مانع‌تراشی برای طرح‌های اصلاح هدررفت انرژی/ تولیدکنندگان داخلی؛ مانع اصلی طرح تعویض بخاری‌های گازی
با توجه به بروز بحران انرژی در کشور، موضوع صرفه‌جویی و کاهش مصرف، دائما توسط مسئولان تکرار می‌شود. یکی از موضوعاتی که بهینه‌سازی مصرف را به صورت اساسی در دستور کار داشت، طرح تعویض بخاری‌های گازی بود. موضوعی که به گفته فرشید شکرخدایی، رئیس کمیسیون سرمایه‌گذاری و تامین مالی اتاق بازرگانی ایران، برخی تولیدکنندگان داخلی بخاری، مانع اصلی اجرای این طرح هستند.
تشدید بحران ناترازی گاز در کشور، منجر به بالاگرفتن موضوع بی‌توجهی به ساختارها و اتلاف انرژی در کشور، شده است. اتلاف 60 درصدی انرژی در بخش تولید، توزیع و انتقال برق، تنها یکی از موارد هدررفت انرژی گازی در کشور است.
یکی از مهم‌ترین عوامل هدررفت انرژی در کشور، گازکشی منازل و البته وجود وسایل گرمایشی پرمصرف است. موضوعی که به دلیل ممنوعیت‌های واردات، کمبود لوازم داخلی کم‌مصرف و کاهش قدرت خرید مردم برای تعویض دستگاه‌های پرمصرف با کم‌مصرف بر تشدید ناترازی گاز دامن زده است.
بهینه‌سازی مصرف انرژی، موضوعی نیست که با پویش و فرهنگ‌سازی حل شود. کاهش بهره‌وری، فرسودگی و پرمصرف بودن لوازم مورداستفاده مردم در منازل و صنایع و جایگزین نشدن آن‌ها، موضوعی است که مستقیما به تورم، ممنوعیت واردات، نبود سرمایه‌گذاری و … گره خورده است. با توجه به ساختاری بودن موضوع هدررفت انرژی، باید اقداماتی در سطوح کلان برای اصلاح نحوه مصرف انجام شود.
طرح تعویض بخاری‌های گازی چیست؟
یکی از مواردی که می‌توانست نقش مهمی در زمینه کاهش ناترازی گاز و گام برداشتن به سمت اصلاح رویه مصرف باشد، طرح تعویض بخاری‌های گازی پرمصرف بود. موضوعی که بیش از 15 سال در کشور مطرح است، اما تاکنون هیچ اقدامی جهت اجرایی آن صورت نگرفته است.
آن‌طور که همشهری گزارش داده، آرش نجفی، رئیس کمیسیون انرژی اتاق ایران، عنوان کرد: آمار‌های رسمی می‌گویند که در ایران 21 میلیون دستگاه بخاری فعال وجود دارد، بخاری‌هایی که در خانه‌های فاقد عایق حرارتی می‌سوزند و در بهترین حالت راندمان آن‌ها زیر 60 درصد است. اتاق ایران از سال‌های پیش طرح تعویض بخاری‌های فرسوده با بخاری‌های دارای راندمان بالا را در نظر داشت.
به گفته او، این طرح 24 آذر 1388 در دفتر معاون اول ریاست‌جمهوری طرح شد و همچنان در دفتر معاون اول رئیس‌جمهوری مطرح است، اما پیگیری و اجرا نمی‌شود. از سوی دیگر، بهینه‌سازی دو میلیون موتورخانه کشور که قرار بود هزینه آن را دولت بپردازد، سال‌هاست به فراموش سپرده شده، در حالی که در دوره سرما با اصلاح بخاری‌ها روزانه 100 میلیون مترمکعب و با اصلاح موتورخانه‌ها روزانه تا 90 میلیون مترمکعب در مصرف گاز کشور صرفه‌جویی می‌شود.
همچنین سال 1401 در شورای اقتصاد مصوب شد تا در راستای بهینه‌سازی سوخت، چهار میلیون و 100 دستگاه بخاری گازی تعویض شود، اما این موضوع بار دیگر مورد بی‌توجهی قرار گرفت.
مانع‌تراشی برای تعویض بخاری‌های گازی
فرشید شکرخدایی، رئیس کمیسیون سرمایه‌گذاری و تامین مالی اتاق بازرگانی ایران، در گفت‌وگو با تجارت‌نیوز مطرح کرد: 15 سال است که بخش خصوصی کشور، طرح تعویض 20 میلیون بخاری گازی را مطرح کرده است. در دولت‌ها و مجلس‌های مختلف، همه موافق این طرح هستند و وقتی این طرح بیان می‌شود، همه از آن تعریف می‌کنند. اما مانع‌تراشی‌های متعددی تاکنون انجام شده است.
به گفته او، یک شرکت چینی هم حاضر به سرمایه‌گذاری سه میلیارد تا چهار میلیارد دلاری در این زمینه شده است. این موضوع به همت کمیسیون انرژی اتاق بازرگانی ایران انجام شده است و حتی سرمایه‌گذار حاضر است مبلغ را بر مبنای صرفه‌جویی و پنج سال بعد تحویل بگیرد.
