مذاکرات ژنو؛ فرصتی برای کاهش تنش‌های غیرضروری بین ایران و اروپا
لندن – ایرنا – مذاکرات ژنو میان دیپلمات‌های ایران، اتحادیه اروپا و سه کشور اروپایی انگلیس، فرانسه و آلمان فرصتی اندک اما مهم است که دو طرف در جهت کاهش برخی تنش‌های غیرضروری که طی سال‌های اخیر بر روابط آنها سایه افکنده است، زبان مشترک پیدا کنند.
به گزارش ایرنا ، انتظارات در این مقطع، از ماحصل مذاکرات چشمگیر نیست اما گویای این واقعیت است که دو طرف برای قرار گرفتن در مسیر کاهش تنش و از سرگیری مسیر دیپلماسی برای حل مسائل مورد اختلاف آمادگی دارند.
ناظران، این اجلاس را گامی مهم در مسیر اعتمادسازی میان ایران و اروپایی‌ها توصیف می‌کنند که اگر تداوم یابد، می‌تواند به وقفه دو ساله در مذاکرات برجامی پایان دهد.
البته دستور کار این جلسه، محدود به مذاکرات هسته‌ای نیست و طیف مختلفی از مسائل دوجانبه، منطقه‌ای و بین‌المللی را شامل می‌شود.
اسماعیل بقایی هامانه سخنگوی وزارت امور خارجه به خبرنگاران گفت که مذاکرات پیش‌رو در ادامه گفت وگوهای انجام شده با تروئیکا در حاشیه اجلاس سالانه مجمع عمومی سازمان ملل متحد در نیویورک است.
وی با اشاره به سیاست اصولی جمهوری اسلامی ایران مبنی بر تعامل و همکاری با دیگر کشورها بر مبنای اصول عزت، حکمت و مصلحت بیان داشت: در این دور از گفت وگوها که از همان نیویورک برنامه‌ریزی شده است، طیفی از مباحث و موضوعات منطقه‌ای و بین‌المللی از جمله موضوع فلسطین و لبنان و نیز موضوع هسته‌ای مورد بحث و تبادل نظر قرار خواهد گرفت.
این نشست قرار است در سطح معاونان وزرای امور خارجه ایران، انگلیس، فرانسه و آلمان برگزار شود.
طبق گزارش‌ها مجید تخت روانچی روز پنجشنبه با انریکه مورا دبیرکل سرویس اقدام خارجی اتحادیه اروپا ملاقات و روز جمعه با نمایندگان سه کشور اروپایی در ژنو دیدار خواهد کرد.
یک سخنگوی وزارت امور خارجه انگلیس در واکنش به برگزاری این جلسه ادعا کرد که لندن از طریق کانال‌های مختلف دیپلماتیک به دنبال کاهش تنش درباره پرونده هسته‌ای ایران است.
این سخنگو که طبق رویه‌های مرسوم خواست نامش فاش نشود، ضمن تکرار ادعاهای سیاسی درباره برنامه صلح‌آمیز هسته‌ای کشورمان، به خبرنگار ایرنا در لندن گفت: ما به برداشتن هر گام دیپلماتیک برای جلوگیری از دستیابی ایران به تسلیحات هسته‌ای، از جمله از طریق مکانیسم ماشه (اسنپ بک) در صورت لزوم، متعهد هستیم.
وی مدعی شد: در کنار شرکای بین‌المللی خود همچنان به ابراز نگرانی‌ها درباره برنامه هسته‌ای ایران ادامه می‌دهیم و به دنبال کاهش تنش از طریق تعدادی از کانال‌های دیپلماتیک، از جمله در نشست‌های سازمان ملل و شورای حکام آژانس بین‌المللی انرژی اتمی هستیم.
سخنگوی وزارت خارجه آلمان هم ضمن تایید برگزاری نشست روز جمعه ادعا کرد: «همان‌طور که می‌دانید ما درباره مسائل زیادی پیرامون ایران نگرانی داریم. نقش منطقه‌ای ایران از آن جمله است و البته درباره برنامه هسته‌ای ایران هم نگران هستیم. بنابراین، این گفت وگوها کانالی خواهد بود تا ما مواضعمان را روشن کنیم.»
