید داوطلبانه خود را حفظ کند، تولید اعضا در سال‌جاری میلادی 740هزار بشکه در روز کاهش یابد و در آینده نزدیک به رشد 320هزار بشکه‌‌‌‌ای در روز برسد. اعضای اوپک و متحدانش موافقت کردند که محدودیت‌های داوطلبانه برابر با 2میلیون و 200هزار بشکه در روز را تا پایان سپتامبر تمدید کنند و اعلام کردند که قصد دارند به‌تدریج آنها را از اکتبر 2024 تا سپتامبر 2025، مشروط به شرایط حاکم بر بازار، کاهش داده یا حذف کنند. آژانس بین‌المللی انرژی اعلام کرد، در همین حال صادرات نفت‌‌‌‌خام روسیه در ماه مه، 100هزار بشکه در روز افزایش یافت و به 7میلیون و 700هزار بشکه در روز رسید، درحالی‌که درآمد صادراتی این کشور 0.6درصد نسبت به ماه قبل کاهش و به 16.8میلیارد دلار رسید. انتظار می‌رود تولید نفت روسیه در سال‌جاری با کاهش 260هزار بشکه در روز به 10میلیون و 700هزار بشکه در روز برسد، در عین‌حال پیش‌بینی می‌شود عرضه نفت‌‌‌‌خام این کشور تا سال2030 میلادی با حمایت پروژه نفت وستوک واقع در قطب‌شمال ثابت بماند. آژانس بین‌المللی انرژی اعلام کرد مولفه‌‌‌‌های موثر گوناگونی برای پیش‌بینی میان‌مدت تقاضای جهانی نفت وجود دارد، از جمله تخمین‌‌‌‌های رشد اقتصادی، مسیر قیمت انرژی و سرعت پذیرش خودروهای الکتریکی در سراسر جهان.
مرجع: دنیای اقتصاد