وی افزود: متاسفانه، تعدادی از تولیدکنندگان داخلی بخاری که در حال حاضر هم حداکثر ظرفیت تولید آن‌ها تنها 10 هزار بخاری در سال است، مانع اجرای این طرح شدند. این در حالی است که در طرح تعویض بخاری‌ها، صحبت از 20 میلیون بخاری است نه 10 هزار یا 20 هزار بخاری!
تولیدکنندگان داخلی بخاری؛ مانع طرح تعویض بخاری‌ها
شکرخدایی تشریح کرد: مانع اصلی این طرح، برخی از تولیدکنندگان داخلی بخاری گازی هستند. این تولیدکنندگان عنوان می‌کنند که 50 درصد از پولی که قرار است به سرمایه‌گذار چینی داده شود، به خود تولیدکنندگان داخلی تعلق بگیرد تا خط تولید بخاری‌ها در داخل شکل بگیرد. حتی در راستای این ایده، سرمایه‌گذار خارجی قانع شد که بعد از آوردن بخش اول بخاری‌ها به کشور، قرارداد شراکت با تولیدکنندگان داخلی امضا کند و بقیه بخاری‌های موردنیاز داخل ایران تولید شود.
او در مورد به سرانجام نرسیدن این طرح بیان کرد: به دلیل کوته‌فکری و سودجویی عده‌ای از تولیدکنندگان داخلی، این طرح به سرانجام نرسید. طرحی که این تولیدکنندگان حتی توان تولید آن را ندارند. علاوه بر این موضوع، ترک فعل در وزارت صمت و شرکت ملی گاز، منجر شده است که بهبودی در این رویه حاصل نشود.
این در حالی است که به گفته شکرخدایی، سرمایه‌گذار و بخاری‌های این طرح آماده است و همچنین صنایع پتروشیمی و فولادی آماده هستند تا از محل صرفه‌جویی گازی که از طریق تعویض بخاری‌ها انجام می‌شود، گاز را تحویل بگیرند و سرمایه‌گذاری کنند. شرکت ملی گاز هم بعد از سال‌ها با این موضوع موافقت کرده و در واقع همه‌چیز آماده است.
وی ادامه داد: با این که همه‌چیز آماده است اما وزارت صمت اجازه واردات بخاری‌ها را نمی‌دهد. گویا برای وزارت صمت مهم نیست که ضرر میلیارد دلاری از همین محل به کشور وارد می‌شود. در واقع لابی سنگین بعضی از تولیدکنندگان لوازم خانگی داخلی مانع این کار شده است.
پرمصرف بودن بخاری‌های گازی؛ خروجی سیاست حمایت از تولید داخلی است!
رئیس کمیسیون سرمایه‌گذاری و تامین مالی اتاق ایران تصریح کرد: تا وقتی بحران گاز شدیدتر از امروز نشود، به این موضوعات توجهی نمی‌شود. دوستان عَلَم حمایت از تولید داخل بلند کرده‌اند اما همین مشکل بخاری‌های گازی موجود در کشور، خروجی همان تولیدات داخلی است. بخاری‌ها با گرید G را همین تولیدکنندگان داخلی تولید کرده‌اند و مانع واردات بخاری‌های با کیفیت شدند.
وی خاطرنشان کرد: ارجحیت منافع ملی به منافع صنفی باید روح حاکم بر تشکل‌ها و در واقع اجزا در بخش خصوصی باشد. اما متاسفانه برخی از مواقع، منافع ملی ارجح داده نمی‌شود و خروجی آن موضوعاتی مانند مانع‌تراشی تولیدکنندگان داخلی است.
او در مورد پیگیری این طرح گفت: کمیسیون انرژی اتاق بازرگانی ایران مذاکرات فشرده‌ای با وزارت صمت در این زمینه دارد و امید است که بالاخره این کار اتفاق بیفتد و طرح تعویض 20 میلیون بخاری که معادل تولید دو فاز میدان پارس جنوبی است، محقق شود.
شکرخدایی بیان کرد: امید است که به جای فشار آوردن برای خرید بخاری از تولیدکننده داخلی که حتی خط تولید بخاری کم‌مصرف هم ندارد، منافع ملی در تصمیمات در نظر گرفته شود. حتی به نظر می‌رسد که اصرار بر پیش‌خرید بخاری‌ها و واردات ماشین‌آلات چینی برای تولید بخاری در داخل کشور، تصمیم حرفه‌ای نبوده و وزارت صمت هم جسارت حل این موضوع را نداشته است.
وی در نهایت عنوان کرد: به نظر می‌آید که باید همزمان تقویت تولیدکننده داخلی، تعویض و واردات بخاری‌ها، کاهش مصرف و افزایش توان داخلی در دستور کار قرار گیرد. به نظر می‌رسد که اگر هر یک از این موارد منوط به دیگری شود، درواقع فدا کردن منافع ملی برای منافع عده‌ای است.
برای مطالعه بیشتر صفحه سوخت و انرژی را دنبال کنید.
منبع: تجارت نیوز