اتحادیه اروپا هنوز به این نشست واکنشی رسمی نشان نداده اما ردپای موضع آن را می‌توان در بیانیه‌ای یافت که متعاقب دیدار جوسپ بورل مسئول سیاست خارجی اتحادیه اروپا با سید عباس عراقچی وزیر امور خارجه کشورمان در نیویورک منتشر شد.
در این بیانیه که 4 مهر 1403 منتشر شد، بورل ضمن تاکید بر اهمیت احیای دیپلماسی هسته‌ای، آمادگی خود را بعنوان هماهنگ کننده برجام، برای تسهیل یک راه‌حل دیپلماتیک درجهت رسیدگی به نگرانی طرف‌های مختلف این توافق اعلام کرد.
آخرین دور مذاکرات احیای برجام، مرداد 1401 برگزار شد و طرف‌ها بیش از هر زمانی به توافق نهایی نزدیک بودند. اما سایه برگزاری انتخابات کنگره آمریکا و فقدان اراده سیاسی در دولت جو بایدن سبب شد تا توافق‌نهایی معطل بماند.
در واقع تجربه هشت دور مذاکرات وین که با هدف بازگشت به اجرای کامل برجام برگزار شد، نشان داد که هرچقدر باراک اوباما رئیس جمهوری اسبق آمریکا برای عقد برجام و دونالد ترامپ رئیس جمهور سابق آمریکا درباره فسخ این توافق اراده داشتند، جو بایدن رئیس جمهوری آمریکا اراده لازم را برای تصمیم‌گیری در این زمینه نداشت.
آنچنانکه میخائیل اولیانوف سفیر و نماینده دائم روسیه نزد سازمان‌های بین‌المللی مستقر در وین، هفته پیش در شورای حکام به کنایه گفت که جو بایدن نه تنها به وعده خود در خصوص بازگشت به برجام و جبران اقدام یکجانبه، بی‌دلیل و غیرقانونی دولت سابق این کشور، عمل نکرد بلکه یک قطعنامه ضدایرانی جدید و مصوب در شورای حکام به«دونالد ترامپ رئیس جمهوری منتخب آمریکا هدیه داد.
روابط ایران و اروپا هم طی سال‌های اخیر در سایه اتهام بی‌اساس دخالت ایران در جنگ اوکراین، ادعاهای حقوق بشری، گام‌های جبرانی ایران در برجام و بی‌اعتنایی تروئیکا به اجرای بندهای غرب آفتاب در این توافق تیره شده است.
ایران طی دو ماه گذشته با خویشتن‌داری، از هرگونه اقدامی که ممکن است مسیر مذاکرات و تلاش‌ها برای احیای برجام را پیچیده کند پرهیز کرده است اما طرف‌های اروپایی نه تنها اقدام متقابل صورت نداده که با اقدامات غیرسازنده مسیر دیپلماسی را پیچیده کرده‌اند.
قطعنامه‌ای که هفته پیش در نشست شورای حکام آژانس بین‌المللی انرژی اتمی به پیشنهاد سه کشور انگلیس، فرانسه و آلمان تصویب شد، نمونه یک اقدام نسنجیده و اشتباه بود که صرفا به چالش‌های مذاکراتی افزود.
با این وجود تروئیکا به خوبی واقف است که مسیر تقابل با ایران نتیجه نخواهد داد و نشست روز جمعه فرصتی خواهد بود که دو طرف بتوانند گام‌هایی را در جهت کاهش اختلافات فی‌مابین بردارند.
سید عباس عراقچی وزیر امور خارجه چندی پیش در گفت وگوی تلویزیونی تصریح کرد: ما برای مذاکرات آمادگی کامل داریم و پنجره دیپلماسی را هنوز باز می‌دانیم، به شرطی که اراده واقعی در طرف مقابل وجود داشته باشد. اگر چنین اراده‌ای وجود نداشته باشد طبیعی است که ما هم مسیر دیگری را پیش خواهیم گرفت.
وی افزود: جمهوری اسلامی ایران ثابت کرده است که همواره حکیمانه و هوشمندانه رفتار کرده و تصمیمات خود را بر اساس عزت، حکمت و مصلحت به عنوان سه اصل سیاست خارجی اتخاذ کرده است.
منبع: ایرنا